نمی‌شود گفت فقط نامزدهای جشنواره جلال بهترین‌ها هستند / فضای مستندنگاری رو به رشد است
گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو؛ شقایق آرزه؛ هرساله جشنواره جلال‌آل‌احمد به عنوان بزرگترین رویداد ادبی کشور آثار مکتوب تولید شده در سال را در چند دسته‌بندی مشخص بررسی، نامزد و در نهایت داوری می‌کند. این دسته‌بندی‌ها برپایه انواع روایت شکل گرفته است. در این دسته‌بندی دو بخش نزدیک به هم حضور دارند که مفهوم، کاربرد و تناسب‌شان یکی از دغدغه‌های مهم حوزه ادبیات است. بخش داستان بلند یا رمان...
گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو؛ شقایق آرزه؛ هرساله جشنواره جلال‌آل‌احمد به عنوان بزرگترین رویداد ادبی کشور آثار مکتوب تولید شده در سال را در چند دسته‌بندی مشخص بررسی، نامزد و در نهایت داوری می‌کند. این دسته‌بندی‌ها برپایه انواع روایت شکل گرفته است. در این دسته‌بندی دو بخش نزدیک به هم حضور دارند که مفهوم، کاربرد و تناسب‌شان یکی از دغدغه‌های مهم حوزه ادبیات است. بخش داستان بلند یا رمان و بخش مستند نگاری. اینکه هر کدام از این دو مورد به طور دقیق چه دامنه‌ی موضوعی و چه کاربردی را شامل می‌شود و حضور کدام یک باید پررنگ‌تر باشد محل بحث است و نظرات متفاوتی پیرامون آن وجود دارد. به دنبال فهم دقیق‌تر پیرامون تفاوت‌ها و مزیت‌های این دو گونه‌ی روایت به سراغ گفتگو با زینب عرفانیان رفتیم که اثر آخر وی، «همسایه‌های خانم‌جان»، در جشنواره امسال نامزد قسمت مستندنگاری بوده است.
عرفانیان درباره اهمیت وجود شاخه‌ی مستندنگاری گفت: مستندنگاری ثبت و ضبط تاریخ شفاهی به حساب می‌آیدکه انجامش برای حفظ شدن وقایع و مکتوب شدنش از سینه عاملین و شاهدین وقایع، لازم و واجب است. اما پرداخت داستانی یک کمک برای خواندنی‌ترکردن این نوع از نگارش و دور کردنش از فصای خشک گزارش نویسی‌است. و البته این پرداخت تا جایی اجازه عرض اندام دارد که به واقعیت و مستندات، آسیبی وارد نشود.
وی درباره آسیب‌های عدم توازن نسبت رمان و مستندنگاری در فضاهایی مانند دفاع مقدس ادامه داد: برای رمان که قطعا آسیبی در پی ندارد. حتی می‌شود از سوژه‌های واقعی مستندنگاری در رمان‌ها استفاده کرد و با پرداخت و تکنیک‌های رمان، آن سوژه تبدیل به شخصیتی خیالی_واقعی و خواندنی‌تر شود.
نویسنده اثر «همسایه‌های خانم‌جان» در پاسخ به چرایی افزایش تمایل به مستندنگاری نسبت به داستان‌نویسی اظهار داشت: شاید این به سبب دروازه بزرگتر ورود به این حوزه و استقبال مخاطب در سال‌های اخیر از خاطره نگاری و مستندنگاری باشد و همینطر نمونه های موفقی که در این حوزه نگارش و دیده شده باشد.
عرفانیان پیرامون کیفیت فضای مستندنگاری فعلی گفت: قطعا کاستی هایی دارد ولی رو به رشد است و می‌شود از پتانسیل‌های موجود استفاده‌ی بیشتری کرد. دشواریِ مستندنگاری در تطابق خروجی کار با واقعیت و تحریف نشدن آن است. مستندنگاری حرفه‌ای ضمن رعایت تطابقش با واقعیت، باید خواندنی هم باشد و از اصول داستانی استفاده کند.
نامزد این دوره جایزه جلال درباره نامزدهای مستندنگاری امسال و داوری جشنواره جلال نیز تصریح کرد: در پس هر اثری ساعت‌ها زحمت و تحقیق و مطالعه قرار دارد که نویسنده هر اثر به آن‌ها واقف‌تر است. کاندیداهای مستند هم از این قضیه مستثنی نیستند. آثار مستند زیادی نوشته شده‌اند و قطعا نمی‌شود گفت فقط نامزدهای نامبرده بهترین ها هستند. به هر حال در این انتخاب ها و شرایط و زمان محدود، امکان خطا و از قلم افتادن وجود دارد.