میدان مشق می‌تواند با موزه لوور ابوظبی رقابت کند

رضا دبیری‌نژاد در گفت‌و‌گو با خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا؛ ضمن بیان ابعاد مختلف تاریخی و فرهنگی میدان مشق و آثار واقع شده در آن بر ضرورت توجه به این محوطه به عنوان یک مجموعه مهم تاریخی با هدف توسعه گردشگری تأکید و در این خصوص توضیحات و پیشنهادهایی ارائه کرد.

وی با بیان اینکه محوطه میدان مشق از میدان فردوسی تا خیابان سی تیر و همچنین از میدان امام خمینی (ره) تا خیابان سرهنگ سخایی را شامل می‌شود، گفت: در میدان مشق ابنیه‌های متعددی وجود دارد که سیر تاریخ معاصر کشور را به خوبی در مقابل دیدگان هر بازدیدکننده‌ای به تصویر می‌کشد. در حقیقت این میدان از طریق آثار تاریخی و میراث فرهنگی موجود در خود روایتگر سه دوره تاریخی قاجار، پهلوی و درنهایت جمهوری اسلامی است.

رئیس موزه ملک، آثاری همچون سردر باغ ملی، موزه ارتباطات، شرکت ملی ایران و انگلیس، ساختمان شهربانی که حالا میزبان وزارت امور خارجه است، موزه عبرت، ملک، موزه ملی ایران که شامل آثار باستانی و اسلامی است، موزه صنعت چاپ، موزه گمرک و موزه علوم و فناوری ایران و همچنین ساختمان قزاقخانه که متعلق به دوران قاجار است را همگی از جمله آثار عظیم تاریخی برشمرد که در محدوده میدان مشق واقع شده‌اند.

دبیری‌نژاد یادآور شد: تمامی موزه‌های موجود در این میدان صرفا در مالکیت وزارت میراث فرهنگی نبوده و تعدادی از آن‌ها در واقع متعلق به نهادهایی وزارت علوم، آستان قدس رضوی، وزارت اطلاعات و بانک مسکن هستند.

وی میدان مشق را گنجینه زنده از آثار منقول ایران در زمینه‌های مختلف دانست؛ چراکه موزه ملی ایران چند میلیون شی تاریخی و هویتی را در دل خود نگه‌داری می‌کند، موزه ملک چندین هزار شی را در خود جای داده است و سایر موزه‌های موجود در این میدان نیز هرکدام صاحب آثاری سترگ تاریخی و فرهنگی هستند.

رئیس موزه ملک علاوه بر وجود آثار منقول فراوان در محدوده این میدان، معماری و فیزیک ساختمان‌های موجود در این محوطه را نیز که در واقع جلوهگاهی از تاریخ معاصر ایران دانست که باید به عنوان آثار تاریخی و فرهنگی غیرمنقول تلقی کرده و لحاظ کنیم.

دبیری‌نژاد بیان کرد: با این تفاسیر باید گفت میدان مشق تهران در واقع موزه تاریخی معماری است که سیر معماری ایران را از اول قرن و در سه دوره حکومتی مختلف معاصر روایت می‌کند؛ به گونه‌ای که از مارکوف معمار دوران پهلوی تا لرزاده معمار شرکت نفت ایران و انگلیس و سپس هنرمندی آندره‌گدا طراح معماری معاصر موزه ملی ایران و درنهایت معماری موزه ملک که نشانگر سبک و سیاق معماری اسلامی در دوران جمهوری اسلامی ایران است را شامل می‌شود.

وی با اشاره به این موضوع که هم‌اکنون در سطح منطقه شاهد نوعی از رقابت دیپلماسی موزه‌ای و یا به تعبیر دیگر دیپلماسی گردشگری بین کشورهای مختلف همسایه هستیم، افزود: طراحی موزه علی اف توسط معمار زاها حدید در کشور آذربایجان، و یا اقدام کشور قطر مبنی بر طراحی دو موزه بزرگ با همکاری و مشارکت کشورهای اروپایی و همچنین ایجاد موزه لوور ابوظبی توسط کشور امارات خود گواهی بر اثبات بر این مدعا است.

رئیس موزه ملک تمامی اقدامات انجام گرفته توسط کشورهای مورد اشاره در همسایگی ما را نشان‌گر این واقعیت دانست که این کشورها علی‌رغم عدم برخورداری از تمدن و سبقه تاریخی و سرمایه‌های میراث فرهنگی منقول و غیر‌منقول، در حقیقت از طریق وارد کردن اشیا تاریخی و موزه‌ای از کشورهای دیگر و به‌ویژه اروپا و یا خلق معماری جدید با اقتباس و گرته‌برداری از کشورهای اروپایی، دنبال سرمایه‌سازی و ایجاد برند برای خود در زمینه تاریخ میراث فرهنگی و گردشگری هستند.

