وضعیت نامطلوب ترخیص و توزیع اقلام اساسی

بررسی آمار مربوط به واردات کالاهای اساسی نشان می دهد وضعیت در این حوزه چندان مطلوب نیست و اگر تدابیر لازم اتخاذ نشودبا چالش جدی در این حوزه مواجه خواهیم شد.

به گزارش خبرنگار مهر، آمار واردات کالاهای اساسی و نهاده‌های دامی وضعیت نگران کننده‌ای به خود گرفته و آنگونه که این آمار می‌گویند واردات ذرت 53 درصد و کنجاله 68 درصد کاهش داشته است. در واقع، بررسی آمار و ارقام مربوط به واردات کالاهای اساسی در بازه زمانی 1 فروردین تا 23 اردیبهشت 1400، نشان دهنده آن است که وضعیت در این حوزه چندان مطلوب نیست و اگر تدابیر و اقدامات لازم انجام نشود، مانند سال گذشته با چالش جدی در تأمین و توزیع کالاهای اساسی مواجه می‌شویم که به خصوص زنگ هشدار آن در کاهش تولید مرغ و تخم‌مرغ و در پله بعدی، لبنیات به صدا درآمده است.

ترخیص کالاهای اساسی 53 درصد کاهش یافت

به گواه این آمار، ترخیص کالاهایی مانند روغن خام، دانه‌های روغنی، کنجاله سویا، جو و ذرت از نظر وزنی 53 درصد و از نظر ارزشی 22 درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش داشته؛ به نحوی که طی این مدت، یک میلیون و 117 هزار و 469 تن از این اقلام ترخیص شده که این رقم در مدت مشابه سال قبل 2 میلیون و 367 هزار و 584 تن بوده است.

کاهش 30 درصدی جوجه ریزی

اما این تمام ماجرا نیست بلکه به گفته سادات نژاد، نایب رئیس انجمن مرغداران گوشتی، جوجه ریزی هم به شدت کاهش یافته و اگر قرار باشد تطبیقی میان واقعیت و مصوبات ستاد تنظیم بازار در تحقق این امر داشته باشیم متوجه می‌شویم جوجه ریزی نسبت به هدف‌گذاری 115 میلیون قطعه‌ای تفاوت چشمگیری دارد و برخی از عقب ماندگی 30 درصدی نسبت به رقم مصوبه ستاد تنظیم بازار خبر می‌دهند؛ چراکه قیمت جوجه یک روزه واقعی نیست، براین اساس کمبود جوجه ریزی در آینده‌ای نزدیک، تأمین مرغ را نیز دچار می‌کند و قیمت این کالا را به بالای 30 هزار تومان خواهد رساند.

واردات دانه‌های روغنی 94 درصد و ذرت 45 درصد کاهش یافت

در عین حال، ارزش روغن خام، دانه‌های روغنی، کنجاله سویا، جو و ذرت ترخیص شده در سال جاری 486 هزار و396 دلار و در مدت مشابه سال قبل 625 هزار و 763 دلار بوده است؛ ضمن اینکه در بحث تأمین ارز این کالاها اگرچه در مجموع نسبت به سال گذشته 90 درصد رشد را شاهد هستیم اما درباره کالاهایی مانند ذرت و دانه‌های روغنی به ترتیب 45 و 94 درصد کاهش را شاهد هستیم. ا ین در حالی است که در مدت مشابه سال 1399 معادل، 338 هزار و 423 دلار ارز برای واردات این اقلام تأمین شده و این رقم امسال به 644 هزار و 662 دلار رسیده است. بر این اساس امسال کنجاله سویا و روغن خام بیشترین ارز و دانه‌های روغنی کمترین ارز را دریافت کرده‌اند؛ ضمن اینکه امسال برای واردات کنجاله سویا 181 هزار و 829 دلار و برای واردات روغن خام 173 هزار و 56 دلار تأمین ارز انجام شده است، این رقم برای ذرت 163 هزار و 67 دلار و برای جو 125 هزار و 717 دلار و برای دانه‌های روغنی 993 دلار بوده است.

