واقعا استاندارد فرودگاه امام خمینی (ره) شبیه یک روستاست؟

زهرا علی‌اکبری - وزیر کنونی راه و شهرسازی که این روزها سایه استیضاح و فشار برای استعفا را بر سر خود حس می‌کند، در مراسمی رسمی تاکید کرده است: هر چند در فرودگاه‌های کشور اقدامات و کارهای بزرگی انجام شده، اما وضعیت خوبی ندارند. بنده به دلیل وظایف کاریم به 60 کشور دنیا سفر کرده‌ام و واقعا وقتی از فرودگاه کشورهای خارجی وارد فرودگاه امام می‌شوم گویی از یک شهر بزرگ وارد یک روستا شده‌ام. وی ادامه داد: این فرودگاه‌ها در شأن جمهوری اسلامی ایران نیست و در کنار مهمانان خارجی در حین عبور از تونل فرودگاه امام واقعا خجالت می‌کشم و این وضعیت فرودگاهی کشور در شأن مردم و جمهوری اسلامی ایران نیست.

بیشتر بخوانید:

واکنش معنادار رستم قاسمی به سوالی درباره خبر استعفایش

رستم قاسمی:... واقعا خجالت می‌کشم

این سخنان پرونده قدیمی ورود سرمایه‌گذاران خارجی به حوزه ساخت فرودگام امام خمینی (ره) را بار دیگر در اذهان عمومی مطرح کرد. سر و صدای ایجاد شده بر سر افتتاح این فرودگاه و مخالفت شدید و عجیب با سرمایه‌گذاری شرکتی ترکیه‌ای - اتریشی برای ساخت فاز دو این فرودگاه، پرونده‌های مهمی هستند که با گذشت زمان بخشی از آن هنوز ناخوانده باقی مانده است. بر اساس این گزارش در دوره ریاست جمهوری سید محمد خاتمی، احمد خرم، وزیر وقت راه و شهرسازی قراردادی با این شرکت ترکیه‌ای امضا کرد تا فاز دوم فرودگاه توسط این شرکت در مدت دو سال ساخته شود. این قرارداد البته با مخالفت شدید منتقدان وقت دولت اصلاحات روبرو شد و هیچ گاه امکان اجرا نیافت. در این دوره، دولت تلاش گسترده‌ای را برای جلب نظر سرمایه‌گذاران خارجی برای حضور در ایران صورت داد و حتی اصلاح قانون سرمایه‌گذاری خارجی نیز انجام گرفت اما در نهایت مقاومت جدی با حضور سرمایه‌گذاری خارجی از میان نرفت.

موضع‌گیری آشکار روحانی در خصوص ماجرای سرمایه‌گذاری خارجی

حسن روحانی در سال 1397 درباره ماجرای سرمایه‌گذاری خارجی در فرودگاه امام خمینی (ره) گفت: زمانی یک فردی گفت فرودگاه امام خمینی (ره) را طی دو سال ساخته و راه‌اندازی می‌کند آن هم با سرمایه‌های خودش می خواست از این فرودگاه به مدت 10 15 سال استفاده کند. یک وزیری در آن زمان گفت اجازه نمی‌دهیم، سوال کردیم چرا، گفت سالن های ترانزیتی که قرار است ایجاد شود باید تعهد کنند مسافر خارجی که از هواپیما پیاده می‌شود حتما روسری بر سر داشته باشند، هر چه که گفته شد این موضوع را حل می‌کنیم، زیر بار نرفت و گفت که این چیزی نیست، ما خودمان فرودگاه امام خمینی (ره) را درست می‌کنیم. وی افزود: در آن زمان مشکلاتی داشتیم و هنوز هم مشکلاتی داریم، سرمایه‌گذار خارجی بیاید اشکال دارد، اما مربی فوتبال بیاید مشکلی ندارد؟ اگر یک مربی خارجی فوتبال تیم ملی ما را اداره کرده است و ارتقا می‌دهد چطور است که یک دانشمند و سرمایه‌گذار خارجی وارد کشور شود، حرام است؟ بررسی‌ها نشان می‌دهد شرکت‌هایی از المان و اتریش نیز برای حضور در فرودگاه امام خمینی اعلام امادگی کرده بودند. احمد خرم درباره ماجرای حضور شرکت تاو برای توسعه فاز دو می‌گوید استاندارد این شرکت بسیار بالا بود و استاندارد فرودگاه فرانکفورت را داشتند اما قیمت شرکت‌های آلمانی و اتریشی دو برابر این شرکت ترکیه‌ای بود و از این رو توسعه فاز دو قرار شد به آنها سپرده شود که متاسفانه محقق نشد. دامنه اختلافات بر سر فرودگاه امام خمینی حتی در مراسم افتتاح این فردگاه در سال 1383 نیز نمود بیرونی یافت و افتتاح فرودگاه با حواشی عجیب و غریب و عدم صدور مجوز برای نشستن پرواز در فرودگاه و... همراه شد.

