میهمان‌هایی که چالش‌های «بی‌واسطه» را دیدند و نیامدند / چرا محمد دلاوری مجری شد؟
سیدعلی صدری‌نیا تهیه‌کننده برنامه «بی‌واسطه» می‌گوید: با دلاوری به نقطه مشترکی برای جناحی نشدن برنامه رسیده‌ایم و اینکه وقتی سراغ موضوعاتی می‌رویم به شکل واقعی به آن بپردازیم.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، «بی‌واسطه» جدیدترین برنامه تلویزیونی است که تلاش کرده موضوعات مختلف جامعه را به چالش بکشد و از این طریق بتواند به رفع مشکلات کمک کند. این برنامه را سیدعلی صدری‌نیا تهیه و کارگردانی کرده است و محمد دلاوری اجرای آن را برعهده دارد. «بی‌واسطه» محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج است که روزهای یکشنبه و سه‌شنبه هر هفته ساعت 18 از شبکه یک پخش می‌شود و بازپخش آن ساعت 16 روزهای پنجشنبه و جمعه روی آنتن شبکه افق می‌رود.
- از کجا به «بی‌واسطه» رسیدید و ایده کلی این برنامه چگونه شکل گرفت؟
یکی از بحث‌هایی که به خصوص در سال‌های اخیر دغدغه شخصی‌ام بوده، آن است که در حوزه برنامه سازی سیاسی، آثاری با تفاوت جدی یا با خلاقیت‌های متنوع کمتر دیده شده است. جنس مناظره‌های تلویزیونی و مانند آن هم معمولاً به شیوه برنامه‌های گفت‌وگومحور و استودیویی، با قالب ثابت منحصر شده است. حتی برخی برنامه‌های استودیویی متفاوت‌تر، مانند مناظره‌های تلویزیونی نیز به مرور کمرنگ‌تر شده است.
در صورتی که در رسانه‌های مختلف دنیا طیف متنوعی از برنامه‌ها ساخته می‌شود و با استقبال مخاطبان همراه است. ایده اولیه برنامه «بی‌واسطه» از اینجا و با این دغدغه شکل گرفت و برخلاف برنامه‌هایی از این دست که یک گفت‌وگوی صرف با میهمان است؛ هر دفعه سراغ یک ماجراجویی جدید و پرونده جدید می‌رود تا برای رسیدن به موارد مطرح شده در آن پرونده از نزدیک با برخی مسائل و اتفاقات مواجه شود و بی‌واسطه با آن موضوعات رو در رو شود و درباره آن موضوع، ماجراجویی‌های جدیدی برود و با بخش‌های نادیده‌ای از آن موضوع که نمی‌توان در استودیو به تصویر کشید، مواجه شد و بعد از به تصویر کشیدن آن، وارد گفت‌وگوی جدی‌تر شویم.
* آیا نمونه مشابه این برنامه را قبلاً در جایی دیده بودید؟
خیر. اما پیش‌تر در سال 1397-1398 برنامه‌ای به نام «مدیر مسئول» را برای شبکه 5 تولید کردیم که در آنجا فرمی مشابه این در فضایی کوچک‌تر را تولید و تجربه کردیم. در آن موقع شرایط برای ادامه دادن آن برنامه فراهم نشد، اما امروز «بی‌واسطه» شاید با استفاده از تجربیات آن برنامه، شکل گرفته باشد. برنامه‌ای که به لحاظ تولیدی کاملاً متفاوت‌تر از آن است و فضای ضبط در هر برنامه دو برابر فضای ضبطی است که در آن برنامه اتفاق افتاد. تنوع فضاها و حتی هماهنگی‌ها به طور کل متفاوت بوده و زمان بیشتری برای هر قسمت آن صرف می‌شود.
* در این هماهنگی و حتی قبل و بعد از پخش هر قسمت، چقدر از طرف مصاحبه شونده‌ها و دچار چالش شدید؟ با چه مشکلات و محدودیت‌هایی مواجه بودید؟
طبیعی است، اولین چالش تولید این چنین برنامه‌هایی، در زمان پیش تولید است؛ هماهنگی‌هایی که برای ضبط یک برنامه با یک میهمان برای خارج از فضای استودیویی دارید به مراتب زمان‌برتر است. شما وقتی برای یک برنامه استودیویی تماس می‌گیرید تا فرد دعوت شده یکی دو ساعت از وقت خود را به عنوان میهمان برنامه در اختیار شما بگذارد، در استودیو حاضر شود و سپس برگردد. اما در «بی‌واسطه» ما با میهمان همراه می‌شویم و به اتفاق او سراغ آن محل‌هایی که محل چالش برنامه است، می‌رویم و از نزدیک با آن چالش‌ها مواجه شویم.
