نوسان قیمت محصولات کشاورزی با آغاز جنگ اوکراین و روسیه
به گزارش خبرگزاری اقتصادایران، گندم، روغن، برنج، شکر و... از کالاهای اساسی در بازار جهانی بوده و هر کشوری تلاش دارد برای تضمین امنیت غذایی خود تولید این اقلام را هرچند هزینه بر، در داخل انجام دهد. برخی از این اقلام مانند گندم و برنج آب بر بوده و با وجود خشکسالی و بحران آب که بخش زیادی از کشورها را تهدید می‌کند تولید آنها در این کشورها ادامه دارد. این مسئله به موضوع تأمین امنیت غذایی بر می‌گردد. در ادامه مهر وضعیت بعضی از محصولات پرمصرف جهانی را در سال 2022 میلادی مورد بررسی قرار داد.
گندم
مهم‌ترین محصول در رسته غلات که قوت غالب عموم مردم جهان به شمار می‌رود، گندم است. این محصول کشاورزی بیشترین اراضی زیر کشت جهان را به خود اختصاص داده و بر اساس گزارش فائو که به تازگی منتشر شده است، ایران دوازدهمین تولیدکننده بزرگ گندم جهان به شمار می‌رود. چین با تولید 134 میلیون تن در جایگاه نخست ایستاده است. هند و روسیه در مقام دوم و سوم قرار دارند (آمار مربوط به سال 2020 میلادی است).
وضعیت قیمتی بازار جهانی گندم در سال 2022 چگونه بود؟ قاسم پیشه ور، رئیس نظام صنفی کشاورزی ایران در این باره به مهر گفت: بر اساس گزارش‌های منتشر شده گندم تغییر قیمتی زیادی نداشت و اوج قیمت‌ها مربوط به آغاز جنگ روسیه و اوکراین است؛ اما در چند ماه اخیر قیمت گندم در بازار جهانی تثبیت شد.
وی افزود: امنیت غذایی موضوع مهمی برای تولیدکننده و مصرف کننده بوده و در تعامل با یکدیگر بازار را مدیریت می‌کنند.
پیشه ور با بیان اینکه پاندومی کرونا سبب شد تا قدرت خرید مردم در سطح جهانی کاهش پیدا کند، اظهار کرد: افزایش قیمت محصولات پس از چند ماه از شروع جنگ روسیه و اوکراین روند کاهشی داشت.
او گفت: محصولات کشاورزی فسادپذیر بوده و در نهایت یک سال امکان ذخیره سازی آنها وجود دارد. از این رو توازن در بازار جهانی اقلام مصرفی برقرار است. البته استثناهایی هم وجود دارد. هنگام اتفاقات قهریه مانند سیل، جنگ و... قیمت‌ها افزایشی می‌شود. اما درحال حاضر به دلیل کاهش تاب آوری مردم دنیا و آسیب‌های اقتصادی کرونا به خانوارها شاهد تثبیت نسبی بازار محصولات مصرفی هستیم.
این فعال حوزه کشاورزی درباره قیمت گندم در بازار جهانی، گفت: نرخ جهانی هر کیلو گندم 12 هزار تومان است. در واقع محصولات کشاورزی مانند بازار فلزات دچار افزایش قیمت زیادی نشدند.
ذرت و غلات
بر اساس گزارش‌های جهانی پس از گندم، بیشترین اراضی کشاورزی جهان به ذرت اختصاص دارد. ذرت سرشار از مواد مغذی مورد نیاز برای بدن بوده که در مناطق کردنشین خاورمیانه به آن گندم شامی می‌گویند. با نگاهی به تاریخچه این گیاه در جهان باید گفت ذرت از قرن‌های قبل در آمریکای لاتین به وسیله سرخ پوستان کاشته می‌شد. سیدجلال طیبن طیبا، عضو هیأت مدیره اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور درباره وضعیت قیمت جهانی ذرت در سال 2022گفت: نرخ این ماده مغذی از هر تن 250 دلار در ابتدای سال 2022 به حدود 460 دلار رسید.
وی تصریح کرد: عوامل مختلفی در رشد قیمت ذرت دخیل بوده است؛ نخستین عامل به افزایش بازار تقاضا برمی گردد. رشد اقتصادی چین سبب شد تا تقاضای این کشور برای ذرت افزایش پیدا کند. در واقع با فروکش کردن پاندومی کرونا تقاضا در بازار جهانی تشدید شد.
این فعال بازار محصولات کشاورزی افزود: از سوی دیگر پس از آغاز جنگ روسیه و اوکراین شاهد افزایش قیمت‌ها بودیم زیرا اوکراین یکی از تأمین کنندگان بزرگ غلات تا ذرت در جهان محسوب می‌شود.
وی گفت: محدودیت‌های بارگیری و تهدید آینده کشت و کار ذرت سبب شد تا نرخ این ماده مغذی خوراکی رشد زیادی داشته باشد. اما در دو ماه پایانی سال 2022 با مذاکراتی که انجام شد تا حدودی قیمت غلات تا ذرت کاهش یافت و به هر تن 380 دلار رسید اما با قیمت ابتدای سال 2022 هنوز فاصله دارد.
عضو هیأت مدیره انجمن واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور با اشاره به 3 عامل اصلی در افزایش قیمت ذرت در بازار جهانی عنوان کرد: کاهش بارندگی در مبادی اصلی کشت و کار کشورهایی مانند برزیل، آمریکا، آرژانتین و اوکراین، سرانه برداشت را کاهش داد و به همان نسبت قیمت‌ها صعودی شدند. عامل دوم، افزایش تقاضا برای ذرت پس از فروکش کردن بیماری کرونا بود. در نهایت هم جنگ روسیه و اوکراین سبب شد تا ماه دهم 2022 میلادی (اکتبر) نرخ‌ها روند صعودی داشته باشد. اما در دو ماه پایانی سال قیمت‌ها فروکش کرد.