دو روایت از یک روز

سرلشگر فیروزآبادی نیز در گفتگویی درباره چهلمین سال پیروزی انقلاب گفته است: موضوع فرودگاه امام، قضیه یک فرودگاه ساده و یا اختلاف دو سازمان نبود، فرهنگ انقلاب در خطر بود که خنثی شد و ضرری هم به مملکت نرسید. فرودگاه بعدا تکمیل و افتتاح شد ولی چون قضایا را سیاسی جلوه می‌دهند، می‌گویند فلانی با فلانی موافق یا مخالف است و این حرف‌ها را می‌زند اما وقتی آدم از فتنه‌ای آگاه شد، ناچار است فریاد بزند و بگوید و مردم هم باید با هوشیاری به این مسائل نگاه کنند. احمد خرم در این زمینه و در وصف وقایع روز افتتاح فرودگاه امام خمینی گفته است: «چند روز قبل اعلام کرده بودند به دلیل مشکلات امنیتی نباید فرودگاه افتتاح شود. حرف آن‌ها هم مربوط به شرکت ترکیه‌ای تاو بود. برای حل این مشکل ما تمام مراحل قانونی را انجام دادیم و حتی شرکت ترک را از فرودگاه خارج کردیم و به صورت مکتوب هم اعلام کردیم هیچ فرد ترکی در فرودگاه حضور ندارد. فرمانده سپاه فرودگاه‌ها هم تایید کرد که عوامل شرکت ترک در فرودگاه امام نیستند، ولی علی رغم این اعلام بازهم اقدام به بستن فرودگاه کردند.» متاسفانه برخوردها ادامه پیدا کرد. وقتی هواپیما نشست، آمدند و اجازه پهلوگیری هواپیما به پلکان را نمی‌دادند. یک ساعت و نیم طول کشید تا مسافران خارج شوند. هواپیما پهلوگرفته بود، درب هواپیما را باز نمی‌کردند، باز هم رفتم و خواهش کردم و بعد از نیم ساعت التماس اجازه خروج مسافران را صادر کردند. متاسفانه در همان پرواز وزیر فرهنگ و ارشاد عمان هم حضور داشت. با ایشان برخورد بسیار بدی صورت گرفت به طوری که از دستشویی فرودگاه ایشان را بیرون کشیدند و به یک اتاق بردند. بعد از ماجرا من ده دقیقه از ایشان عذرخواهی می‌کردم. ساعت سه بعد از ظهر همان روز هواپیمای جمهوری اسلامی از دوبی به سمت فرودگاه امام می‌آمد. قرار بود این هواپیما در فرودگاه بنشیند که اعلام کردند دیگر اجازه نمی‌دهیم و فرودگاه باید تعطیل شود. خلبان پرواز فرودگاه جایگزین را اصفهان اعلام کرده بود. روز افتتاح هواپیمای اماراتی چندین دور بالای سر فرودگاه گشت. شخصا از فرمانده سپاه فرودگاه‌ها خواهش کردم باند را باز کنند. به آن‌ها گفتم عدم فرود این هواپیما برای کشور و آبروی بین‌المللی ما بد است. بالاخره اجازه دادند این اولین و آخرین پرواز باشد. البته آقای خاتمی ورود پیدا کردند و اجازه را گرفتند. هواپیما بالای سر فرودگاه آمد و قصد نشستن داشت که یک فانتوم و یک میگ 29 بالای سر این هواپیما رفتند. جنگنده‌ها به هواپیمای مسافری اعلام کردند اجازه نشستن ندارد. تمامی این مکالمات را ما در برج مراقب می‌شنیدیم. خلبان سوال کرد که چه باید بکند که ما گفتیم برود به اصفهان. این جنگنده‌ها برای اطمینان تا اصفهان هواپیما را اسکورت کردند. اینقدر این ماجرا سرو صدا ایجاد کرد که تا مدت‌ها موج‌های منفی آن به سمت کشور می‌آمد.» این حادثه از زاویه دید رییس وقت ستاد کل نیروهای مسلح ایران نیز بازگو شده است. استدلال سپاه در بستن این فرودگاه ظاهرا این بوده که اتباع خارجی نباید در اداره آن نقشی داشته باشند. ولی مقامات وزارت راه که مسئولیت فرودگاه‌های کشور با آنهاست، این اظهارات را بهانه می‌دانستند. سردار فیروزآبادی رییس وقت ستاد