پاسخ به پرسش‌های متداول درباره مصوبه "سیاست‌ها و ضوابط ساماندهی سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی"
دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در راستای تنویر افکار عمومی اقدام به پاسخگویی به پرسش‌های متداول مردمی درباره مصوبه "سیاست‌ها و ضوابط ساماندهی سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی" کرده است.
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ نظر به ضرورت تأمین نظر داهیانه‌ی حضرت آیت‌الله دکتر رئیسی، رئیس محترم شورای عالی انقلاب فرهنگی، مبنی بر تنویر افکار عمومی و ایجاد فضای گفتمان مبسوط برای افزایش آرامش متقاضیان ورود به آموزش عالی و خانواده‌های ایشان و موکداً کاهش مخاطرات و آسیب‌های ناشی از جریان سازی بازیگران اقتصاد کنکور؛ به اطلاع مخاطبین گرامی می‌رساند، مجموعه پرسش‌های متداول درباره مصوبه «سیاست‌ها و ضوابط ساماندهی سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی» و پاسخ‌های آن در ذیل تقدیم نظر عزیزان میشود. در این راستا از مخاطبین گرامی خواهشمند است، در صورتی که پرسشی غیر از موارد مطروحه دارند، از طریق پیام رسانی ذیل این صفحه، پرسش‌های خود را مطرح نمایند.
بدیهی است روند اجرایی سازی این مصوبه توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت آموزش و پرورش در حال انجام است و اطلاعات تکمیلی از طریق این دو وزارتخانه در اختیار مخاطبین قرار خواهد گرفت. با توجه به در خطر افتادن منافع برخی از سودجویان و ابهام‌سازی درباره این مصوبه از داوطلبان گرامی درخواست میشود، اطلاعات موثق اجرای این مصوبه را تنها از طریق اطلاعیه‌های سازمان سنجش آموزش کشور و نیز ابلاغیه‌های رسمی وزارت آموزش و پرورش دریافت نمایند و توجهی به شایعات نداشته باشند.
متن مصوبه «سیاست‌ها و ضوابط ساماندهی سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی» و «ماده واحده اصلاح و تکمیل این مصوبه» در اختیار داوطلبان گرامی است.
توفیق همه فرزندان این سرزمین و سرافرازی جمهوری اسلامی ایران را از خداوند متعال خواستاریم.
دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی
سؤال 1- مهمترین تغییرات در کنکور سال آینده (و بعد از آن) چیست؟
پاسخ:
سابقه تحصیلی داوطلبین (امتحانات نهائی) دارای تاثیر قطعی 40 درصدی شده است. لازم به توضیح است که منظور از سابقه تحصیلی همان امتحانات نهائی سراسری، امن و تشریحی است که با استفاده از امکانات جدید فناوری بصورت عادلانه تصحیح خواهد شد. البته در محورهای بعدی در این باره توضیح بیشتر خواهد آمد. بنابراین معدل آزمون نهایی سال آخر متوسطه (دوازدهم) در سال آینده 40 درصد، و برای سالهای بعد به ترتیبی که در ادامه خواهد آمد، تأثیر قطعی (و نه صرفا تاثیر مثبت) در محاسبه نمره کل داوطلب دارد.
آزمون کنکور سراسری (در قانون مجلس محترم به نام آزمون اختصاصی) (با تأثیر 60 درصدی در نمره کل) دو بار برگزار خواهد شد و داوطلب میتواند به اختیار خود، در یک و یا هر دو آزمون شرکت کند،
کارنامه صادره برای نمره کل داوطلب تا دو سال معتبر و برای انتخاب رشته و پذیرش در دانشگاه قابل استفاده خواهد بود، دروس عمومی در آزمون کنکور سراسری مورد امتحان به صورت تستی نخواهند بود و به جای آن نمرات دروس عمومی بصورت سوالات تشریحی در معدل امتحانات نهائی وزن مشخصی خواهد داشت. در آزمون کنکور سراسری صرفا دروس اختصاصی در هر گروه آزمایشی مورد امتحان خواهد بود،
ضرائب دروس در هر گروه آزمایشی ثابت بوده و زیرگروههای آزمایشی حذف شده اند، امکان پذیرش در آن دسته از رشته محلها که پر متقاضی نیستند، در بعضی از دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی به صورت مستقیم، صرفا با بررسی سابقه تحصیلی (معدل امتحانات نهائی) و بدون نیاز به شرکت در آزمون کنکور سراسری فراهم میشود.