روغن
روغن و دانه‌های روغنی از دیگر اقلام پرمصرف بشر است. جنگ و درگیری بازار این ماده خوراکی را نیز تحت تأثیر قرار داد. اوکراین یکی از کشورهای مهم در تأمین دانه‌های روغنی جهان است. با آغاز جنگ بنادر این کشور بسته شده و صادرات متوقف شد. به این ترتیب قیمت روغن در بازار جهانی تا 80 درصد رشد کرد.
امیرهوشنگ بی رشک، دبیر انجمن صنفی صنایع روغن نباتی ایران در این باره گفت: پس از کاهش عرضه دانه‌های روغنی نرخ روغن جهانی طی چند ماه 80 درصد بالا رفت؛ به ویژه اینکه روسیه هم برای صادرات این کالای اساسی عوارض در نظر گرفت.
وی افزود: در ادامه با مذاکرات انجام شده بین دولت اوکراین و ترکیه، کریدوری از طریق ترکیه باز شد و همین امر منجر به کاهش 45 تا 50 درصدی قیمت روغن در بازار جهانی شد. با وجود کاهش، قیمت‌ها هنوز نسبت به ابتدای سال 2022 بالاست.
شکر
نوسان قیمتی شکر در سال 2022 نسبت به سایر اقلام مصرفی بیشتر بود. جنگ روسیه و اوکراین شرایطی را در سطح بین الملل به وجود آورد که سبب شد تا نرخ نیشکر در جهان افزایش چشمگیری داشته باشد. بخشی از این موضوع، به تأمین سوخت خودروها از گیاه نیشکر باز می‌گشت. بهمن دانایی، رئیس انجمن صنفی کارخانه‌های قند و شکر ایران درباره نوسان قیمتی شکر در جهان به مهر گفت: نرخ شکر از 470 دلار در ابتدای سال 2022 میلادی به 570 دلار در انتهای سال رسید. در واقع نرخ شکر جهانی حدود 100 دلار افزایش قیمت را تجربه کرد. با این وجود هنوز قیمت این کالای اساسی واقعی نشده است.
این فعال بخش کالاهای اساسی کشور درباره چرایی این امر عنوان کرد: شکر کالایی سیاسی بوده و تا حدودی به قیمت نفت وابسته است. بالا و پایین شدن نرخ نفت تا حدودی قیمت شکر را هم دچار نوسان می‌کند. به عنوان مثال بخشی از شکر جهان به وسیله برزیل تأمین می‌شود. این کشور تولید نیشکر داشته و بخشی از نیاز جهانی را پوشش می‌دهد. آغاز جنگ روسیه و اوکراین و چالش تأمین سوخت، باعث شد تا بخشی از این ماده گیاهی برای تولید اتانول و تأمین سوخت خودرو و... مورد استفاده قرار گرفت. از این رو با پیشی گرفتن تقاضا نسبت به عرضه، قیمت این کالا در بازار جهانی رشد کرد.
دانایی اظهار کرد: در دوره‌هایی که قیمت نفت رشد می‌کند بازار شکر نیز تحت تأثیر قرار گرفته و صعودی می‌شود.
رئیس انجمن صنفی کارخانه‌ای قند و شکر ایران در ادامه سخنان خود به دومین دلیل گرانی شکر در سال 2022 اشاره کرد و گفت: خشکسالی در برخی کشورها از جمله هند و برزیل باعث شد تولید کاهش یافته و تعادل بازار از بین برود. به طور قطع هنگامی که ذخایر جهانی کاهشی می‌شود قیمت‌ها در جهت مخالف افزایش می‌یابند.
دانایی با تاکید بر اینکه قیمت جهانی شکر واقعی نیست، تصریح کرد: در بازار شکر، دامپینگ وجود دارد و قیمت واقعی سرکوب می‌شود. در این باره اروپا مقهور این دامپینگ و شکر ارزان برزیل نشده و با وجود اینکه تولید شکر برای آنها گران‌تر تمام می‌شود چون شکر استخراجی آنها از چغندر قند است تولید را ادامه داده‌اند. در واقع می‌توان گفت آنها در راستای امنیت غذایی نگاه بلندمدت دارند.
برنج
برنج یکی از مهم‌ترین وعده‌های غذایی برخی کشورهای جهان از جمله ایران است. پیش بینی می‌شد که با شروع جنگ روسیه و اوکراین، برنج‌های محلی و پرمصرف در سال 2022 بیش از 100 هزار تومان قیمت گذاری شوند اما در عمل با کاهش قدرت خرید مردم به دلیل آسیب اقتصاد شیوع ویروس کرونا قیمت‌ها افزایش زیادی نیافت؛ اتفاقی که برای بازار میوه هم افتاد.
مسیح کشاورز، دبیر کمیسیون واردکنندگان و تأمین کنندگان برنج با بیان اینکه نوسان قیمتی بازار برنج سال 2022 بین 10 تا 20 درصد بوده است به مهر گفت: هنگام برداشت محصول قیمت‌ها روند کاهش داشته و هر چه از فصل برداشت دور می‌شویم قیمت‌ها افزایش می‌یابند. اما به دلیل رقابت بالا در این بازار توازن قیمتی برقرار است.
گفتنی است قیمت انواع برنج هندی در هر تن بین 108500 تا 910000 روپیه بوده و برنج پاکستانی بین 840 تا 1465 دلار قیمت گذاری شده‌اند.