نسبت سینمای آوینی با عرفان شیعی / روایت فتح تبلیغ جنگ نبود

نویسنده کتاب «روایت جنگ در دل جنگ» به بررسی نسبت سینمای شهید سید مرتضی آوینی با عرفان شیعی پرداخته است.

به گزارش خبرگزاری مهر، نشست مجازی نقد و بررسی کتاب «روایت جنگ در دل جنگ» با نگاهی به مستندهای سید مرتضی آوینی نوشته انیس دوویکتور استاد دانشگاه سوربن، با حضور مریم امینی همسر شهید آوینی و مدیر نشر واحه، محمدمهدی شاکری مترجم کتاب، محمدحسن مهدویان کارگردان و منتقد سینما و سیدعلی میرفتاح نویسنده و روزنامه‌نگار، به‌صورت مجازی در باغ کتاب تهران برگزار شد.

در ابتدای این نشست محمدمهدی شاکری با بیان اینکه عنوان کتاب به‌خوبی ایده نویسنده را نشان می‌دهد گفت: هدف نویسنده نشان دادن تفاوت‌های منطق فیلم‌سازی در زمان بحران با منطق فیلم‌سازی پس‌ازآن است. روایت شهید آوینی یعنی روایت جنگ در زمان جنگ، با روایت‌هایی که در سایر نقاط دنیا در زمان بحران وجود دارد متفاوت است. فیلم‌های شهید آوینی گزارش جنگ نمی‌دهد، صحنه‌های مرگ وجود ندارد یا بسیار کم است و متن‌ها از تصاویر تبعیت می‌کنند. کار خانم دوویکتور در این کتاب این است که برای مستند شهید آوینی شناسنامه درست می‌کند و تاریخ و تبار آن را به مخاطب فرانسوی معرفی می‌کند.

شاکری گفت: سینمای مستند آوینی در سنت سینمای ایران با تکیه بر فرهنگ تصویری و نسبتی که تشیع با شمایل و تصویرگری دارد، شکل‌گرفته است. چیزی که نمونه آن را در کشورهای همسایه، جهان عرب و اهل سنت نمی‌بینیم. همچنین در کنار فرهنگ شیعه؛ جریان سینمای نو که در دهه 50 شمسی در ایران شکل گرفت بعدتر وارد سینمای انقلاب و جنگ شدند. در حقیقت دوربین در فرایند انقلاب اسلامی از سه‌پایه بر روی شانه قرار گرفت و آزادی عمل پیدا کرد.

نسبت سینمای آوینی با عرفان شیعی

در ادامه برنامه مریم امینی، همسر شهید آوینی و مدیر نشر واحه گفت: نویسنده علاوه بر سینما به تحلیل تاریخ، وضعیت اجتماعی و سیاسی بعد از شروع انقلاب می‌پردازد، مستندهای برتر پس از انقلاب اسلامی را هم بررسی و با فرم مستندهای شهید آوینی مقایسه می‌کند. همچنین نویسنده از سنخیت مستندهای شهید آوینی با سینمای مبتکر می‌پردازد.

امینی ادامه داد: کتاب به بررسی نسبت سینمای آوینی با تشیع و عرفان می‌پردازد و از این مسئله برای تحلیل گفتار متن آوینی و ارتباط آن با فیلم‌برداری تصاویر استفاده می‌کند. نویسنده از مجموع این مسائل به این نتیجه می‌رسد که نگاه آوینی به سینمای بحران در مقایسه با فیلم‌های جنگ جهانی اول و دوم بی‌سابقه است.

مدیر نشر واحه با اشاره به چرایی انتخاب این عنوان برای کتاب گفت: در عنوان کتاب نویسنده تأکید داشت که ساخته شدن این مستندها در زمان جنگ مشخص باشد، همچنین بر روی کلمه روایت هم تأکید داشت که در نهایت این عنوان برای کتاب انتخاب شد.

روایت فتح تبلیغ جنگ نیست

سیدعلی میرفتاح نویسنده و روزنامه‌نگار گفت: روایت فتح جزء فیلم‌های پروپاگاندا نیست. آقای آوینی برخلاف اقتضای رسانه که شاید تشویق به غفلت و سرگرمی است، برای ایجاد نوعی مرگ‌آگاهی در مخاطب تلاش کرد. این مرگ‌آگاهی از نظر تاریخی مخصوص دهه 60 نیست بلکه گویی در امتداد تاریخ انبیاء مطرح‌شده است.

نگاهی موشکافانه به آثار سینمای مستند

محمدحسن مهدویان کارگردان و منتقد سینما با بیان اینکه لذت خواندن این کتاب می‌تواند هم‌طراز با بهترین کتاب‌های حوزه سینما باشد گفت: کتاب‌های خوب در حوزه سینمای مستند زیاد نیستند اما این کتاب یکی بهترین‌های این حوزه است. بخش زیادی از کتاب سینمای بعد از انقلاب و جنگ را با نگاهی موشکافانه بررسی می‌کند. نویسنده فیلم‌های زیادی در این حوزه دیده است و ازاین‌جهت قابل‌تقدیر است.

این کارگردان سینما گفت: نگاه تاریخ‌نگارانه خانم دوویکتور و مطالعه موردی که انجام داده بسیار بااهمیت است. این کتاب حاصل 20 سال پژوهش است و تقریبا نمونه‌ای شبیه به آن در کشور نداریم.