سؤال 2- منظور از سابقه تحصیلی چیست؟ نمره کل سابقه تحصیلی چگونه محاسبه میشود؟
پاسخ:
سابقه تحصیلی (امتحانات نهائی) هر داوطلب معدل نمرات دروس عمومی و دروس تخصصی در هر رشته تحصیلی دوره دوم متوسطه (در نظام آموزشی جدید یا 6-3-3) و یا دیپلم و پیش‌دانشگاهی (در نظام آموزشی قبلی) است. این امتحانات باید مطابق اصول سنجش و اندازه گیری، به طور استاندارد، کیفی، تشریحی و امن مطابق مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش توسط بخش سنجش وزارت آموزش و پرورش به صورت سراسری و نهایی در سنوات مختلف برگزار شوند. از این رو سهم نمره سابقه تحصیلی در آزمون سال 1402 و 1403 فقط بر اساس معدل نمرات پایه دوازدهم، در سال 1404 نمرات پایه‌های یازدهم و دوازدهم و از سال 1405 به بعد بر اساس نمرات پایه‌های سه سال آخر (دهم، یازدهم و دوازدهم) خواهد بود. در خصوص داوطلبین فارغ التحصیل نظام قدیم آموزشی از سال 1402 سابقه تحصیلی شامل نمرات تراز شده دیپلم و پیش دانشگاهی ایجاد و ملاک عمل خواهد بود. سؤال 3- منظور از آزمون اختصاصی در این مصوبه چیست؟ نمره کل آزمون اختصاصی چگونه محاسبه خواهد شد؟
پاسخ:
منظور از آزمون اختصاصی، همان کنکور سراسری است که از میان دروس تخصصی رشته‌های تحصیلی در سه سال آخر دوره دوم متوسطه در هر یک از گروههای آزمایشی توسط سازمان سنجش آموزش کشور برگزار میشود. این آزمون که صرفا بر اساس مفاد کتاب‌های درسی وزارت آموزش و پرورش طراحی میشود، هر سال دو بار برگزار و نتیجه آن تا دو سال برای انتخاب رشته داوطلبین معتبر است و نمره آن در سال 1402 شصت درصد، در سال 1403 پنجاه درصد و از سال 1404 به بعد چهل درصد در نمره کل داوطلب (که ملاک رتبه بندی و پذیرش دانشجو است) سهم خواهد داشت. سؤال 4- نحوه تأثیر معدل امتحانات نهائی دوره متوسطه (سابقه تحصیلی) در فرآیند سنجش برای پذیرش و ورود به دانشگاه چگونه است؟ نسبت میان سوابق تحصیلی و آزمون سراسری (کنکور) برای ورود به دانشگاهها در هر سال چیست؟
پاسخ:
نمره کل سابقه تحصیلی (معدل امتحانات نهائی) برای هر داوطلب (با تأثیر 40 و 50 درصدی به ترتیب در سال 1402 و 1403 و 60 درصدی برای سال 1404 و بعد از آن) میانگین وزنی نمرات تراز شده دروس عمومی و تخصصی است. سهم نمره سابقه تحصیلی برای سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی در رشته‌های پر متقاضی به صورت زیر محاسبه میشود:
در آزمون سراسری سال 1402 (برای ورود به سال تحصیلی آموزش عالی 14021403) نمره کل سابقه تحصیلی فقط بر اساس معدل نمرات دروس عمومی و تخصصی پایه دوازدهم دانش‌آموزان محاسبه شده و به میزان چهل (40) درصد در نمره کل داوطلب تأثیر قطعی خواهد داشت.
در آزمون سراسری سال 1403 (برای ورود به سال تحصیلی آموزش عالی 14031404) نمره کل سابقه تحصیلی فقط بر اساس معدل نمرات دروس عمومی و تخصصی پایه دوازدهم دانش‌آموزان محاسبه شده و به میزان پنجاه (50) درصد در نمره کل داوطلب تأثیر قطعی خواهد داشت.