دبیری‌نژاد با اشاره به عدم فراهم بودن شرایط اقتصادی اجتماعی و فرهنگی کشور برای تخصیص مکانی در پایتخت با هدف ایجاد موزه‌ای مانند موزه لوور تصریح کرد: بر همین اساس باید از مکان و فضا موجود میدان مشق تهران با توجه به ظرفیت‌های متنوع فرهنگی و تاریخی آن، بهترین استفاده را برد، چراکه اگر چنین مکانی تبدیل به قطب گردشگری شود می‌تواند با موزه‌های نوپای منطقه رقابت کند.

وی همچنین مسیری که از بازار تهران شروع شده و به کاخ گلستان و توپ‌خانه و سپس میدان مشق منتهی می‌شود را در کنار موزه میدان مشق، یک مسیر زنده و پویا با ظرفیتی فوق‌العاده برای جذب گردشگر تلقی کرد که در صورت انجام اقدامات و برنامه‌ریزی‌های لازم، تمام کشور می‌تواند در پرتو درآمدهای حاصل از توسعه گردشگری در آن ارتزاق کنند.

رئیس موزه ملک ضمن اشاره به مصوب هیئت دولت در سال 1382، مبنی بر طرح «سامان‌دهی میدان مشق» و تبدیل آن به قطب تاریخی - فرهنگی تهران آن هم در قالب طرح گسترش موزه ملی تاکید کرد: علی‌رغم وجود این مصوبه باید بگوییم هم اکنون موزه ملی ایران و موزه ملک به دلیل محدودیت مکانی تنها با 10 درصد از ظرفیت خود کار می‌کند.

دبیری‌نژاد همچنین وجود صرف ساختمان و موزه‌های میدان مشق را برای تبدیل شدن این منطقه به قطب گردشگری لازم و کافی ندانست و اظهار کرد: در همین راستا و به منظور تحقق این مهم، ضرورت دارد که بستر لازم برای سهولت انجام گردشگری از طریق اقداماتی همچون توسعه و بهسازی مسیر دسترسی و افزایش ساعات بازدید فراهم شود.

وی با اشاره به بسته بودن درب‌های میدان مشق در روزهای تعطیل، این امر را فرصتی از دست رفته برای توسعه گردشگر تهران تلقی کرد و توضیح داد: بسته بودن این مکان در روزهای تعطیل فرصت بازدید از این آثار را از بسیاری از شهروندان تهرانی و حتی غیر تهرانی در ایام فراغت می‌گیرد.

رئیس موزه ملک ادامه داد: متأسفانه نگاه حفاظتی و امنیتی در این مجموعه بر بعد اهمیت و توسعه گردشگری مستولی شده و همین موضوع یکی از موانع جدی در راه تبدیل شدن این محوطه به قطب گردشگری است.

دبیری‌نژاد ضمن اشاره به اهمیت موضوع نفت در هویت و تاریخ کشورمان اظهار کرد: می‌توان با استفاده از ظرفیت ساختمان شرکت نفت ایران و انگلیس با هدف ایجاد موزه‌ای از جایگاه نفت در تاریخ کشور استفاده کرد و یا با استفاده از فضای فیزیکی ساختمان وزارت خارجه به دنبال ایجاد موزه دیپلماتیک باشیم که علاوه بر آشناسازی سفیرانی که در آنجا رفت و آمد دارند با سیر تاریخی روابط دیپلماتیک در ایران، از این فرصت برای توسعه گردشگری استفاده کنیم.

بنا به گفته وی، هرچند تفاهم‌نامه‌ای نیز بین شهرداری تهران و وزارت امور خارجه با هدف انجام اقداماتی نظیر نورپردازی، مبلمان و... از سمت شهرداری در صورت انجام اقدام متقابل وزارت امور خارجه مبنی بر افزایش ساعات بازدید از این مجموعه منعقد شده است اما به دلیل برخی شرایط تاکنون این تفاهم‌نامه امکان تحقق و اجرا پیدا نکرده است.

رئیس موزه ملک با اشاره به همه‌گیری ویروس کرونا و لزوم استقرار کارکنان وزارت خارجه با توجه به محدودیت‌های به وجود آمده در بحث ترددها گفت: امروز میدان مشق عملا به پارکینگ خودروهای کارکنان این وزارتخانه تبدیل شده است.

به اعتقاد دبیری‌نژاد، آنچه که امروزه مشاهده می‌شود این است با گذشت حدود بیست سال از مصوبه هیئت وزیران برای ساماندهی محوطه میدان مشق نه‌تنها اقدامی در راستای تحقق این مصوبه صورت نگرفته است، بلکه وجود بخش‌های اداری و دولتی مستقر در این محوطه عملا مانعی بزرگ بر سر راه انجام هرگونه اقدام با هدف توسعه گردشگری در این مکان شده است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: این امر در حالی است که جامعه امروز ما در تلاطم تغییر و رنگ باختگی هویت ناشی از حمله و هجمه سنگین رسانه‌ای نیازمند نمادها و آثار هویتی زنده‌ای از این دست است که بتوانیم با استفاده از آن موجب تاثیرگذاری و تثبیت هویت تاریخی در بین آحاد مردم شویم و فراتر از آن این میدان را به ظرفی برای نمایش آثار باستانی و تاریخ فرهنگ کشورمان در سطح بین‌المللی تبدیل کنیم.