نکات جالب درباره استانداردهای 85 گانه خودرو در ایران

استانداردهای 85 گانه وضع شده برای صنعت خودرو، از یک سو موجب رشد خودروسازان داخلی و صنعت خودروسازی کشور می شود. اما از سوی دیگر به دلیل زمان‌بندی بسیار فشرده برخی از این استانداردها تا حد زیادی دست و پای خودروسازان و واردکنندگان ما را بسته و تنوع محصولات قابل عرضه را کاهش داده است. در تمام کشورهای دنیا استانداردهایی برای صنعت خودروسازی و خودروهای وارداتی لحاظ می شود که جالب اینجاست استانداردهای 85 گانه وضع شده در ایران نسبت به استانداردهای صنعت خودروسازی بسیاری از کشورهای هم رده سختگیرانه تر است.

در سال 1396 بود که موضوعی به نام استانداردهای 85 گانه مطرح شد و خودروسازان داخلی و واردکنندگان ملزم به رعایت این 85 مورد شدند. این استانداردها از سال 1396 برای خودروهای وارداتی اعمال شده و به موجب آن پای برخی از خودروهای وارداتی از بازار ایران کوتاه شد. اما با توجه به ارتقای ناگهانی سطح این استانداردها، به خودروسازان داخلی این مهلت داده شد که رفته رفته خود را به این سطح برسانند و محصولات قدیمی خود را از خط تولید خارج و آنها را با محصولاتی که قادر به پاس کردن این استانداردها باشند جایگزین کنند.

در ابتدا خودروسازان ملزم به رعایت 52 مورد، سپس 63 و حال هم 76 مورد از این 85 مورد استاندارد وضع شده هستند. با به اجرا در آمدن استاندارد 85 گانه خودروهای بسیاری اعم از سمند، پژو 405، چری تیگو 5، انواع محصولات خانواده پراید به جز مدل وانت، لیفان ایکس 50 و ایکس 60 و لیفان 820 از خط تولید خارج شدند. ولی سوال اصلی اینجاست که آیا این استاندارد سختگیرانه برای بازار خودروی پرالتهاب این روزهای ایران مناسب است؟ جالب است بدانید که بسیاری از موارد لحاظ شده در استانداردهای 85 گانه در استانداردهای وضع شده صنعت خودروسازی بسیاری از کشورها اعم از چین، هند، برزیل و کشورهای حاشیه خلیج فارس و CIS اجباری نبوده و خودروسازان و واردکنندگان به صورت آپشنال و اختیاری این موارد را روی محصولات خود لحاظ می کنند.

ارتقای سطح استانداردها موضوعی است که به صورت مداوم در تمام صنایع باید انجام شود و صنعت خودروسازی نیز از این قاعده جدا نیست. اما نمی توان این موضوع را منکر شد که تکنولوژی یا به عبارت دیگر خرید تکنولوژی برای مشتری هزینه بر بوده و اگر نگاه قانونگذار صرفا بالابردن سطح تکنولوژی بدون در نظر گرفتن توانایی قشر ضعیف جامعه باشد، افراد زیادی را از خرید خودرو محروم کرده است. در خصوص صنعتی مانند خودروسازی، برای وضع استاندارد بهتر است تا به جای کلی نگری، بهتر است سگمنت های قیمتی خودروها را تفکیک و با توجه به سگمنت قیمتی محصول اقدام به وضع استاندارد کرده در عین حال استانداردهای سخت‌گیرانه و به‌روزتری را برای خودروهای گران قیمت تر وضع شود که از این موضوع سبب پیشرفت صنعت خودروسازی و همچنین واردات خودروهایی مدرن‌تر شوند. با چنین رویکردی، هم خودروهایی که تعداد کم‌تری از استانداردها را پاس می کنند تولید می شوند که صرفا اقشار ضعیف جامعه قادر به خرید آن هستند، هم خودروهای گران قیمت تری که تمام این استانداردها را پاس می کنند در ایران عرضه می شوند.

اما وضع استاندارد 85 گانه برای صنعت خودرو و خودروهای وارداتی بدون دسته بندی قیمتی خودرو، باعث شده که عملا عمده خودروهای ارزان قیمت و اقتصادی اعم از تولیدی و وارداتی از بازار ایران حذف شوند و خرید خودرو برای اقشار ضعیف جامعه دشوار شود. برخی از موارد لحاظ شده در استاندارد 85 گانه صنعت خودروسازی در ایران، در بسیاری از کشورهای پیشرفته الزامی نبوده و خودروساز با توجه به قیمت خودرو و به صورت آپشن آن را روی محصولات خود اعم از تولیدی و وارداتی نصب می کند. این موضوع سبب گسترده شدن بازه قیمتی محصولات در حال عرضه در آن کشورها شده که نتیجه آن امکان خرید خودرو برای عمده اقشار جامعه است. در ادامه به برخی از موارد لحاظ شده در استانداردهای 85 گانه خودرو در ایران می پردازیم و این موارد را با استانداردهای کشورهای مختلف مقایسه می کنیم.