ضبط هر قسمت در لوکیشن‌های مختلف انجام می‌شود و سعی داریم به شکل واقعی‌تر به موضوع بپردازیم در نتیجه میهمان برنامه باید زمان بیشتری را در اختیار ما قرار دهد که خود این مساله هماهنگی با آنان را دشوار می‌کرد. در مواردی برخی میهمان‌ها که از قبل هماهنگ شده بودند و زمان ضبط قطعی و حضور ایشان قطعی شده بود، با دیدن بخش‌های چالشی برنامه از حضور در برنامه انصراف دادند و حاضر نشدند به محل فیلمبرداری بیایند.
این‌گونه چالش‌ها همواره در ساخت مجموعه وجود داشت و طبیعتاً سختی‌هایی در تدوین و امثال آن هم ادامه داشت چرا که جنس برنامه به مستند نزدیک است و ساخت آن با یک برنامه تلویزیونی متفاوت‌تر است. همه اینها موجب شده که ساخت هر قسمت از مجموعه متفاوت‌تر و گاه فراتر از یک برنامه تلویزیونی شود.
قزوه از استعدادیابی موسیقی تلویزیون گفت / برنامه‌ای ویژه برای توجه به خردسالان و کودکان* به عقیده خودتان «بی‌واسطه» توانسته به هدف کلی یا چیزی که می‌خواستید برسد یا به آن نزدیک شود؟
ما موضوعات زیادی داریم که نیازمند آن است که در موردشان صحبت کنیم. موضوعاتی که بیشتر آنها سؤالات مردم و افکار عمومی است و خیلی وقت‌ها به راحتی از کنار آنها رد می‌شویم و درباره آن صحبت نمی‌کنیم و به آن نزدیک نمی‌شویم. یا حتی وقتی یک بازه زمانی از آن موضوع می‌گذرد، می‌پنداریم که دیگر تأثیری بر افکار عمومی نداشته و دیگر به آن نمی‌پردازیم.
ما در برنامه تلویزیونی «بی‌واسطه» سعی می‌کنیم به موضوعات واقعی که اتفاقاً دغدغه واقعی مردم است، بپردازیم و در موردشان صحبت کنیم و به بحث‌هایی که شاید رسانه‌های ما کمتر علاقه‌مند به گفت‌وگو درباره آنها هستند، بپردازیم و در خصوص آنها صحبت کنیم و در واقع روی نقاط تاریک و مغفول نور بیفکنیم.
این موضوعات طیف‌های متنوعی را شامل می‌شود؛ از ماجرای بنزین و آبان 1398 گرفته تا ماجرای مرگ پیروز و از دست رفتن آن. ماجرای پرونده‌هایی که رسیدگی به آنها سال‌ها طول کشیده تا بحران‌هایی مانند بحران آب، مهاجرت و بحران‌های اجتماعی که گاه بعد از مدتی از آنها گذر می‌کنیم و فکر می‌کنیم بهتر است راجع به آنها دیگر بحثی مطرح نشود و همین‌ها تبدیل به زخم‌های بدون راه حلی می‌شوند.
ما سعی کرده‌ایم در این برنامه پیرامون موضوعات مهمی صحبت کنیم که برخی از آنها پخش شده و برخی از آنها هم قسمت به قسمت مورد طرح و بررسی قرار می‌گیرند که حتماً بعد از پخش هر قسمت واکنش‌هایی به همراه خواهند داشت.
* از بازتاب و عملکرد مجموعه در طی مدتی که «بی‌واسطه» به روی آنتن رفته است، رضایت داشته‌اید؟
الان که حدود 12 قسمت است برنامه پخش شده رضایت نسبی ما نیز برآورده شده است. این برنامه در رسانه‌های داخلی بازتاب داشته و حتی بازتاب برخی قسمت‌ها در رسانه‌های خارجی همراه بوده است. مثل قسمت مربوط به هواپیمایی و گفت‌وگوی چالشی که مجری برنامه، آقای دلاوری با رئیس سازمان هواپیمایی کشور داشت.
واکنش‌هایی که این قسمت در رسانه‌های فارسی زبان خارجی به همراه داشت بیش از واکنش رسانه‌های داخلی بود. در واقع بازخوردها برای برنامه‌ای که فعلاً بخشی از آن به روی آنتن رفته، خوب بوده است. اما طبیعتاً ما به این راضی نیستیم همگی در تلاشیم تا بتوانیم سراغ پرونده‌های جدی‌تری برویم و برای دیده شدن در رسانه‌ها، فضاهای جدی‌تری شکل بدهیم.
* آیا تأثیر برنامه در عملکرد مدیریتی کشور محسوس بوده است؟
با توجه به اینکه از پخش برنامه حدود یک ماه و نیم می‌گذرد، خیلی توقع چنین بازتابی را نداریم اما به دنبال این هستیم که با ادامه پخش برنامه این اثرگذاری مشهود شود و این مجموعه بتواند در حوزه‌های مختلف مدیریتی اثرگذار باشد و بتواند به عنوان یک رسانه و برنامه‌ای که سراغ موضوعات مهم می‌رود و برای کشور اثرگذار باشد. این مقصود کلی ما است اما نمی‌توان در این چند قسمت به این هدف رسید بلکه باید به برنامه زمان بدهیم تا جا بیفتد و هویت خود را شکل دهد و کم‌کم بتوانیم به این تأثیرگذاری که مورد نظر ما است دست یابیم.
