نقش پررنگ خودروهای ناایمن داخلی در فوت سالیانه 16000 ایرانی در تصادفات / چرا زخم ایمنی خودروهای داخلی درمان نمی‌شود؟!

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، حوادث رانندگی یکی از جدی‌ترین عوامل مرگ ایرانیان در چند دهه اخیر بوده به گونه‌ای که در حال حاضر سالیانه بیش از 16 هزار ایرانی جان خود را در تصادفات جاده‌ای و شهری از دست می‌دهند و هر ساله حدود 20 برابر تعداد کشته‌شدگان نیز مجروح بر جای می‌گذارد.

وقوع تصادفات و شمار جانباختگان نسبت مستقیمی با میزان سفرها دارد و از این رو در ایامی مانند نوروز که تعداد سفرها، افزایش محسوسی می‌یابد، شاهد افزایش شدید تصادفات جاده‌ای و فوتی‌ها بر اثر این تصادفات نیز هستیم.

خسارت‌های ناشی از تصادفات 7 درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص می‌دهد و تا به امروز هیچ دولتی نتوانسته است این رقم را کاهش دهد. این درحالی است که در بهترین شرایط رشد سالانه تولید ناخالص داخلی حدود 4 درصد است که 9 تا 11 درصد از بودجه کل کشور یعنی 35 هزار میلیارد تومان به خسارت شخص ثالث پرداخت می‌شود. برای برخی از مجروحین ناشی از تصادفات، معدل 3 دیه کامل از سوی بیمه پرداخت می‌شود اما باز هم سلامتی فرد را باز نمی‌گرداند.

طی سالیان اخیر، مباحث مربوط به خودروهای ناایمن و نقش پررنگ آن‌ها در میزان فوتی‌های تصادفات مطرح بوده و همه مراجع ذی‌صلاح در این حوزه از جمله پلیس برعنصر"خودروهای ناایمن" به عنوان عامل اصلی تلفات بالای تصادفات جاده‌ای تاکید کرده اند. سردار هادیانفر رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی در سال 1401 از قول رئیس جمهور اعلام کرد که "پلیس مجوز دارد در صورتی که ایمنی یک خودرو تایید نشود آن را شماره‌گذاری نکند."

تصادفاتی که در آن "ناایمن" بودن خودروها بیشتر به چشم خورد

پنجم دی ماه 1401 بود کهیک دستگاه سواری پژو 405 در حال حرکت در مسیر شرق به غرب بزرگراه شهید بابایی ناگهان در مقابل دانشگاه امام حسین (ع) با گاردریل رفیوژ میانی بزرگراه برخورد کرده و پس از شکستن دو شاخه گاردریل به سمت راست منحرف و واژگون شد.

در پی این حادثه، راننده دچار آسیب‌دیدگی شدید شد که پس از حضور عوامل امدادی در محل مشخص شد در دم و به دلیل شدت آسیب وارده، جان خود را از دست داده و بررسی‌ها نشان داد که در این حادثه کیسه‌های هوای سواری پژو 405 باز نشده و مرگ تلخ راننده را رقم زده است.

بعد از این تصادف و چند تصادف مشابه، درست در زمانی که بحث باز نشدن کیسه‌های هوای خودروهای ایرانی مطرح بود، صبح روز 20 دی ماه 1401 بود که خبر وقوع تصادف زنجیره‌ای در محور بهبهان - رامهرمز در رسانه‌ها منتشر شد؛ خبری که از تصادف حدود 60 خودرو با یکدیگر حکایت داشت که منجر به مرگ 5 نفر شد اما دو روز بعد در تاریخ 22 دی ماه بود که اظهارنظری از سوی رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی در رزمایش ارتقای توان و تحرک عملیاتی پلیس راهور، این تصادف را به صدر اخبار رسانه‌ها بازگرداند.