کل نیروهای مسلح درباره این ماجرا گفته «آقای خرم در ماجرای افتتاح فرودگاه امام آمده بود برای اینکه تزهای آقای هاشمی رفسنجانی مبنی بر اینکه غربی‌ها را راه بدهیم و آن‌ها را در امور دخالت دهیم و راه‌ها را باز کنیم، چند طرح سخت استکباری را با مسئولیت خود در وزارت راه قبول کرده بود که اجرا کند. آقای خرم رفت و با ترک‌ها هماهنگ کرد تا کترینگ فرودگاه امام را به آن‌ها بدهد. یعنی ترک‌ها بیایند اینجا برای ما لباس بشویند، آب جوش بگذارند و وسایل را جابجا کنند و از طرفی با اماراتی‌ها هماهنگ کرد تا در این فرودگاه هواپیما بنشانند. یعنی ما یک فرودگاه داریم به اسم امام خمینی حالا آب جوش و چایی آن را خارجی حاضر کند و کف آن را خارجی تی بکشد. مگر در ایران آدم نیست و مردم بیکار آمادگی این کارها را ندارند؟ آقای دکتر خرم آن روز کلی هزینه کرده بود که همه رسانه‌ها بیایند آنجا و او هم هواپیمای اماراتی را در فرودگاه امام بنشاند و آن را افتتاح کند یعنی چیزی که وقت افتتاحش نیست، افتتاح کنند و پای ترکیه و امارات را به آنجا باز کند. طبیعی بود که این حرکت کاملا ضد امنیتی است و ما با آن مخالف بودیم و اعلام کردیم که اجازه نمی‌دهیم فرودگاه امام، پیش از تکمیل و اخذ تایید امنیتی افتتاح شود؛ لذا من به فرمانده ارتش که در آن زمان مرحوم سلیمی بود، گفتم که این هواپیمای اماراتی که می‌خواهد در فرودگاه امام بنشیند را هدایتش کنید تا در فرودگاه مهرآباد یا یک فرودگاه دیگر بنشیند. ایشان هم به نیروی هوایی دستور داد و آن هواپیما را هدایت کردند و به اصفهان رفت. بعد جوسازی کردند و کار را به حضرت آقا کشاندند. یعنی دولت شکایتش را پیش رهبری برد. ایشان هم من را خواستند و پرسیدند چرا دستور دادی هواپیمای نظامی بلند شود؟ عرض کردم آقا این وظیفه ذاتی ما بود و ماجرا را برای ایشان توضیح دادم. بعد از آن آقا فرمودند: بسیار خب و دیگر دور آن موضوع را خط کشیدند. موضوع فرودگاه امام، قضیه یک فرودگاه ساده یا اختلاف دو سازمان نبود، فرهنگ انقلاب در خطر بود که خنثی شد و ضرری هم به مملکت نرسید.» حسن روحانی نیز در کسوت ریاست‌جمهوری البته ماجرای سرمایه‌گذاری خارجی را به نوعی دیگر مورد بررسی قرار می‌دهد و در سال 1397 گفته است: برخی از فرودگاه های ما جنبه سیاسی و اجتماعی داشته و خیلی بعد اقتصادی در نظر گرفته نشده است و ما نیازمند هستیم که فرودگاه‌های مجهزی داشته باشیم.

لازم به توضیح است: طرح ساخت فرودگاه امام خمینی به دهه 40 برمی گردد که پیشنهاد ساخت این فرودگاه در سال 1346 از سوی سازمان ایکائو مطرح شد تا از ظرفیت تراتزیتی ایران در بخش مسافر و بار بین کشورهای اروپا و آسیا استفاده شود که در نهایت در همان سال ها ساخت این فرودگاه با عنوان «فرودگاه آریامهر» به تصویب دولت وقت رسید. مراحل ساخت فرودگاه از سال 56 با حضور شرکت های ایرانی و آمریکایی شروع شد و قرار بود که این فرودگاه تا سال 62 با بودجه یک میلیارد دلاری به افتتاح برسد اما با وقوع جنگ مراحل ساخت متوقف ماند. در دهه 70 و به ویژه در دولت اصلاحات پروژه ساخت فرودگاه دوباره از سر گرفته شد اما مخالفت با ورود سرمایه‌گذاران خارجی در این فرودگاه همچنان اتفاق مهمی بود که بازخوانی ان پرونده ویژه ای را طلب می‌کند.

223223