در آزمون سراسری سال 1404 (برای ورود به سال تحصیلی آموزش عالی 14041405) نمره کل سابقه تحصیلی فقط بر اساس معدل نمرات دروس عمومی و تخصصی پایه‌های یازدهم و دوازدهم دانش‌آموزان محاسبه شده و به میزان شصت (60) درصد در نمره کل داوطلب تأثیر قطعی خواهد داشت.
در آزمون سراسری سال 1405 (برای ورود به سال تحصیلی 14061405) و بعد از آن، نمره کل سابقه تحصیلی بر اساس معدل نمرات دروس عمومی و تخصصی پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم دانش‌آموزان محاسبه شده و به میزان شصت (60) درصد در نمره کل داوطلب تأثیر قطعی خواهد داشت.
برای داوطلبین فارغ التحصیل نظام قدیم از سال آینده (1402) نمره کل سابقه تحصیلی بر اساس نمرات تراز شده دروس عمومی و تخصصی دیپلم و پیش دانشگاهی محاسبه میشود و به نسبت گفته شده در هر سال تأثیر قطعی خواهد داشت.
برای داوطلبین فارغ‌التحصیل سال 1401 و قبل از آن (که معدل دوره متوسطه کم تأثیر بوده و بنابراین مورد توجه نبوده است)، وزارت آموزش و پرورش ضمن ترازیابی نمرات و محاسبه نمره کل سابقه تحصیلی و ایجاد سابقه تحصیلی برای همه فارغ التحصیلان، امکان ترمیم سابقه تحصیلی را (یک بار یا به دفعات مشخص) بر اساس دستورالعملی که اعلام خواهد نمود، فراهم خواهد کرد.
عناوین و ضرایب دروس آزمون کنکور سراسری (که توسط دبیرخانه شورای سنجش و پذیرش پیشنهاد میشود) و سابقه تحصیلی (که توسط وزارت آموزش و پرورش پیشنهاد میشود) در هر یک از گروههای آزمایشی، توسط شورای سنجش و پذیرش دانشجو تعیین و تا قبل از شروع سال تحصیلی مربوطه (پایان شهریور) اطلاع رسانی میشود. این ضرائب هر سه سال قابل بازنگری خواهد بود.
ضرائب دروس آزمون اختصاصی در هر گروه آزمایشی ثابت بوده و زیرگروه‌ها برای پذیرش آموزش عالی از سال تحصیلی 1402 و بعد از آن در همه گروههای آزمایشی حذف میشود.
سؤال 5- رشته محلهای پر متقاضی کدامند؟
پاسخ:
رشته محلهایی پر متقاضی هستند که، بر اساس ضوابط شورای سنجش و پذیرش، تقاضا برای ورود به آنها به قدری بیشتر از ظرفیت است که امکان پذیرش صرفا بر اساس سابقه تحصیلی در آنها وجود ندارد. بر اساس قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی، پذیرش در این رشته محلها نیازمند برگزاری آزمون سراسری بوده و مشمول پذیرش بر مبنای صرفا سابقه تحصیلی نمی‌باشند. سؤال 6- آیا مانند گذشته برای تمامی رشته محلها آزمون سراسری برگزار خواهد شد؟
پاسخ:
خیر. پذیرش در رشته محلهایی که پر متقاضی نمی‌باشند، صرفا بر اساس سوابق تحصیلی (امتحانات نهائی) و مطابق مصوبات شورای سنجش و پذیرش دانشجو انجام میشود. دبیرخانه شورای سنجش و پذیرش فهرست رشته محلهایی که پذیرش در آنها نیازمند شرکت در آزمون سراسری نیست به همراه فرآیند پذیرش در این رشته محلها به موقع و به نحو مقتضی اطلاع رسانی خواهد کرد. سؤال 7- عناوین دروس اختصاصی و ضرائب مربوطه برای آزمون سال آینده چگونه تعیین و اطلاع‌رسانی میشود؟
پاسخ:
