مهمترین عامل در بحران آبی کشور چه موضوعی است؟
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق تعاون گفت: ما می‌توانیم برای سال‌های آینده امیدوار باشیم یک ردیف ویژه برای آبخوان داری و آبخیزداری داشته باشیم که می‌تواند سفره‌های زیرزمینی مان را تقویت کند
آقای ارسلان قاسمی رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تعاون ایران با حضور در برنامه مجله کشاورزی رادیو اقتصاد به موضوع تامین اب کشاورزی با اصلاح ساختار مصرف و نیز ارتقا دانش عمومی در مصرف بهینه اب در بخش‌های خدمات و صنعت نیز پرداخت.
او گفت: دیدگاه ما نسبت به مصرف آب در بخش کشاورزی همان دیدگاه اولی است که جنابعالی اشاره داشتید در بدترین حالت ما حدود 65 تا 70 درصد منابع آبی کشور در بخش کشاورزی دارد استفاده می‌شود هر چند که همین منابع هم ما بهره وری پایین تری را داریم یعنی متاسفانه بهره وری و استفاده بهینه از منابع آب هم در بخش کشاورزی و هم در بخش صنعت و هم در بخش خدمات خیلی وضعیت مناسب و روشنی را ندارد. من یک مثال راجع به بخش صنایع عرض کنم، در صنعت، صنایع آب بر ما معمولا در مناطق خشک و غیر کویری تقریبا دارد استفاده می‌شود یعنی ما آنجا هم همچنان که در کشاورزی الگوی کشت مناسبی نداریم در بحث صنعت ما هم، آمایش سرزمین مناسبی را نداریم یعنی فقط نمی‌شود گفت که بخش کشاورزی است که بحث بحران آب را دامن بهش می‌زند هم صنعت، هم کشاورزی و هم خدمات هیچکدام از یک بحث منسجم راجع به استفاده بهره ور از آب پیروی نمی‌کنیم.
او می گوید: در واقع آماری که شما اشاره داشتیم یک و یک دهم در کیلوگرم آماری است که می‌شود رویش حساب کرد و رویش باید برنامه بریزیم اگر قرار باشد که این کار را انجام بدهیم. ما در دشت‌های کشور، دو نوع منبع آبی داریم منبع آبی تجدیدپذیرو تجدیدناپذیر، ما منابع آبی تجدیدناپذیرمان را در طی این 50 سال اخیر به سمت و سویی بردیم که تقریبا دیگر در شرایط بحرانی شدید قرار دارند و این منابع آب تجدیدناپذیر که در واقع یک سرمایه بین نسلی بود را هم ما داریم از بین می‌بریم. با عدم بهره وری از آب و این کار که انجام بدهیم.
او گفت: یک چیزی حدود آمار متوسط می‌گوید که با خشکسالی‌ها و تغییرات اقلیم ما میزان کل آب تجدیدپذیری که از متوسط بلندمدت 130 میلیارد متر مکعب به 89 میلیارد متر مکعب رسیده در ده سال اخیر یعنی ما از منابع آبی تجدیدپذیرمان به دلیل خشکسالی نتوانستیم استفاده کنیم رفتیم سراغ منابع آبی تجدیدناپذیرمان و همین هم هست که معضلات زیادی را بوجود آورده است.
سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی آقای اعظمی نیز در این خصوص نکاتی را مطرح کرد.
اعظمی گفت: بحث آب، بحث تازه‌ای نیست و بحث بسیار مهمی است و یکی از چالش‌های قبل هر کشور بوده یعنی از دهه 50 شروع شده وقتی که برداشت بی رویه از منابع زیرزمینی بوده و ذخایر وضعیت مطلوبی پیدا کرده تحت نظر دولتمردان بود. در بحث خشکسالی آب هم ما به قول شما قوانین زیاد داریم، اما واقعا بخش اجرایی اش بسیار مشکل بوده یعنی هر دولتی آمده یک بخشی از آن را سلیقه‌ای عمل کرده مثلا از حدود 600 دشتی که ما داریم وقتی تعدادی از این دشت‌ها از قبل از انقلاب ممنوعه بودند چرا بعد از آن آمدند این‌ها را آزاد کردند و اجازه دادند حق چاه صورت بگیرد؟ یکی از آن‌ها دشت رفسنجان است که الان مشکل ایجاد کرده در استان فارس، جهرم و داراب جا‌هایی است که چاههایش عمیق و نزدیک به 500 متر بنابراین این یک بخش کار است یا یک دولتی است که گذشته آمده اجازه داده که چاه مجاز و غیرمجاز، نه تنها مجاز بلکه غیرمجاز هم مردم انجام بدهند برای کشاورزی و آن بحرانی که در کل کشور الان داریم.