* آیا با توجه به اینکه ریتم برنامه گاه کند و خسته‌کننده می‌شود، تعمدی است؟
ما تلاش داریم در هر قسمت برنامه پرریتم به مخاطب ارائه کنیم تا مخاطبی که از جنس برنامه‌های گفت‌وگومحور خسته شده و خیلی علاقه‌مند به دنبال کردن این جنس از برنامه‌ها نیست آن‌قدر این برنامه برای او جذابیت داشته باشد که علاقه‌مند به دنبال کردن مباحث این برنامه باشد.
اما در بخش‌هایی از برنامه به خاطر طرح موضوعات چالشی که به یک‌باره درباره آنها صحبت می‌شود، نیاز داریم که در مورد موضوع، قدری گفت‌وگوی دو طرفه داشته باشیم و شاید مجبور باشیم 7 الی 8 دقیقه در مورد آن موضوع توضیح دهیم تا بحث جا بیفتد و شاید این موجب شود برخی اوقات ریتم کند به نظر برسد اما تلاش ما بر مبنای یک برنامه پر ریتم است که مخاطب را خسته نکند.
* در ادامه راه، آیتم‌ها و بخش‌های دیگری به برنامه اضافه خواهد شد که به این پرریتمی کمک کند؟
بله. با توجه به اینکه اخیراً ضبط فصل یک برنامه رو به اتمام است و در تدارک فصل دو هستیم؛ هم در خصوص سوژه‌ها و هم آیتم‌ها درصددیم این اتفاق بیفتد و بخش‌های دیگری که در خدمت هدفگذاری برنامه باشد به آن اضافه شود و بتوانیم فضای برنامه را تقویت کنیم.
* چه میزان درپخش های تلویزیونی شبکه یک یا شبکه افق دچار سانسور شدید؟
فضای برنامه و سعه صدری که در پخش برنامه وجود داشت، تاکنون رضایت بخش بوده و بحث مهمی از مباحث مطرح شده در برنامه دچار حذف یا سانسور نشده است و چون قسمت به قسمت سراغ پرونده‌های بسیار مهمتری خواهیم رفت امیدواریم این سعه صدر همچنان ادامه داشته باشد.
* دلیل انتخاب آقای دلاوری به عنوان مجری چه بوده است و آیا سابقه همکاری قبلی با ایشان در این انتخاب مؤثر بود؟
حتماً همکاری قبلی که پیش زمینه خوبی بود در این انتخاب تأثیر داشت و چون جنس برنامه و گفت‌وگو به گونه‌ای است که نیازمند خصوصیاتی برای مجری و مصاحبه‌کننده است و اینکه مجری بخواهد تعدادی سؤال را مطرح کند، کافی نیست. ما برای این برنامه مجری می‌خواستیم که توانایی‌های بیشتری داشته باشد؛ قدرت روایتگری داشته باشد و بتواند از ابتدا تا انتها هر قسمت را مدیریت و به خوبی روایت کند، دانش سیاسی و تجربه سیاسی داشته باشد و هوش سیاسی او بتواند در گفت‌وگوها مورد استفاده قرار گیرد و چالش‌های لازم را با میهمان ایجاد کند.
برخی اوقات صمیمیت‌هایی که لازم است را با میهمان ایجاد کند و حتی بتواند در مواقعی فضای طنز در برنامه به وجود آورد و همه اینها با هم موجب شد آقای دلاوری برای برنامه انتخاب شوند و شاید اگر قرار باشد نفر دومی برای اجرا مدنظر قراردهیم، فاصله زیادی با آقای دلاوری داشته باشد. به عقیده من دلاوری کسی است که بهتر می‌تواند از پس اجرای چنین برنامه‌ای بر بیاید.
چه بسا بقیه مجریان در فضاهای دیگر توانمندی‌های دیگری داشته باشند اما لزوماً در این مدل از اجرا توانمند نباشند. ضمن اینکه ما با آقای دلاوری به نقطه مشترکی برای جناحی نشدن برنامه رسیده‌ایم و اینکه وقتی سراغ موضوعاتی می‌رویم به شکل واقعی به آن بپردازیم و در مواجهه با میهمان دچار خودسانسوری نشویم و بتوانیم سؤالاتی که مسئله مردم هست را بپرسیم و چنین نشود که به خاطر تعارفات و ملاحظات نخواهیم از مسأله‌ای عبور کنیم.
گویی که وقتی مردم برنامه را می‌بینند، این سؤال برایشان ایجاد نشود که چرا فلان سؤال مهم در خصوص فلان موضوع پرسیده نشد و این هم فکری با مجری در تولید برنامه کمک‌کننده بود و خود من به شخصه معتقدم در این بخش به خواسته‌مان رسیده‌ایم.