قطعا یکی از استانداردهای لازم و اجباری برای هر خودرو به سیستم ترمز آن مربوط می شود. یکی از موارد لحاظ شده در زمینه سیستم ترمز خودروهای سبک در استاندارد 85 گانه ایران، حفظ پایداری و کنترل خودرو در ترمزگیری به ویژه ترمزگیری های شدید است. این استاندارد در کشورهای حوزه CIS، هند، چین، برزیل و کشورهای حاشیه خلیج فارس یا GSO نیز الزامی است. دیگر استانداردی که به تازگی در ایران رایج شده، چراغ روشنایی در روز یا دی‌لایت بوده که قطعا ابتدا آن را در برخی از خودروهای وارداتی مشاهده کردید و حال شاهد نصب دیلایت یا چراغ روشنایی در روز روی بسیاری از خودروهای تولید داخل هستیم. لازم است بدانید که نصب دیلایت یکی از موارد الزامی در استاندارد 85 گانه ایران بوده و در چین، هند، برزیل و کشورهای حوزه CIS نیز اجباری‌است. اما نصب دی‌لایت برای خودروهای حوزه GSO یا حاشیه خلیج فارس الزامی نیست. برای پی بردن به دلیل الزامی نبودن دی‌لایت در استاندارد GSO بهتر است با فلسفه دیلایت آشنا شوید. چراغ روشنایی در روز برای نصب روی خودروهای عرضه شده در بازار اروپا، آمریکا و مناطقی که با مه گرفتگی صبحگاهی دچار می شوند طراحی شده تا خودروها بهتر قابل رویت باشند. حال در کشورهای حاشیه خلیج فارس، دلیلی بر نصب دی‌لایت آن هم به صورت الزامی روی خودرو نیست!

استاندارد حفاظت از عابر پیاده در برخورد از جمله موارد الزامی در استاندارد 85 گانه خودرو در ایران است. مدتی‌است که حفظ ایمنی عابر پیاده در طراحی خودرو مطرح شده و خودروسازان سعی دارند با تغییر پارامترهایی در طراحی خودرو، آسیب وارد شده به عابر پیاده در برخورد را به حداقل برسانند. استاندارد حفظ ایمنی عابر پیاده در برخورد از جلو یکی از الزامات در استانداردهای 85 گانه ایران بوده که به موجب همین یک مورد خودروهای زیادی اعم از سمند، پژو 405، چری تیگو 5 و برخی از خودروهای وارداتی از بازار ایران کنار گذاشته شدند. اما جالب است بدانید که همین استاندارد حفاظت از عابر پیاده در برخورد در برزیل و استاندارد GSO الزامی نبوده و در مقابل در هند، چین و کشورهای حوزه CIS الزامی است.

یکی از الزامات استاندارد 85 گانه خودرو در ایران، وجود نشانگر تعویض دنده بوده که در واقع زمان مناسب برای تعویض دنده برای خودروهای دنده ای را به راننده نشان می دهد. این آپشن یک موضوع پیش پا افتاده و البته که غیرضروری بوده که در برخی از خودروهای دنده ای در بازار جهانی قبلا مشاهده شده بود و وجود آن روی یک خودروی دنده ای چندان الزامی ندارد. این استاندارد علاوه بر این در چین هم الزامی بوده و در هند، برزیل، استاندارد GSO و کشورهای حوزه CIS الزامی نیست.

هرچند وضع استانداردهای 85 گانه برای رشد صنعت خودرو و تولید و عرضه محصولاتی ایمن‌تر و به‌روز اقدام خوب و قابل ستایشی محسوب می شود، اما بهتر است که یک دسته بندی برای خودروها قائل شد تا خودروهای اقتصادی و ارزان قیمت ملزم به پاس کردن تمام این استانداردها نباشند. چراکه در صورت عدم عبور از آن، تولید آن‌ها متوقف شده یا این‌که به علت تغییرات تکنولوژیکی که در آنها اعمال می شود، قیمت آن‌ها افزایش پیدا می کند.

با وجود تمام مشکلاتی که ذکر شد شرکت ایران خودرو برنامه های بسیاری را برای ارتقای کیفی و استانداردی محصولات خود تدوین کرده و بخش قایل توجهی از این برنامه ها را انجام داده است. به عنوان مثال تمامی محصولاتی که بر روی پلتفرم‌های جدید طراحی و ساخته می شوند تمامی استانداردهای 85 گانه را رعایت می کنند. خودرو تارا اولین محصول داخلی است که کلیه استاندارهای مربوطه را رعایت می کند همچنین طرح‌های متنوعی برای ارتقای استانداردی محصولات جاری در دست اقدام است که پس از طی فرایندهای لازم موجب افزایش بیش از پیش ایمنی و کیفیت محصولات می شود.