سردار سید کمال هادیانفر با انتقاد شدید از کیفیت و ایمنی خودروهای ساخت داخل اعلام کرد: "در همین حادثه بهبهان، ایربگ هیچ خودرویی باز نشد. این چه خودرویی است که ما داریم! چرا ارابه مرگ تولید می‌کنیم؟ دستگاه های مسئول باید بر کیفیت خودروها نظارت کنند. چرا استانداردها رعایت نمی‌شود؟"

در حالی که انتقاد از کیفیت پایین خودروهای تولید داخل که "مرگ" سرنشینان خود را حتی در حوادث رانندگی سطحی رقم می‌زد، ادامه داشت، احمد نعمت بخش؛ دبیر انجمن خودروسازان ایران و در قامت مدافع وضعیت ایمنی خودروهای تولید داخل درباره حادثه بهبهان و در توجیه چرایی عمل نکردن ایربگ خودروهای داخلی در این سانحه مرگبار مدعی شد:

"اکثر خودروهای حادثه‌دیده دارای ایربگ بودند اما در این تصادف از عقب دچار حادثه شده‌اند. در مجموع عدم آسیب‌دیدگی خودروهای ال 90 از روبه رو باعث شد تا ایربگ های آنها عمل نکند! از میان 15 خودروی پراید هم 11 خودرو به دلیل سال ساخت تولید، فاقد ایربگ بودند! در این حادثه از محصولات سایپا 8 خودرو دارای ایربگ بوده‌اند که چون برخورد از عقب صورت گرفته، ایربگ آنها هم عمل نکرده‌اند! البته براساس قوانین اگر سرعت فاصله دو خودرو در حادثه کمتر از 15 کیلومتر باشد، ایربگ آنها باز نمی‌شود."

ادعای ناتوانی بنز در پاس کردن استانداردهای خودروسازی ایران!

اما ادامه این ماجرا به جاهای بسیار جالبتری هم کشیده شد که دست‌مایه طنز برخی از کاربران فضای مجازی شد؛ داستان از این قرار بود که در همین هیاهوی ایجاد شده بر سر ایمنی خودروهای داخلی که به راحتی مرگ سرنشینان خود را حتی در حوادث رانندگی سطحی رقم می‌زنند، برخی از دست‌اندرکاران حوزه خودرویی کشور در اظهارنظر مضحکی مدعی شدند: "حتی ممکن است شرکتی مانند بنز نیز در اجرای استانداردهای 85 گانه صنعت خودرو ایران ناتوان باشد!"

در همین رابطه، رئیس سازمان استاندارد بر این نکته تاکید کرد که "استانداردهای 85 گانه صنعت خودرو ایران و استانداردهای جدید این سازمان برای خودروهای ساخت داخل، بر مبنای استانداردهای اروپا مصوب شده است."

قاعدتاً در رابطه با طرح ادعای ناتوانی "خودروسازی بنز"در پاس کردن استانداردهای 85 گانه صنعت خودرو ایران در حالیکه هم‌اکنون محصولات این شرکت خوشنام آلمانی به تمام جهان صادر می‌شود، نیاز به هیچ توضیح و تعریضی نیست!

اجرای استانداردهای 85 گانه خودرویی ابتدا در شورای سیاست‌گذاری خودرو با حضور وزیر صنعت و مدیران خودرویی کشور به تصویب رسید و پس از آن نیز در شورای عالی استاندارد مصوب شد اما این بار هم مانند بسیاری از قوانین مصوب دیگر، خودروسازان برخلاف توافق انجام شده و قانون مصوب عمل کرده و از اجرای آن سر باز زدند تا همچنان شاهد درجا زدن سطح استاندارد و ایمنی خودروهای داخلی باشیم.