عناوین و ضرائب دروس آزمون کنکور سراسری در هر یک از گروههای آزمایشی پیش از شروع سال تحصیلی جدید آموزش و پرورش توسط شورای سنجش و پذیرش دانشجو مطرح و تعیین خواهد شد و حداکثر تا پایان شهریورماه به اطلاع عموم داوطلبان خواهد رسید. این عناوین و ضرائب تا سه سال معتبر بوده و هر سه سال یک بار قابل بازنگری خواهد بود. در صورت بازنگری (بعد از سه سال) نیز تغییرات مربوطه هر بار قبل از شروع اولین سال تحصیلی بعدی به اطلاع عموم خواهد رسید. سؤال 8- داوطلبینی که فارغ‌التحصیلان مقطع متوسطه در سالهای گذشته هستند، چگونه نسبت به ایجاد سوابق تحصیلی اقدام کنند؟
پاسخ:
وزارت آموزش و پرورش موظف است نسبت به ایجاد سابقه تحصیلی برای کلیه دانش‌آموزان اقدام نماید به گونه‌ای که برای سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی از سال تحصیلی 1402-1403 (سال آینده) و به بعد، همه فارغ التحصیلان (از جمله فارغ التحصیلان سالهای گذشته) دارای سوابق تحصیلی باشند. با توجه به اختلاف ویژگی‌های آماری نمرات سابقه تحصیلی در سالهای مختلف، سازمان سنجش آموزش کشور با همکاری وزارت آموزش و پرورش نسبت به هم ترازی آنها اقدام میکنند. سؤال 9- با توجه به اینکه در سنوات گذشته معدل متوسطه و سابقه تحصیلی در نتیجه آزمونهای سراسری بدون تأثیر یا کم تأثیر بوده است، معدل دیپلم و سالهای دهم و یازدهم بسیاری از فارغ التحصیلان قدیم پایین است و در صورت اعمال تأثیر قطعی موجب زیان این گروه از داوطلبین خواهد بود. آیا امکان ترمیم سابقه تحصیلی برای داوطلبین فارغ التحصیل سال 1401 و قبل از آن وجود دارد؟
پاسخ:
بله. ضوابط اجرایی و سایر شرایط مربوط به این مصوبه از جمله مفاد ایجاد سابقه تحصیلی، امکان و نحوه ترمیم سابقه تحصیلی و تعداد دفعات تکرار آن و نحوه اعمال میزان تأثیر سوابق تحصیلی بر پایه‌های مختلف تحصیلی در نظامهای مختلف آموزشی اعم از نظام آموزشی 3-3-6، نظام آموزشی قبلی (دیپلم و پیش دانشگاهی)، شاخه فنی و حرفهای و کار دانش و گروههای آزمایشی هنر و زبان، پس از تصویب در شورای سنجش و پذیرش دانشجو در زمان مقرر در مصوبه (پیش از شروع سال تحصیلی جدید) اطلاع رسانی خواهد شد. سؤال 10- سرنوشت دروس عمومی و ضرائب این دروس در آزمون 1402 (و بعد از آن) چیست؟
پاسخ:
دروس عمومی از این پس در سوابق تحصیلی دانش‌آموزان مورد توجه ویژه خواهند بود. عناوین و ضرائب آنها در هر یک از گروههای آزمایشی به پیشنهاد وزارت آموزش و پرورش و تصویب شورای سنجش و پذیرش دانشجو تعیین و اعلام خواهد شد. به این ترتیب میزان تسلط داوطلبین بر محتوا و مفاهیم دروس عمومی بر اساس سابقه تحصیلی آنها مورد توجه مؤثر قرار خواهد گرفت و این دروس دیگر به صورت تستی و چند گزینهای (که تأثیری بر سنجش میزان و عمق یادگیری نداشت) در آزمون سراسری مورد آزمون نخواهند بود. سؤال 11- آیا سهمیه‌های مناطق و سایر سهمیه‌های کنکور به قوت خود باقی است؟
پاسخ:
در حال حاضر تغییری در سهمیه‌های موجود در پذیرش داوطلبین ورود به آموزش عالی رخ نداده است و این سهمیه‌ها حذف نخواهند شد. در عین حال با توجه به بررسی‌های جامع و کارشناسی صورت گرفته و ماموریت ابلاغی شورای عالی انقلاب فرهنگی، موضوع ساماندهی سهمیه‌های ورود به دانشگاه در دستور کار ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور قرار دارد. بر اساس ماده 7 مصوبه سنجش و پذیرش شورای عالی انقلاب فرهنگی، ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور موظف است نسبت به بررسی و ساماندهی سیاستهای حاکم بر سهمیه‌های پذیرش دانشجو در کلیه مقاطع تحصیلی ظرف مدت حداکثر شش ماه اقدام نموده و سیاستهای پیشنهادی را به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی برساند. سؤال 12- در مورد آن دسته از رشته‌های دانشگاهی که پذیرش در آنها مستلزم آزمون عملی یا تشریحی بوده است، نسبت اعمال ضرائب سابقه تحصیلی و آزمون اختصاصی به چه صورت خواهد بود؟
پاسخ:
نسبت ضرایب میان سابقه تحصیلی و آزمون کنکور سراسری برای همه رشته محلها در تمامی گروههای آزمایشی مطابق زمان بندی اعلام شده (از سال 1402 تا 1405 و بعد از آن) خواهد بود. در عین حال عناوین و ضرائب دروس مربوط به سابقه تحصیلی و نیز عناوین و ضرائب دروس آزمون کنکور سراسری و آزمون عملی یا تشریحی برای برخی از رشته‌های خاص (مانند تربیت بدنی و رشته‌های هنری) تا پایان شهریورماه توسط شورای سنجش و پذیرش تعیین و اعلام خواهد شد. سؤال 13- آیا فرآیند پذیرش در دانشگاه آزاد اسلامی نیز مشمول این مصوبه است؟
پاسخ:
دانشگاه آزاد اسلامی کما فی السابق (به استثناء 4 رشته پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی) با هماهنگی شورای سنجش و پذیرش دانشجو نسبت به پذیرش دانشجو برای این دانشگاه اقدام می‌نماید. سؤال 14- اعتبار معدل‌های دوره متوسطه چگونه تضمین میشود و چگونه از عدم بروز تقلب و تبانی برای کسب معدل بالا پیشگیری میشود؟
پاسخ:
وزارت آموزش و پرورش از گذشته تاکنون آزمون‌هایی را به صورت نهایی (سراسری) و با در نظر گرفتن استاندارد و امنیت کافی برگزار می‌نموده است. به منظور اجرای این مصوبه، این وزارتخانه با همکاری و نظارت ویژه دستگاه‌های مسئول امنیتی و با بهره‌گیری از انواع فناوری‌های سخت افزاری و نرم افزاری، در بازه زمانی تعیین شده در مصوبه، نسبت به استانداردسازی و ایمن سازی کامل و مضاعف آزمون نهایی سال دوازدهم (با همکاری مراجع ذیربط) و پس از آن به ترتیب آزمون پایه‌های یازدهم و دهم اقدام می‌نماید. این استانداردسازی و ایمن سازی مضاعف آزمونهای نهایی به ترتیبی است که طبق زمانبندی اعلامی، تأثیر قطعی سابقه تحصیلی در هر پایه در زمان پذیرش داوطلب، بر اساس نمراتی خواهد بود که دانشآموز از آزمونهای استاندارد، ایمن و نهایی شده در هر پایه کسب نموده باشد. سؤال 15- منظور از دو نوبت کنکور در سال چیست و چه تأثیری بر کاهش استرس داوطلبین دارد؟ آیا منظور همان کنکور دو مرحله ای است؟
پاسخ:
خیر. برگزاری دو نوبت آزمون اختصاصی به صورت سراسری در سال به هیچ عنوان به معنی دو مرحلهای شدن کنکور نیست. بلکه هر داوطلب مجاز است و این شانس را دارد که به جای یک بار شرکت در آزمون سراسری برای ورود به دانشگاه در یک سال، دو بار در سال در آزمون شرکت کند و نتیجه هر آزمون که بیشتر رضایت بخش باشد برای پذیرش در دانشگاه ملاک عمل قرار گیرد. علاوه بر این با اعلام اعتبار نتایج هر آزمون به مدت دو سال، داوطلبین فرصت بیشتری برای تصمیم گیری و اتخاب رشته خواهند داشت. لذا از تنش و اضطرابی که به علت فشردگی زمان میان آزمون تا انتخاب رشته وجود داشته است پرهیز میشود. این سیاست در مصوبه جدید برای کاهش بار روانی و اضطراب یک بار آزمون سراسری در سال اتخاذ شده و از این پس چنانچه داوطلب با استعدادی به هر دلیل (اعم از بیماری یا مشکلات شخصی) در نوبت اول آزمون نتیجه دلخواه به دست نیاورد میتواند یک بار دیگر در آزمون اختصاصی شرکت نماید. سؤال 16- نتیجه هر آزمون اختصاصی تا چه مدت معتبر است؟
