میراث ترامپ برای عربستان

عربستان دیگر به اندازه گذشته بشار اسد را از خود نمی‌راند و به دنبال پایان دادن جنگ در یمن است. اکونومیست معتقد است که سیاستگذاری کلی عربستان در حال تغییر است و این پادشاهی در حال فاصله گرفتن از جهان عرب است؛ جهانی که عربستان آن را باری برای خود می‌داند. این رویکردی است که میراث دوران ریاست جمهور ی ترامپ محسوب می‌شود.

دیپلمات‌ها به ندرت به شکست اعتراف می‌کنند، اما این دقیقا همان کاری است که وزیر خارجه عربستان در هجده فوریه (29 بهمن)، در کنفرانس امنیتی مونیخ انجام داد. پادشاهی سعودی به دنبال آن بود که بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه را به عنوان یک دیکتاتور منحوس در سطح بین‌المللی نگه دارد. شاهزاده فیصل بن فرحان در پاسخ به سوالی درباره شایعاتی که ممکن است عربستان مسیر فعلی را تغییر دهد، گفت انزوای اسد به پایان خود نزدیک شده است و توافق فزاینده‌ای بر این موضوع وجود دارد که وضعیت موجود قابل اجرا و دوام نیست.

طی دو دهه گذشته، عربستان ده‌ها میلیارد دلار برای سرنگون کردن دو قدرت غیر دوست در دو کشور هزینه کرده است: حکومت بشار اسد و حوثی‌های یمن؛ یک گروه شیعه که کنترل بسیاری از نقاط یمن را در دست دارد. در ماه‌های آتی احتمالا عربستان اعتراف خواهد کرد که تلاش‌هایش در هر دو کشور شکست خورده است. این رویکرد به این دلیل نیست که پادشاهی سعودی به نزدیکی به دشمنان خود تمایل پیدا کرده، بلکه نشانه دیگری از آن است که پادشاهی سعودی هم مانند برخی از همسایگان خلیج فارس بقیه جهان عرب را به عنوان یک مزاحم کلافه‌کننده می‌بیند.

سعودی‌ها از حامیان اولیه شورشیان علیه اسد بودند. آنها در سال 2012 شروع به ارسال اسلحه و پول برای شورشیان سوری کردند که این شورش با شکست به پایان رسید. سلاح‌های سبک خلیج فارس و غرب نتوانست با ایران و بعدتر روسیه برابری کند. عربستان سعودی همراه با قطر پس از پیروزی اسد، از بازگرداندن روابط با او خودداری کردند و به او اجازه ندادند تا جایگاه سوریه را در اتحادیه عرب که در سال 2011 از آن تعلیق شده بود به دست آورد.

بر اساس گزارش اکونومیست، سعودی‌ها دیگر آنقدرها سرسخت نیستند. شاهزاده فیصل در مونیخ گفت که دیپلمات‌های خلیج فارس در خلوت خود می‌گویند که دیگر هیچ مسیر روشنی برای برکناری اسد وجود ندارد. همه ما سیاست‌هایی داریم اما هیچ استراتژی برای اجرای آن سیاست نداریم. هیچ راهی برای دستیابی به اهداف حداکثری که همه ما داریم وجود ندارد.

دیپلمات‌ها فکر می‌کنند که پادشاهی سعودی می‌تواند در نشست بعدی اتحادیه عرب در ماه مارس که امسال به میزبانی سعودی‌ها برگزار خواهد شد از سرگیری روابط با سوریه را اعلام کند. یک مقام وزارت خارجه می‌گوید که این روابط شرایطی را به عنوان تضمین خواهد داشت، از جمله آنکه از اسد این انتظار وجود دارد که از حامیان ایرانی خود فاصله بگیرد؛ اتفاقی که شاید در ظاهر به عنوان یک اصل پذیرفته شود ولی در عمل این اتفاق نخواهد افتاد.

از سرگیری روابط با اسد بسیار ملایم‌تر از آن چیزی است که در یمن وجود داشته است. پس از قیام علیه علی عبدالله صالح - دیکتاتور دیرینه یمنی - جانشین او عبد ربه منصور هادی نتوانست کشور را حفظ کند و خلاء ایجاد شده توسط حوثی‌هایی پر شد که از دهه 1990 با شورش‌ها جنگیده بودند. در اواخر سال 2014 آن‌ها به سمت پایتخت یمن، صنعا و پس از آن حدیده حرکت کردند تا ماه مارس 2015 آن‌ها به شهر جنوبی عدن رسیده بودند و آقای هادی با قایق فرار کرد.