خودروسازان؛ همیشه مخالف با بهبود کیفیت خودروها

رئیس انجمن خودروسازان که همواره یکی از افراد مخالف و منتقد قوانین مصوب بهبود کیفیت خودروهای داخلی از سوی سازمان استاندارد ظاهر شده در اظهارنظری گفته بود: "در صورت اجرایی شدن استانداردهای 85گانه خودرو حداقل تولید 800 هزار خودرو متوقف خواهد شد!"

وی دلیل اصلی مخالفت با اجرای استانداردهای جدید را وارد شدن آسیب‌های جدی به صنعت قطعه‌سازی کشور عنوان کرده، حال آنکه سفارش‌گذاری قطعات تولید شده براساس دانش فنی روز از سوی خودروسازان که الزاماتی همچون ارتباط گرفتن قطعه‌سازان با شرکت‌های دانش‌بنیان و خارجی را هم به همراه خواهد داشت، موجب ارتقای عملکرد همین قطعه‌سازان نیز می‌شود. روندی که به دلیل سفارش دادن قطعات قدیمی و از رده خارج از طرف شرکت‌های خودروساز نتیجه ای جز درجا زدن، عقب‌ماندگی و ادامه تولید قطعات بی‌کیفیت از جانب برخی از این قطعه‌سازان را همچنان به همراه دارد. در عین حال، قطعه‌سازان همواره نسبت به تأخیرهای زیاد در دریافت مطالباتشان از خودروسازان گلایه مند هستند و به نظر می‌رسد پرداخت دیون و مطالبات قطعه سازان از جانب شرکت‌های خودروسازی اقدام بهتری در راستای حمایت از ایشان خواهد بود.

کیفیت خودرو؛ عامل 34 درصد از فوتی ها در تصادفات

بنابر اعلام رسمی پلیس، کیفیت خودرو، عامل 34 درصد از فوتی‌ها در تصادفات است. پلیس بارها اعلام کرده است که در تصادف بین دو خودروی ایرانی و خارجی، خودروی ایرانی تا وسط جمع می‌شود اما خودروی خارجی تنها کمی خط و خش برمی‌دارد!

بر اساس آمارهای سازمان پزشکی قانونی نیز در طول اجرای طرح نوروزی (از 25 اسفند تا 14 فروردین) سال 1396، 874 نفر در حوادث رانندگی جان خود را از دست داده‌اند، این آمار در نوروز سال 1397 افزایش یافت و به 1034 نفر رسید. 914 نفر نیز در تصادفات نوروز 1398 جان خود را از دست دادند، در آن سال وقوع سیل سبب کاهش سفرهای بین شهری شده بود، اما آمار 914 کشته نیز آمار بالایی محسوب می‌شود.

سال 1399 با کرونا تحویل شد و از این رو اعمال محدودیت‌های ترافیکی برای سفر و خانه‌نشینی بسیاری از شهروندان، آمار کشته‌شدگان حوادث رانندگی را کاهش داد و به 534 مورد رساند اما در نوروز 1400 و در حالی که همچنان محدودیت‌های کرونایی پابرجا بود، آمار کشته‌شدگان افزایش یافت و به 1080 نفر رسید؛ نخستین سال در قرن پانزدهم خورشیدی یعنی سال 1401 هم با جان باختن 1146 نفر در تصادفات آغاز شد تا در شرایط فروکش کرونا، تصادفات همچنان جان بگیرند.

اکنون طرح نوروزی 1402 نیز به پایان رسیده است و طبق آخرین آمارهای اعلام شده از تصادفات رانندگی بیش از 600 نفر در صحنه تصادف جان خود را از دست داده‌اند. آماری که اگر از الگوی سال‌های قبل پیروی کند، با احتساب جانباختگان در راه انتقال به مراکز درمانی و در مراکز درمانی که حدود 50 درصد از کل جانباختگان را شامل می‌شوند، شمار آن احتمالاً از 1000 نفر عبور می‌کند.

