نرخ خوراک؛ متغیر پنهان سود پالایشی‌ها در بورس
نرخ خوراک پالایشگاه‌ها بار دیگر به تیتر اول بازار سرمایه تبدیل شده است؛ تغییری که می‌تواند معادلات سودآوری صنایع نفتی و پتروشیمی را دگرگون کند.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، به تازگی حواشی جدیدی درباره نرخ خوراک پالایشگاه‌ها سایه سنگین و منفی خود را بر معاملات بازار سرمایه تحمیل کرده است، هرچند این شایعه توسط دبیر انجمن صنعت پالایش تکذیب شد و اختلاف‌نظر میان دولت و فعالان این صنعت رد شد. ناصر عاشوری اعلام کرد بر اساس مصوبه هیات وزیران، وزارت نفت موظف است با همکاری انجمن صنعت پالایش، نرخ خوراک، میعانات، نفت خام و دستمزد را تا پایان دی‌ماه اصلاح و مصوب کند.
بر این اساس باید گفت مسئله تعیین نرخ خوراک در ایران همواره با فراز و فرودهای متعدد همراه بوده است. هر تغییر در این نرخ، تاثیر قابل توجهی بر صنایع مختلف دارد.
جلسه نمایندگان با رئیس سازمان بورس درباره سهام عدالت ترمز رشد بورس کشیده شد / بازگشایی منفی صندوق‌های طلابه عنوان مثال در گروه پالایشگاه‌ها و صنایع نفتی، افزایش نرخ خوراک هزینه تولید را بالا می‌برد و حاشیه سود پالایشگاه‌ها را کاهش می‌دهد؛ کاهش نرخ خوراک برعکس، سودآوری این صنایع را افزایش می‌دهد و می‌تواند محرک رشد سهم‌های مرتبط در بورس باشد.
در صنایع پایین‌دستی و پتروشیمی‌ها، افزایش نرخ خوراک خام بر هزینه مواد اولیه آنها تاثیر مستقیم دارد و ممکن است سودآوری و قدرت رقابتی این شرکت‌ها را کاهش دهد.
در کلان بازار سرمایه هم نوسانات نرخ خوراک معمولا با واکنش فوری سرمایه‌گذاران همراه است؛ شایعات مربوط به اختلاف‌نظر دولت و صنعت می‌تواند باعث افزایش ریسک‌گریزی و کاهش تقاضا در سهم‌های پالایشی و مرتبط شود.
این در شرایطی است که در سطح جهانی، تعیین نرخ خوراک معمولا بر اساس سازوکارهای شفاف و مبتنی بر قیمت‌های بازار جهانی، قراردادهای بلندمدت و شاخص‌های قیمت نفت و میعانات انجام می‌شود. برای نمونه، در آمریکا و اروپا قیمت خوراک پالایشگاه‌ها غالبا بر اساس قیمت نفت خام در بازارهای جهانی و شاخص‌هایی مانند Brent و WTI و همچنین با اعمال تخفیف‌ها یا عوارض محلی تعیین می‌شود. این سازوکار شفاف، ریسک اختلاف‌نظر میان دولت و صنعت را کاهش می‌دهد و به پیش‌بینی‌پذیری درآمدها و سودآوری شرکت‌ها کمک می‌کند.
اما تجربه ایران نشان می‌دهد نبود شفافیت و تغییرات غیرمنتظره نرخ خوراک می‌تواند اثرات منفی زنجیره‌ای بر صنایع و بازار سرمایه داشته باشد؛ به همین دلیل همکاری وزارت نفت با انجمن صنعت پالایش برای اصلاح نرخ‌ها و انتشار آن در یک بازه زمانی مشخص، گامی مهم در جهت کاهش ریسک و افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران است.