پاسخ:
نتیجه هر آزمون اختصاصی (سراسری) در هر گروه آزمایشی که هر سال دو بار توسط سازمان سنجش آموزش کشور برگزار میشود و کارنامه آن که توسط همان سازمان صادر شده و در اختیار داوطلب قرار می‌گیرد تا دو سال معتبر بوده و میتواند مبنای انتخاب رشته و پذیرش داوطلب قرار گیرد. سؤال 17- آیا بعد از هر نوبت شرکت در آزمون اختصاصی و دریافت کارنامه، امکان پذیرش در دانشگاه برای اولین نیمسال تحصیلی بعد وجود دارد؟ (مثلا در صورت پذیرش در آزمون پاییز یا زمستان، امکان پذیرش در دانشگاه و شروع تحصیل در بهمن ماه همان سال وجود دارد؟)
پاسخ:
مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در این زمینه محدودیتی قائل نشده و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و سازمان سنجش آموزش کشور می‌توانند در صورت عدم تکمیل ظرفیت دانشگاهها و مراکز آموزش عالی پیش از هر نیمسال تحصیلی به گونه ای برنامه ریزی کنند تا در صورت وجود ظرفیت خالی، داوطلبین با دارا بودن کارنامه آزمون اختصاصی برای رشته محلهای مورد نظر پذیرش شوند. تصمیم گیری در این خصوص و اعلام نحوه پذیرش بر عهده شورای سنجش و پذیرش خواهد بود. سؤال 18- عناوین و ضرائب دروس آزمون کنکور سراسری و دروس مؤثر بر سابقه تحصیلی (امتحانات نهائی) چگونه تعیین و اطلاع رسانی میشود؟
پاسخ:
عناوین و ضرائب دروس آزمون کنکور سراسری به پیشنهاد سازمان سنجش آموزش کشور و دروس مؤثر در سابقه تحصیلی به پیشنهاد وزارت آموزش و پرورش، تا پیش از شروع سال تحصیلی جدید (حداکثر تا پایان شهریورماه) توسط شورای سنجش و پذیرش دانشجو تعیین و برای یک بازه سه ساله اعلام میشود. در صورت نیاز، این عناوین و ضرائب بعد از سه سال مورد بازنگری قرار گرفته و تغییرات برای یک بازه سه ساله دیگر پیش از شروع اولین سال تحصیلی منتهی به اولین آزمون سراسری بعدی به اطلاع داوطلبین خواهد رسید. سؤال 19- میزان ضرائب در زیرگروههای هر یک از گروههای آزمایشی چه خواهد بود؟
پاسخ:
با اجرای مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، از سال آینده ضرائب دروس برای همه رشته‌های متعلق به یک گروه آزمایشی ثابت بوده و زیرگروههای آزمایشی حذف می‌شوند. سؤال 20- آیا پذیرش در دانشگاه یا مؤسسات آموزش عالی بدون شرکت در آزمون کنکور سراسری امکانپذیر است؟
پاسخ:
بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، آزمون کنکور سراسری برای رشته محلهای پرمتقاضی (که در پاسخ‌های قبلی تشریح شد برگزار میشود و برای سایر رشته‌ها (که توسط شورای سنجش و پذیرش اعلام میشود) پذیرش بدون شرکت در آزمون کنکور سراسری و صرفا بر مبنای سابقه تحصیلی (امتحانات نهائی) داوطلب امکانپذیر است. سؤال 21- داوطلبینی که فارغ التحصیل سال 1401 و قبل از آن هستند، چند بار می‌توانند نسبت به ترمیم سوابق تحصیلی خود اقدام نمایند؟ آیا محدودیتی در زمینه ترمیم سابقه تحصیلی وجود دارد؟