آنطور که پیش از این سردار سید کمال هادیانفر، رئیس پلیس راهور فراجا گفته بود: «متاسفانه 51 درصد فوتی‌ها در دم جان خود را اط دست می‌دهند. 6 درصد در حین انتقال جان خود را از دست می‌دهند و 43 درصد در بخش بیمارستانی فوت می‌کنند.»

واردات خودرو در کش و قوس استیضاح وزیر

26 آبان ماه 1400 نمایندگان مجلس شورای اسلامی در نشست علنی قوه مقننه، گزارش کمیسیون صنایع و معادن در مورد اصلاح طرح ساماندهی صنعت خودرو را برای تامین نظر شورای نگهبان با 193 رای موافق، 9 رای مخالف، 5 رای ممتنع از مجموع 230 نماینده حاضر در مجلس مصوب کردند اما شورای نگهبان این طرح را رد کرد.

طرح ساماندهی صنعت خودرو که چند بار در تردد بین مجلس و شورای نگهبان بود روز 31 شهریورماه 1400 نیز در شورای نگهبان بررسی شد. اعضای این شورا نسبت به مصوبه در برخی موارد ابهاماتی داشتند. به‌طور مثال درباره "واردات بدون انتقال ارز" ابهاماتی مطرح شد، زیرا شیوه های مختلفی را در بر می‌گرفت و از مجلس خواسته شد که موضوع دقیق‌تر و شفاف‌تر شود.

رفت و برگشت طرح ساماندهی صنعت خودرو بین مجلس و شورای نگهبان در حالی ادامه داشت که سیدرضا فاطمی‌امین وزیر صنعت، معدن و تجارت گفته بود: تا پایان سال (1401) واردات خودرو کار اشتباهی است، زیرا حجم زیادی از منابع ارزی را درگیر کرده و قیمت ارز افزایش پیدا می‌کند.

در نهایت قفل واردات خودرو به ظاهر بعد از 4 سال در دی ماه 1401 با واردات تعداد انگشت‌شماری خودرو شکسته شد. با پایان یافتن سال 1401 باز هم خبری از اجرای مصوبه مجلس در لزوم واردات حدود 100 هزار خودرو نشد و در مجموع چیزی کمتر از هزار خودرو به کشور وارد شد! حالا واردات خودرو بر اساس مصوبه جدید مجلس باید در سال جاری هم انجام شود و سهمیه سال گذشته در واردات خودرو به سهمیه امسال واردات اضافه شده است اما ناظران و کارشناسان این حوزه بر اساس تجربه سال گذشته و نوع عملکرد وزارت صمت در واردات خودرو، امید چندانی به اجرای مصوبه مجلس در این حوزه در سال جاری هم ندارند.

ایمنی خودرو که شرط بقای "جان آدمیست!"

تاثیر واردات خودروهای خارجی و برخوردار از حداقل ایمنی خودرو بر اساس استانداردهای جهانی بر کاهش کشته‌های تصادفات در حالی مطرح می‌شود که بنابر اعلام پلیس، خودروهای خارجی در مقایسه با خودروهای تولید داخل در شرایط تصادفات مشابه، توان چند برابری در حفظ جان سرنشینان خود دارند و میزان تلفات جانی در تصادفات این خودروها به طور محسوسی پایین‌تر از خودروهای داخلی است.

از یک سو پلیس کیفیت و ایمنی خودروهای داخلی را مطلوب نمی‌داند و بارها اعلام کرده که تعداد بیش از 16 هزار کشته سالیانه در تصادفات کشور با ناایمن بودن خودروها ارتباط مستقیم دارد و از سوی دیگر خودروسازان معتقدند که خودروی با کیفیت تولید می‌کنند. طی سالیان اخیر خودروسازان داخلی گفته‌اند که "ارتقای کیفیت" در صدر برنامه‌های آنها بوده اما کیفیت عینی این تولیدات برای خریداران گویای واقعیت ماجراست و آمار بیش از هزار16 فوتی سالیانه تا کنون خلاف این ادعا را نشان داده است.