پاتوق عاشقانه دهه هشتادی‌ها / روایت‌هایی از حضور جوانان و نوجوانان در اعتکاف امسال
کلیشه‌ای وجود دارد که غالبا نوجوانان و نسل‌های جدیدتر را، کمی دورتر از معنویات قلمداد می‌کند. آیا چنین است؟
به گزارش مشرق، روزنامه همشهری نوشت: کلیشه‌ای وجود دارد که غالبا نوجوانان و نسل‌های جدیدتر را، کمی دورتر از معنویات قلمداد می‌کند. آیا چنین است؟ اگر چنین است پس حجم بالای حضور دهه هشتادی‌ها و نودی‌ها در مراسم عبادی و مناسک دینی و شبیه آن را چطور باید تفسیر کنیم؟
الان همین ایام اعتکاف؛ نگاه کنید که چقدر از نوجوانان حضور دارند و چقدر هم در صف بوده‌اند و نوبت به آنها نرسیده است. اینها برای چه آمده‌اند؟ مگر کلیشه‌ها نمی‌گویند که نباید از معنویت، دین، خدا و... کمی دور باشند؟ چنین واقعیت‌هایی به ما می‌گوید و اثبات می‌کند که باید کمی معادلات خودمان را در مورد نسل‌های جدیدتر عوض کنیم. حتی یک گام پیش‌تر بگذاریم و این نسل‌ها را نسبت به مفاهیم و باورهای معنوی و دینی عمیق‌تر و جدی‌تر بدانیم.
اگر باز هم شک دارید، نیم‌نگاهی به این گزارش میدانی از اعتکاف امسال بیندازید؛ شاید فرصتی باشد برای شکستن کلیشه‌های رایج درباره دهه هشتادی‌ها و نودی‌ها، نسلی که خدا و دین را، عمیق‌تر و جدی‌تر از پدران و مادران و پدربزرگان و مادربزرگان خود می‌توانند درک کرده و باور داشته باشند.
حال همه خوب است...
قدم گذاشتن در حرمش دل را روانه بقیع می‌کند. آستان مقدس امامزاده قاسم (ع) تجریش را می‌گویم. همان‌جایی که می‌گویند خانه یکی از نوادگان امام حسن مجتبی (ع) است. صحن امامزاده معمولاً در ساعت‌های اول روز خلوت است. اما انگار امروز شور خاصی دارد. شلوغی‌اش از مهمانان نوجوانی است که از 2روز پیش در آستان معتکف شده‌اند. تعدادشان زیاد است. وقت می‌گیرد شمردنشان.
اما اینطور که حجت‌الاسلام محمد رستمی، مدیر آستان می‌گوید، 300نفری می‌شوند. پرهیاهو هستند و پر از انرژی. اول صبح حاج‌آقا رستمی تشویق کرده تا کمی ورزش کنند. دوست دارد مراسم اعتکاف برایشان لذتبخش باشد. خودش میکروفن به‌دست گرفته و با کلام شعر از بچه‌ها می‌خواهد تحرک کنند. یکی‌شان به‌عنوان میاندار وسط می‌ایستد و بالا و پایین می‌پرد. آن دیگری هم طوماری از کاغذ را که لوله کرده، به جای میل زورخانه استفاده می‌کند. جنب و جوش بچه‌ها بیشتر به بازی و تفریح شبیه است تا ورزش. اما حال همه‌شان خوب است. خنده از روی لب‌هایشان محو نمی‌شود.
آرامشی که قبلاً تجربه نکرده بودم
بعد از ورزش نوبت به جلسات دورهمی قرآنی می‌رسد. برای هر 20دانش‌آموز یک مبلغ درنظر گرفته شده است. خواندن قرآن و ادعیه در کنار سخنرانی درباره مسائل روز. حمید، دانش‌آموز کلاس هفتم دبیرستان است و می‌گوید: «حس خیلی خوبی دارم که در مراسم اعتکاف شرکت کردم. در اینجا همه‌چیز یاد می‌گیریم. روخوانی قرآن و دعا و بعد هم درباره دستاوردهای کشورمان صحبت می‌کنیم.» حمید تا پیش از آمدن به اینجا دیدگاه مذهبی آنچنانی نداشته و به‌گفته خودش تشویق یکی از دوستانش باعث شده به اینجا بیاید.
او به رفتار خوب دست‌اندرکاران برنامه اعتکاف اشاره می‌کند:«وقتی به امامزاده آمدم فرم لباسم مثل بچه‌های دیگر نبود. یعنی مد روز لباس پوشیده بودم. اما من را طرد نکردند. خیلی هم برخورد خوبی با من داشتند. همنشینی با بچه‌ها خیلی چیزها به من یاد داده است. آرامشی که الان دارم قبلاً تجربه نکرده بودم.»
منتخبان 4هزار نفر ثبت نامی
مراسم اعتکاف دانش‌آموزی آستان امامزاده قاسم (ع) شاید با دیگر مساجد و حسینیه‌های شهر فرق کند. برنامه‌های تدارک دیده شده متنوع است تا بچه‌ها احساس خستگی نکنند. حجت‌الاسلام رستمی برای اینکه دانش‌آموزان از درس عقب نمانند، شرایطی را فراهم کرده که ساعتی را به مطالعه بگذرانند. تلاش بچه‌ها برای یاد دادن و یادگرفتن درس‌ها لذتبخش است. آنها علاوه بر اینکه اشکالات درسی خود را رفع می‌کنند صمیمیتی بین‌شان برقرار می‌شود.