پاسخ:
ضوابط اجرایی مربوط به این مصوبه از جمله مفاد ایجاد سابقه تحصیلی (یا ترمیم آن) و تعداد دفعات تکرار آن به پیشنهاد وزارت آموزش و پرورش و با تصویب شورای سنجش و پذیرش دانشجو تعیین و به اطلاع داوطلبین خواهد رسید. سؤال 22- وضعیت داوطلبینی که در نظام آموزشی قبلی تحصیل کرده و یا متقاضیانی که از شاخه فنی و حرفه ای و کار و دانش و گروههای آزمایشی هنر و زبان در آزمون سراسری شرکت میکنند در این مصوبه چگونه پیش بینی شده است؟
پاسخ:
ضوابط اجرایی مربوط به نحوه اعمال میزان تأثیر سوابق تحصیلی برای پایه‌های مختلف تحصیلی در نظام آموزشی 3-3-6 و دیپلم و پیش دانشگاهی در نظام آموزشی قبلی و متقاضیان از شاخه فنی و حرفه ای و کار دانش و گروههای آزمایشی هنر و زبان، پس از تصویب در شورای سنجش و پذیرش تا پایان شهریورماه به اطلاع عموم خواهد رسید. سؤال 23- آیا با حذف آزمونهای مربوط به دروس عمومی از کنکور سراسری، نسبت به این دروس بی توجهی شده و از ارزش آنها در فرآیند سنجش کاسته شده است؟
پاسخ:
خیر. برعکس با توجه به تأثیر 40 و در نهایت 60 درصدی سابقه تحصیلی (شامل دروس عمومی و تخصصی دوره متوسطه دوم) توجه بیشتری نیز به دروس عمومی در فرآیند پذیرش دانشجو خواهد شد. به ویژه اینکه با توجه به ماهیت آزمونهای دوره متوسطه، که به صورت تشریحی بوده و لازمه موفقیت در آن و کسب نمرات بالاتر یادگیری عمیق و دقیقتر مباحث است، تلاش دانش‌آموزان برای توجه جدی به این مباحث و فهم عمیقتر موضوعات دروس عمومی بیشتر خواهد شد. این در حالی است که تا کنون آموزش این دروس زیر سایه سؤالات چند گزینه ای کنکور بوده و روشهای آموزشی مؤسسات کنکوری برای پاسخ دهی سریع به این سؤالات، نه تنها فرصت یادگیری عمیق را از دانش‌آموزان گرفته بلکه بعضا موجب وهن مفاهیم عمیق برخی از این دروس بوده است.
بنابراین دروس عمومی در فرآیند جدید سنجش و پذیرش دانشجو نه تنها مورد بی‌توجهی واقع نشده بلکه با انتقال آن به بخش وزین تر سنجش (یعنی سابقه تحصیلی)، بر اهمیت یادگیری عمیق و اصولی آنها تأکید مضاعف شده است. سؤال 24- آیا شیوه جدید سنجش و برگزاری کنکور سراسری باعث افزایش اضطراب و استرس در میان دانش‌آموزان، داوطلبین ورود به دانشگاه و خانواده‌های ایشان میشود؟
پاسخ:
خیر. اهم عوامل اضطراب و استرس دانش‌آموزان برای کنکور را میتوان به شرح زیر برشمرد: اضطراب ناشی از سؤالات فراتر از کتب درسی آموزش و پرورش در آزمون سراسری که داوطلبین را وادار به مطالعه حجم عظیمی از مطالب تکمیلی و پرداختن به روشهای غیر اصولی برای کسب توانمندی لازم برای موفقیت در این آزمون می‌سازد. این عامل با افزایش وزن سابقه تحصیلی نسبت به آزمون کنکور سراسری تا حدی مهار میشود. به عبارت دیگر برای دانشآموز با استعداد و تلاشگر که توان مطالعاتی و یادگیری خود را در طول دوره تحصیل مدیریت کرده، کلاسهای درسی و مطالب آن را جدیتر گرفته و شانس خود را موکول به سال آخر و یک نصف روز آزمون کنکور ننموده است، شانس پذیرش بیشتر میشود که این علاوه بر کاهش اضطراب به عدالت نیز نزدیکتر است.
