موضع رسمی صدا و سیما اعلام شد / طرح حق پخش فدراسیون فوتبال قطعا شکست می‌خورد!
شاید این روزها مهمترین مسئله فوتبال ایران موضوع حق پخش مسابقات لیگ باشد.
به گزارش ورزش سه، این موضوعی چالشی است که پای دولت و مجلس را هم به ماجرا باز کرده است و به نوعی ادامه حیات فوتبال حرفه ای هم به این موضوع وابسته است. این روزها تمام امید اهالی فوتبال به برنامه هفتم توسعه است که در ماده 78 راهکاری تقریبا مشابه با آنچه در بند «پ» ماده 92 برنامه ششم آورده شده بود را برای حل این مشکل پیش بینی کرده است. با این تفاوت که در برنامه ششم منبع مالی آن درآمدهای تبلیغاتی ناشی از پخش مسابقات ورزشی و کاملا واضح و مشخص بود و دولت مکلف شده بود تا پایان سال اول اجرای برنامه با مشارکت سازمان صدا و سیما و وزارت ورزش و جوانان، تمهیدات قانونی لازم در خصوص نحوه تقسیم این درآمد را مشخص کند که این کار هم تا سال 99 اتفاق نیفتاد تا بعدا برای اولین بار در قانون بودجه این سال 50 میلیارد تومان به حق پخش تخصیص داده شود که به نسبت 70 درصد صدا و سیما و 30 درصد وزارت ورزش و جوانان تخصیص یابد. بر اساس گزارش تفریغ بودجه دیوان محاسبات در سال 99 هیچ مبلغی از این محل به خزانه واریز نشده است. در سال 1400 هم مبلغ 150 میلیارد تومان به حق پخش تخصیص داده شد که باز هم به استناد گزارش تفریغ بودجه دیوان محاسبات، در سال 1400 از این محل فقط 75 میلیارد تومان به خزانه واریز شده که از این محل 25 میلیارد تومان به صدا و سیما و 7 میلیارد تومان به وزارت ورزش پرداخت شده که 5 میلیارد از این 7 میلیارد به فدراسیون فوتبال تعلق گرفته و برای سال 1401 هم هنوز آمار رسمی وجود ندارد. اما ماده 78 برنامه هفتم نسبت به بند «پ» ماده 92 برنامه ششم یک مزیت و یک ایراد اساسی دارد. مزیتش این است که در بند «پ» ماده 92 برنامه ششم هیچ نهاد یا سازمانی به عنوان مسئول برای انجام کار مشخص نشده بود اما در ماده 78 برنامه هفتم محوریت کار به عهده صدا و سیما گذاشته شده است. اما ایراد بزرگش این است که هیچ منبع مشخصی (مانند درآمدهای تبلیغاتی ناشی از پخش مسابقات ورزشی) برای این موضوع در نظر گرفته نشده است و «نحوه تعیین میزان حق پخش تلویزیونی مسابقات ورزشی و چگونگی تأمین و تسهیم آن بین ذی‌نفعان» به عهده صدا و سیما گذاشته شده است (البته با هماهنگی وزارت ورزش و جوانان).
اگر صحبت های مصطفی محمدی رئیس مرکز طرح، برنامه و بودجه صدا و سیما در برنامه جام جم شبکه یک سیما دوشنبه شب سوم مهر ماه را مواضع رسمی صدا و سیما در نظر بگیریم، چنانچه در برنامه هفتم هم قرار باشد منبع پرداخت حق پخش درآمدهای تبلیغاتی ناشی از پخش مسابقات ورزشی در نظر گرفته شود که از همین الان باید این طرح را شکست خورده دانست چرا که طی سال های 99 و 1400 به استناد گزارش های دیوان محاسبات، نه صدا و سیما به تعهدات خود در واریز وجوه پیش بینی شده در بودجه عمل کرده و نه سازمان برنامه و بودجه مبالغ واریزی به خزانه در سال 1400 را مطابق آنچه در قانون بودجه آمده پرداخت کرده است.
با توجه به این موضوع و اظهارات صریح محمدی مبنی بر اینکه «چون طی این سه سال (1401-1399) صدا و سیما به تعهدات خودش عمل کرده ولی وزارت ورزش و جوانان نتوانسته هیچ پولی را از محل تبلیغات و سایر درآمدها به حساب خزانه واریز کند سازمان هم در سال جاری هیچ مبلغی پرداخت نخواهد کرد»، باید تامین وجه حق پخش از محل تبلیغات را منتفی بدانیم و بنا به پیشنهاد رئیس مرکز طرح، برنامه و بودجه صدا و سیما به عنوان نماینده رسمی و مسئول مستقیم پرداخت حق پخش تنها راه حل موجود تخصیص ردیف بودجه مخصوص برای حق پخش توسط دولت است.
آیا پرداخت حق پخش توسط دولت امکان پذیر، قانونی و منصفانه است یا خیر؟ جواب هر سه مورد خیر است. امکان پذیر نیست چرا که دولت طی سال های اخیر همواره با کسری بودجه های کلان مواجه بوده و از عهده مخارج بسیار مهم تر از حق پخش هم برنیامده است و اگر قرار باشد مبلغی هم به این امر اختصاص دهد قاعدتا منبع تامین آن خلق پول و نهایتا افزایش تورم است و در حقیت این هزینه در نهایت از طریق افزایش تورم به تمامی مردم جامعه تحمیل شده و از جیب مردم پرداخت می شود و به همین دلیل هم منصفانه هم نیست چرا که بخش زیادی از مردم شاید هرگز در طول عمرشان لااقل یک بار هم فوتبال تماشا نکنند و قاعدتا نباید هزینه ای هم پرداخت کنند. قانونی هم نیست چرا که بر اساس تبصره ماده 13 قانون برنامه پنجم و از سال 1390 پرداخت هرگونه وجهی از محل بودجه کل کشور به هر شکل به ورزش حرفه ای ممنوع است.
چاره کار چیست؟ چاره کار این است که مثل اکثر کشورهای دنیا هر کس می خواهد فوتبال تماشا کند هزینه آن را هم بدهد. در انگلستان به عنوان کشوی که بالاترین درآمد را از محل حق پخش دارد هر شهروند انگلیسی باید دو اشتراک گران تهیه کند. یکی اشتراک شبکه تلوزیونی Sky Sport به عنوان پخش کننده بازی ها و یکی شرکت مخابراتی ُBT (British Telecom) به عنوان تامین کننده اینترنت پرسرعت. اما در ایران چون از دیرباز همه بخش های اقتصادی در اختیار دولت بوده مردم به استفاده مجانی از خدمات عادت کرده اند اما الان بازی عوض شده است و مشتاقان فوتبال باید در راستای توسعه فوتبال به سهم خودشان برای خدماتی که دریافت می کنند هزینه پرداخت کنند (مثل سایر تفریحات از جمله سفر، رستوران، خرید اشتراک شبکه های نمایش خانگی و.....). پخش اختصاصی فوتبال تنها راه کار گذر از این بحران است.
مجتبی فریدونی - میرعامل سابق ذوب آهن
