هشدار "روز صفر آبی"/ پیش‌بینی بدترین پاییز ایران و خاورمیانه در 57 سال اخیر

احد وظیفه رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم در رابطه به احتمال ورود کشور به فاز ال‌نینو، اظهار کرد: ممکن است سال آینده وارد فاز ال‌نینو شویم، اما امسال قطعا وارد این فاز نخواهیم شد. گرچه پیش‌بینی فصلی قطعی وجود ندارد، اما کشور بین خنثی تا لانینا ضعیف قرار خواهد گرفت.

وی ادامه داد: دمای کشور امسال نه گرم و نه سرد خواهد بود و فیزیک مسئله به‌طور کامل روشن نیست. لانینا به خصوص در فصل پاییز کم‌بارشی است، در حالی که در ال‌نینو گرایش به بارش بیشتر وجود دارد. این پدیده‌ها یک چرخه دو تا هفت ساله دارد؛ ممکن است دو تا سه سال لانینا، یکی دو سال خنثی و سپس ال‌نینو رخ دهد و بیشترین بازه مشاهده شده هفت ساله است.

وی با تاکید بر این‌که پیش‌بینی‌ها در این زمینه بر اساس قرائن، شواهد و به ویژه پایش ماهواره‌ای دمای سطح و زیرسطح اقیانوس‌ها و شوری آب انجام می‌شود، افزود: بر این اساس میانگین دمای سه ماهه به عنوان شاخص ال‌نینو و لانینا تعیین‌کننده است. شدت باد در سطح اقیانوس، شیب فشار بین سواحل غربی آمریکا و شرق استرالیا، گرادیان فشار، دما و باد نیز در این سنجش مورد محاسبه قرار می‌گیرد.

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی درباره روند پیش‌بینی شده برای کشور گفت: با توجه به اطلاعات امسال، به احتمال بسیار قوی وارد فاز لانینا خواهیم شد و اوج آن در دی‌ماه خواهد بود. لانینا ضعیف خواهد بود و تغییرات دمایی شدید ایجاد نمی‌کند. این روند طی پنج دهه گذشته با بارش کمتر از نرمال در خاورمیانه، شرق آفریقا و ایران مرتبط بوده است.

وظیفه ادامه داد: امسال پدیده نوسان فشار و دما روی اقیانوس هند نیز مشاهده می‌شود که با شرایط آرام اقیانوس آرام ترکیب شده است. تنها تفاوت با سال گذشته این است که لانینا مشابه پارسال است و منطقه اقیانوس آرام با فاز سرد در سواحل غربی مواجه می‌شود و شرق آفریقا تحت تاثیر قرار می‌گیرد. وقتی این دو پدیده با هم ترکیب شوند، بدترین نتیجه را در خاورمیانه و شرق آفریقا ایجاد می‌کند.

وی با یادآوری این‌که اوایل مهرماه در وزارت جهاد کشاورزی اعلام کردم منتظر بارش‌های خوب در پاییز نباید باشیم، گفت: داده‌های ثبت شده نشان می‌دهد بدترین پاییز دوره بلندمدت (57 سال) ایران و خاورمیانه را خواهیم داشت؛ در این فصل با دمای گرم‌تر از نرمال روبرو هستیم و این دو عامل شدت خشکسالی را تشدید می‌کند.

وی بیان کرد: مشاهدات سدها و جریان رودخانه‌ها نشان می‌دهد که کشور با خشکسالی بسیار شدید مواجه است. مسئله‌ای که باعث شده تا تأمین آب شرب کلانشهرهایی مانند تهران، تبریز و مشهد تحت تاثیر قرار گرفته و اغلب سدها کم‌آب شده‌اند. رودخانه‌های دائمی نیز بسیار کم‌آب شده‌اند و این وضعیت مسلماً در کشاورزی، امنیت غذایی و دامداری اثرگذار خواهد بود.

وی درباره پیش‌بینی بارش‌ها در زمستان 1404 اظهار کرد: پیش‌بینی فصلی نشان می‌دهد بارش‌ها در زمستان نسبت به آذرماه بهبود می‌یابد، اما باز هم بعید است سال پربارشی داشته باشیم. رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی اضافه کرد: پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که نیمه شرقی کشور در زمستان به کم‌بارشی گرایش دارد و انتظار می‌رود با احتمال 30 تا 40 درصد رخداد کم‌بارشی در این مناطق مواجه شویم. البته نیمه غربی بارندگی‌ها به نرمال خواهد بود و مناطق شمال شرق، تهران، سواحل شمالی و مرکز کشور گرایش به شرایط نرمال دارند.

وظیفه با تاکید بر این‌که انتظار نداریم بارش‌های زمستان تا ماه اول بهار، کم‌بارشی‌های پاییز را جبران کند، افزود: بر این اساس سال آبی خشکی را پیش رو داریم و نیمه دوم سال کمبودهای بارشی نیمه اول را جبران نخواهد کرد. این خشکسالی طولانی و شدید است و در کشاورزی، تأمین آب شرب و سایر فعالیت‌هایی که به آب وابسته‌اند اثرگذار خواهد بود.

وی به کشاورزان و مردم توصیه کرد: باید حداکثر تمهیدات مقابله با خشکسالی، مدیریت منابع آب و تاب‌آوری در برابر کم‌آبی انجام شود. جامعه کشاورزی بیشترین آسیب را از این وضعیت خواهد دید و کشت‌های آبی بیشترین اثر را متحمل خواهند شد. بر این اساس لازم است سختگیری‌ها و عدم اجازه کشت برنج خارج از مازندران و گیلان رعایت شود.

وی همچنین یادآور شد: طی دو هفته آینده بارش موثری در اکثر مناطق کشور نخواهیم داشت و این وضعیت با توجه به نزدیک شدن به "روز صفر آبی" فشار برداشت و کاهش منابع زیرزمینی را تشدید کرده و فرونشست را افزایش خواهد داد.

وظیفه خاطرنشان کرد: خیلی از کشورهای خاورمیانه تحت فشار هستند و ترکیه نیز از خشکسالی متأثر شده است. سطح بارندگی آنها با ایران متفاوت است و اثر آن بر ایران، امارات و عربستان نیز متفاوت خواهد بود.