او می گوید: بحث سوم این که وقتی از مجموع آب‌هایی که ما داریم در کشاوزی استفاده می‌کنیم 53 درصد این دقیقا طبق آمار مجلس هست که از منابع زیرزمینی هست ما چقدر برای تقویت منابع زیرزمینی مان کار کردیم و برنامه ریختیم نه این که برنامه نریختیم، اما کافی نبود. تنها کاری که می‌توانیم وقتی قوانین را شما فرمودید ما در تمام لوایح و قانون بودجه سنواتی این می‌آید که بخشی از این‌ها بدون شک معمولا نمایندگان به این بخش رای می‌دهند برای افزایش بهره وری در بخش آب و توسعه آبیاری‌های تحت فشار است.
او گفت: الان بررسی کنیم در استان‌های مختلف ببینید مطالبات پیمانکاران چقدر است دولت چقدر در سال 1399 و 1400 و 1401 الان که ما در کمیسیون کشاورزی دنبال می‌کنیم چقدر از مطالبات این‌ها را پرداخت کردند. آقای دکتر احمدی فر بیشترین و بهترین وضعیتی که ما در کشور داریم در حقیقت حدود 35 درصد اراضی کشور این البته خوشبینانه اش در استان‌های خیلی مهم است یعنی مثلا جنوب استان کرمان، یزد، اصفهان و دو سه تا استان هستند که 35 درصد یا یک سوم توانستند آبیاری تحت فشار داشته باشند و بقیه کمتر از این حدود بین 25 تا 17 درصد است ملاحظه بفرمایید این‌ها را ما و بخش نظارت مجلس هم این‌ها را دنبال می‌کنیم و، اما آن بخش حکمرانی آب که حالا دو تا وزارتخانه است یکی وزارت جهاد کشاورزی و یکی وزارت نیرو، وزارت نیرو فقط می‌خواهد حق آبه بگیرد در صورتیکه در قسمت سفره‌های زیرزمینی اصلا نقشی ندارد و کمکی هم نمی‌کند.
او می گوید: سخن را کوتاه کنم تنها موردیکه علیرغم همه مسائل که پیش آمده این دولت آمد یک کار بسیار قشنگ انجام داد این لایحه آبخوان داری و آبخیزداری که هنوز به مجلس نرسیده، ولی همین باعث شد که دولتمردان و خود رئیس جمهور بیاید روی این تاکید کند و آن هم که وزیر جهاد کشاورزی تخصصش هیدرولوژی و آب است و خوشبختانه دارد پیگیری می‌شود ما می‌توانیم برای سال‌های آینده امیدوار باشیم یک ردیف ویژه برای آبخوان داری و آبخیزداری داشته باشیم که می‌تواند سفره‌های زیرزمینی مان را تقویت کند من خلاصه اشاره کنم، بند‌های سنگ سیمانی که در روستا‌ها انجام شده ما مهاجرت معکوس داریم و در حقیقت معجزه کرده و قنوات و چشمه سار‌ها به آب آمدند*
قاسمی در آخر در خصوص راهکارها گفت: اول استفاده بهینه از اب با استفاده از آبیاری‌های نوین است ما آبیاری تحت فشار را داشتیم، الان ما بایستی آبیاری نوین را ببریم آبیاری زیرسطحی استفاده کنیم که کمتر هدررفت داشته باشیم قنوات را دکتر اعظمی اشاره کردند الزاما ما در منطقه خشک و نیمه خشک سال‌ها زندگی می‌کنیم نیاکان ما چاره را در قنات دیدند که ما بایستی قنات‌ها را هم منابعش را تجدید کنیم که بتوانیم استفاده کنیم و در یک کلام بایستی برنامه ریزی کنیم به سمتی که آب را در بخش کشاورزی، خدمات و صنعت بهره ور کنیم که از این بحران نجات پیدا کنیم.
باشگاه خبرنگاران جوان اقتصادی اقتصاد و انرژی