ترخیص کند کالای اساسی دردسر ساز شده است

نکته حائز اهمیت آن است که علیرغم تخصیص ارز به واردات برخی نهاده‌ها اما ترخیص دیرهنگام در گمرکات، دردسرساز شده و هم اکنون مشکلات بسیاری در مورد عدم ترخیص و توزیع نامناسب کالا بروز کرده چراکه بوروکراسی‌های اداری در وزارتخانه متولی روند ترخیص کالا را کند کرده است. از سوی دیگر، ترخیص قطره چکانی نهاده‌های دامی در سال جاری این نگرانی را به وجود آورده که وقایع سال گذشته در این حوزه تکرار شود؛ همانطور که فعالان این حوزه مدعی هستند که همه مراحل تخصیص ارز و ترخیص کالای خود را انجام داده‌اند اما فروش آن در سامانه ناقص بازارگاه، به سختی انجام می‌شود.

به هر حال کمتر کسی از یاد برده است که بازار نهاده‌های دامی در سال گذشته، شرایط بسیار ملتهبی را پشت سر گذاشت که این نابسامانی‌ها در حالی اتفاق افتاد که از اواسط دی ماه 1398 واردکنندگان، تولیدکنندگان و فعالان صنعت دام و طیور درباره فرایند تأمین و توزیع نهاده‌های دامی هشدارهای جدی داده و عواقب آن را گوشزد می‌کردند.

ارز 4200 تومانی، زنجیره تأمین و توزیع نهاده‌های دامی را دچار فساد کرد

براین اساس، عدم تخصیص به موقع ارز و واردات، عدم نظارت کافی بر حلقه‌های زنجیره تأمین و توزیع نهاده‌ها، ایرادات متعدد سامانه بازارگاه و مواردی از این قبیل موجب شد که علیرغم تخصیص سنگین ارز برای واردات نهاده‌های دامی، بازار این اقلام با نابسامانی بی سابقه و تولیدکنندگان با کمبود جدی مواجه شوند. چرا که رانت سنگین نهفته در ارز 4200 تومانی بسیاری از حلقه‌های واقع در زنجیره تأمین و توزیع نهادهای دامی را گرفتار فساد کرد. در کنار این، عدم اصلاح ایرادات سامانه بازارگاه و توزیع غیراصولی نیز به این بحران‌ها دامن زد تا جایی که سال گذشته قیمت مرغ در مقاطعی از سال تا 40 هزار تومان نیز صعود کرد و نرخ مصوب 20 هزار و 400 تومانی موجب تشکیل صف‌های طولانی مردم برای خرید به نرخ مصوب دولتی شد اما از آنجا که نابسامانی یک‌ساله، منجر به افت شدید تولید شده بود، در نهایت دولت برای متعادل کردن عرضه و تقاضا، ناچار شد به واردات روی بیاورد.

نابسامانی بازار نهاده‌های دامی طی سال گذشته فقط بازار مرغ را به لرزه نینداخت بلکه قیمت سایر محصولات پروتئینی از جمله تخم مرغ و گوشت نیز در طول سال گذشته با نوسانات بسیار شدیدی همراه بود و حتی برخی از این کالاها از سبد مصرف برخی دهک‌های درآمدی به طور کامل حذف شد و اکنون مدتی است از فعالان بازار نهاده‌های دامی خبر می‌رسد که رویه‌های غلط گذشته امسال نیز در حال تکرار است.

دولت رویه سال گذشته را پیش گرفته و اشتباهات خود را تکرار می‌کند در این زمینه، مجید موافق قدیری، رئیس انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان در گفتگو با خبرنگار مهر درباره توقف تخصیص ارز به نهاده‌های دامی از اواخر اسفندماه سال گذشته و تأثیر آن بر تأمین نهاده‌ها و تولیدات محصولات پروتئینی در ماه‌های آینده، گفت: تخصیص ارز به نهاده‌های مانده در گمرکات قطره چکانی است که این در شرایط حساس فعلی امر مطلوبی نیست و احتمال دارد در آینده ما را با مشکل مواجه کند.

بنابراین به نظر می‌رسد اگر دولتمردان از هم اکنون تدبیر جدی برای وضعیت پیش آمده در حوزه ترخیص و توزیع کالاهای اساسی نکنند، در آینده‌ای نزدیک با شرایطی بسیار دشوارتر از آنچه سال قبل شاهد بودیم، مواجه خواهیم شد و لازم است که مسئولان مربوطه و متولیان امر با تعهد بیشتری به انجام وظایف خود و ساماندهی بازار بپردازند تا تولیدکننده و مصرف کننده دچار چالش نشوند.

خبرگزاری مهر ده روز قبل هم در گزارشی با عنوان سناریوی قصور در مدیریت بازار نهاده‌های دامی تکرار می‌شود؟ از تداوم قصور متولیات در مدیریت بازار خبر داده بود.