نگاهی متفاوت به مسابقه ایران و قطر در برداشت گاز از مخزن مشترک پارس جنوبی

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، میدان گازی پارس جنوبی بزرگترین منبع گازی جهان است که روی خط مرزی مشترک ایران و قطر در خلیج فارس قرار دارد و اصلی‌ترین منبع انرژی ایران و قطر محسوب می‌شود.

این میدان دارای حدود 1800 تریلیون فوت‌مکعب (51 تریلیون متر‌مکعب) گاز طبیعی درجا و 50 میلیارد بشکه (7.9 میلیارد متر‌مکعب) میعانات گازی است. این میدان گازی، مساحتی حدود 9700 کیلومتر مربع (3700 مایل‌مربع) را پوشش می‌دهد که از این مساحت، 3700 کیلومتر‌مربع (1400 مایل‌مربع) آن واقع در آب‌های ایران است و 6000 کیلومتر‌مربع (2300 مایل‌مربع) واقع در آب‌های قطر است.

برآوردهای وزارت نفت ایران حاکی از این است که ذخیره گاز در بخش ایرانی این میدان مشترک 14 تریلیون متر مکعب به همراه 18 میلیارد بشکه میعانات گازی است که حدود 7.5 درصد از کل گاز دنیا و نزدیک به نیمی از ذخایر گاز کشور را شامل می‌شود.

بخش قطری میدان مشترک پارس جنوبی با نام "گنبد شمالی" شناخته می شود. قطر نیاز‌های داخلی و صادراتی گاز خود را از "گنبد شمالی" تأمین می کند. طبق برآوردهای صورت گرفته میزان ذخایر گازی بخش قطری این میدان مشترک، 36 تریلیون مترمکعب است که IEA میزان قابل استحصال گاز در بخش قطری را حدود 26 تریلیون مترمکعب تخمین زده است.

مخزن گازی پارس جنوبی بین دو کشور مشترک است و قسمت عمیق تر آن در بخش قطری قرار دارد و ساختار این مخزن نشان می دهد که شیب آن به سمت قطر است و هر چه قطر برداشت بیشتری داشته باشد، سیر حرکت منابع گازی و میعانات به سمت قطر بیشتر می شود.

قطر توسعه "گنبد شمالی" را از سال 1991 آغاز کرده اما ایران توسعه "پارس جنوبی" را از سال 2001 آغاز کرده است که در شروع به کار 10 سال از قطر عقب مانده ایم. در فاصله سال های 1991 تا 2001، قطر حدود 210 میلیارد مترمکعب گاز از این میدان استخراج کرد که به ارزش آن زمان، حدود 60 میلیارد دلار برای قطر درآمد به دنبال داشته است.

ایران در سال 1397 با رسیدن به تولید روزانه 610 میلیون مترمکعبی، از تولید روزانه 600 میلیون مترمکعبی قطر پیشی گرفت. در طی 5 سال اخیر نیز 100 میلیون مترمکعب به ظرفیت تولید روزانه ایران و حدود 50 میلیون مترمکعب به ظرفیت تولید روزانه قطر افزوده شده است و اکنون ایران با ظرفیت تولید روزانه 710 میلیون مترمکعب نسبت به ظرفیت تولید 650 میلیون مترمکعبی قطر، نسبت به رقیب خود، در برداشت روزانه (از نظر ظرفیت برداشت) جلو افتاده است.

اما بدون شک در برداشت تجمعی گاز، قطر از ایران جلوتر است و با توجه به 10 سال توسعه زودتر، بسیار بیش از ایران از مخزن مشترک گازی برداشت کرده است. از سوی دیگر، درحالی که در سمت ایران برنامه توسعه‌ای برای آینده پارس جنوبی نهایی نشده و توسعه تنها فاز توسعه نیافته آن هم (فاز 11) با کُندی در حال پیشروی است، در سمت قطر سرمایه‌گذاری حدود 29 میلیارد دلاری برای توسعه گنبدشمالی و تبدیل گاز تولیدی به LNG نهایی و اجرایی شده و بدون شک در طی سالهای آتی یک جلوافتادگی قابل توجه در برداشت روزانه گاز قطر از این مخزن مشترک خواهیم داشت.

افت فشار طبیعی گاز در پارس جنوبی مشهود است و در سال‌های پیش‌رو، برآورد شده که سالانه اندازه تولید یک فاز، از تولیدات پارس جنوبی در سمت ایران به خاطر افت فشار، کاسته خواهد شد. پس اگر امروز به فکر طرح‌های توسعه ای در میدان مشترک پارس جنوبی یا به‌عبارتی فاز دوم توسعه این میدان با اجرای طرح‌های فشارافزایی نباشیم، منبع 70درصد تأمین گاز کشور را با چالش جدی افت تولید مواجه خواهیم کرد.