با غروب آفتاب بچه‌ها مهیای پهن کردن سفره افطار می‌شوند. سفره‌ای مطول از این گوشه شبستان به کنج دیگرش. فلاکس‌های چای دست به‌دست می‌شود و در کنارشان لیوان‌های چای و ظرف نان، پنیر و خرما قرار می‌گیرد. چقدر زیباست همکاری نوجوانان و خنده و شادی‌شان در لحظه افطار.
چند لحظه مانده به اذان حجت‌الاسلام رستمی فرصت را غنیمت شمرده و توضیحات بیشتری درباره مراسم اعتکاف می‌دهد: «آستان مقدس امامزاده قاسم (ع) برای نخستین بار این برنامه را اجرا کرده است. برای ثبت‌نام و تشویق دانش‌آموزان به حضور در این مراسم پوستری طراحی کردیم با عنوان «3روز تا بی‌نهایت». استقبال بچه‌ها دور از انتظار ما بود. در حدود 4هزار نفر ثبت نام کردند که فقط 300نفر را پذیرفتیم؛ آن هم به‌دلیل محدودیت فضا.» حق با اوست، فضای شبستان و رواق‌ها آنقدر بزرگ نیست که بشود بیشتر از این تعداد معکتف شوند؛ به‌خصوص که هر کدام‌شان رختخواب و وسیله‌های شخصی هم با خود دارند.
حاج‌آقا رستمی ادامه می‌دهد: «برنامه سخنرانی هم برای بچه‌ها درنظر گرفته‌ایم. استادانی که در علم اخلاق حرف اول را می‌زنند؛ دکتر مجید اسماعیلی، سیدمهدی خاموشی نماینده ولی‌فقیه و رئیس سازمان اوقاف، حجت‌الاسلام محمدمهدی ماندگاری و حجت‌الاسلام احسان بی‌آزار تهرانی. برای مداحی هم میثم مطیعی را دعوت کرده‌ایم.» لحظه ملکوتی اذان می‌شود و صحبت به پایان می‌رسد. ماحصل آنچه دستگیرمان می‌شود حال خوش نوجوانان است که 3روز در آستان مقدس امامزاده قاسم (ع) با خدا خلوت کرده‌اند.
اعتکاف دانش‌آموزی طبق سنت هر ساله
مکان دیگری که میزبان معتکفان بوده، مسجد حاج‌استاد حسن صنیع‌الدیوان یکی از صدها مساجد قدیمی در دل این شهر است. مسجد صنیع‌الدیوان در جنوب شهر قرار دارد و به‌دلیل اصالت و معنویتش همیشه مورد توجه خاص‌وعام بوده است. دیوارهای آجری آن با طاق گنبدی‌های شبستان به اندازه کافی جذبه دارد تا روح انسان را به اوج سوق دهد. اما در ایام‌البیض ماه رجب حال و هوای دیگری پیدا می‌کند. خشت خشت آن گوش شنوایی می‌شود برای شنیدن صدای مناجات معتکفان. به‌خصوص کسانی که نوجوان هستند و تازه در مسیر عشق به خدا قدم گذاشته‌اند.
این مسجد طبق سنت هر ساله معتکفان نوجوان زیادی دارد. بانی این امر هم حجت‌الاسلام سعید اسدی کرم، امام جماعت مسجد است.
خودش می‌گوید: «دیوار به دیوار مسجد یک مدرسه است. با تعاملی که با اولیای مدرسه برقرار شده دانش‌آموزان هر روز حضور پررنگی در مسجد دارند. حتی بسیاری از امور را به خود آنها می‌سپارم. در ایام اعتکاف هم شرایطی فراهم می‌کنم تا در مراسم حضور داشته باشند. امسال 60دانش‌آموز مهمان خدا در این مسجد هستند.»
احساس می‌کنم بزرگ شده‌ام
مسجد بزرگ و شبستانش فضای دلچسبی دارد. در گوشه‌ای از آن دانش‌آموزان دور هم گرد آمده‌اند. گویا مکان جمع شدنشان آنجاست. کنجی را هم پیدا کرده‌اند برای گذاشتن وسایل خود. کیف و کوله‌هایشان طوری قرار گرفته‌اند که انگار دارند از سر و کول هم بالا می‌روند.
مهدی که 12سال دارد نخستین بار است که به اعتکاف می‌آید. همراه با پسرعمویش در این مراسم شرکت کرده است: «از اینکه می‌توانم 3روز با خدا خلوت کنم خوشحالم. احساس می‌کنم بزرگ شده‌ام. در اینجا همه با هم خوب و مهربان هستند. به هم کمک می‌کنند. درس هم می‌خوانیم.» اما محسن، پسرعموی مهدی سومین بار است که در برنامه اعتکاف شرکت می‌کند. او خاطرات خوشی از این مراسم دارد: «در اینجا فرصتی پیش می‌آید که به اشتباهاتمان فکر کنیم. یا اینکه تصمیم بگیریم بهتر زندگی کنیم. نوجوانان هم نیاز دارند گاهی با خدا حرف بزنند. اعتکاف راه صحبت کردن با خدا را نشانمان می‌دهد. من سال‌های دیگر هم شرکت کرده‌ام، اما اعتکاف امسال رنگ و بوی دیگری دارد.»
نکته جالب دیگری که حجت‌الاسلام اسدی به آن اشاره می‌کند دغدغه بچه‌ها برای خواندن نماز جعفر طیار است؛ همان نمازی که مقام معظم رهبری به معتکفان سفارش کردند. او می‌گوید: «دانش‌آموزان مرتب از من می‌پرسند که چطور این نماز را بخوانند با اینکه خواندن این نماز زمانبر است و شاید برایشان سخت باشد.»