این امر باعث شد تا سعودی ها در راس ائتلاف عربی مداخله‌کنند عملیات طوفان قاطع آغاز شد؛ یعنی همان حمله نظامی عربی به یمن در مارس 2015 که هشت سال بلاتکلیف به طول انجامیده است. این اتفاق یمن را در بحران انسانی فروبرده است، تخمین زده می‌شود که 19 میلیون یمنی برای زنده ماندن به کمک غذایی نیاز دارند و سه‌چهارم مردم زیر خط فقر زندگی می‌کنند. این اتفاق برای سعودی‌ها نیز گران تمام شده است. آمار رسمی وجود ندارد اما پادشاهی ده‌ها میلیارد دلار برای جنگ هزینه کرده است و برخی می‌گویند این هزینه‌ها در زمان تشدید تنش‌ها و درگیری تا هفته‌ای یک میلیارد دلار برای عربستان هزینه داشته است.

سعودی‌ها در حال مذاکره برای توافقی هستند که به آنها اجازه خروج از یمن می‌دهد. این توافق نه حوثی‌ها را از قدرت برکنار می‌کند و نه به جنگ داخلی یمن پایان می‌دهد، ولی به سعودی‌ها اطمینان می‌دهد که حوثی‌ها در مرزهای عربستان با موشک‌ها و پهپادها قدرت‌نمایی نمی‌کنند. یکی از ناظران یمنی می‌گوید این توافق بیشتر از آن چیزی است که حوثی‌ها می‌خواهند و ممکن است در ماه‌های آینده امضا شود. این رویداد ممکن است در شهر مکه در حوالی تعطیلات ماه رمضان در اواخر ماه مارس اتفاق بیفتد.

اگر از دیپلمات های خلیج فارس در مورد اولویت های سیاست خارجه شان برای سال های آتی بپرسید آن ها فهرست هایی با سطح تفکر بالا ارائه می دهند که خارج از سفارت اسکاندیناوی به گوش نمی رسد: روابط اقتصادی با کشورهای در حال توسعه، برنامه های بزرگ تر کمک های خارجی و پیوستن به تلاش ها برای مبارزه با تغییرات آب و هوایی. این درحالی است که وقتی آن ها درباره همسایه های عرب خود صحبت می کنند اغلب ترجیح می دهند از این کار امتناع کنند زیرا منطقه را به عنوان یک بار مسولیت توصیف می کنند.

سعودی ها با ناامیدی از فساد نهادینه در لبنان منابع مالی مشتریان سنتی خود را قطع کرده اند.‌آن ها نسبت به ارائه کمک های بیشتر به مصر بی میل هستند مصری که اکنون با دومین سقوط اقتصادی از سال 2016 دست و پنجه نرم می کند و به نظر می رسد که وضعیت کنونی مصر یک گودال بی انتها از نیاز هاست.

آن ها ممکن است به تونس که در بحران بدهی غرق است کمک کنند ولی رقم آن شاید یک میلیارد دلار یا بیشتر باشد که آنقدر بزرگ نیست.

احیای روابط با اسد به این معنا نیست که سعودی ها برای بازسازی کشور ویران شده وی پول خواهند داد یا پایان دادن به جنگ یمن به معنای تلاش برای تامین مالی بازسازی نیست که بانک جهانی تخمین می‌زند 25 میلیارد دلار هزینه دارد.

الگوگرفته از دوران دونالد ترامپ - رئیس‌جمهور سابق آمریکا - بسیاری از سعودی‌ها از جمله مقامات سعودی، این دوره را دوران «اول، عربستان سعودی» می‌دانند و بر اولویت دادن به کشورشان تاکید دراند؛ دوره‌ای که باید پول خرج خانه شود و درگیری‌های خارجی به ویژه در موارد شکست‌خورده، کاهش پیدا کند. ترامپ هم در مبارزه انتخاباتی‌اش در مقابل دموکرات‌ها با شعار «اول، آمریکایی‌ها» در برابر «آمریکای اول» دموکرات‌ها به پیروزی رسید. او معتقد بود سیاست‌های ایالات متحده باید بر مبنای منافع مردم آمریکا باشد. این سیاست در مقابل سیاست دموکرات‌ها قرار داشت که به دنبال اول بودنِ جایگاه آمریکا در جهان بودند‌. حالا پادشاهی سعودی هم می‌خواهد برای مردم عربستان بیشتر هزینه کند و از هزینه‌های خود در سایر کشورهای عرب برای جایگاه عربستان کم کند.

--> اخبار مرتبط

• ساخت فیلمی جدید به تهیه‌کنندگی جکی چان
• انصارالله یمن آتش‌بس موقت را می‌پذیرد؟
• درخواست کنگره برای خروج نظامیان آمریکا از یمن
• می‌خواهند عربستان را از ایران بترسانند
• بزرگداشت ابوریحان بیرونی خورشید خوارزم

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.