اضطراب ناشی از تعیین سرنوشت در یک نصف روز آزمون سراسری که چنانچه علیرغم آمادگی کامل به هر دلیل ناخواسته اعم از بیماری یا مشکلات شخصی ناموفق سپری شود، برای دانشآموز چارهای جز تکرار زحمات یک ساله و شرکت مجدد در آزمون سراسری سال بعد را باقی نمی‌گذارد. این اضطراب نیز تا حدی با فراهم شدن امکان شرکت مجدد در یک آزمون کنکور دیگر (و انشاءالله در آینده به دفعات بیشتر) و جبران فرصت از دست رفته در زمان کوتاه تر مورد توجه قرار گرفته است.
بار روانی ناشی از رقابت فشرده میان یک و نیم میلیون داوطلب که به دلیل عدم تفکیک سنجش از پذیرش صورت گرفته و این آزمون را به صورت یک رقابت هولناک جلوه می‌دهد. در حالی که با توجه به ظرفیت عموم رشته‌های تحصیلی و تحلیل عرضه و تقاضا مشخص میشود که امکان پذیرش در بسیاری از رشته محلهای دانشگاهی بدون نیاز به آزمون سراسری و صرفا با توجه به سوابق تحصیلی دانش‌آموزان وجود دارد و کافی است این فرآیند صرفا اندکی مدیریت شود. در صورت تفکیک فرآیند سنجش از پذیرش، رقابت صرفا برای رشته محلهای پر متقاضی و در نتیجه با تعداد کمتری از داوطلبان برگزار خواهد شد و بار روانی این موضوع در جامعه سبکتر خواهد بود.
سؤال 25- آیا شیوه جدید برگزاری کنکور موجب افزایش هزینه‌های تحصیل دانش‌آموزان و خانواده‌ها برای تضمین موفقیت داوطلبین برای ورود به آموزش عالی خواهد شد؟
پاسخ:
خیر. در حال حاضر آمار موجود حکایت از بازار 80 هزار میلیارد تومانی کلاسهای کنکور در جامعه دارد که عمده این هزینه صرف آموزش مطالبی فراتر از کتب درسی آموزش و پرورش و روشهای غیر اصولی، سطحی و ضد یادگیرنده ای میشود که بدون توجه به محتوای عمیق دروس صرفا برای پاسخ دهی به سوالات چند گزینه ای طراحی شده اند. در فرآیند جدید با افزایش وزن سابقه تحصیلی و الزام برگزاری آزمون کنکور بر مبنای محتوای کتب درسی، نیازی به هزینه کرد دانش‌آموزان و خانواده‌های ایشان در این بازار نخواهد بود.
در عین حال چنانچه دانشآموز یا خانواده‌ای تمایل به انجام هزینه‌ای برای افزایش عمق یادگیری داشته باشند، این هزینه فی نفسه مذموم نیست. هرچند بررسی آماری وضعیت فعلی آزمونهای نهایی و توجه به نظام آموزش و پرورش (که با اجرای این مصوبه به مرور زمان تقویت نیز خواهد شد) نشان می‌دهد در حوزه آموزش دروس و تفهیم مفاهیم اساسی کتب درسی به دانش‌آموزان، صرف هزینه اضافی تفاوت معناداری ایجاد نخواهد کرد. سؤال 26- آیا فرآیند سنجش و پذیرش دانشجو و شیوه جدید برگزاری کنکور، باعث کاهش عدالت آموزشی و افزایش شکاف طبقاتی در جامعه میشود؟
پاسخ:
خیر. عمده تفاوتی که باعث شکاف طبقاتی حاضر در فرآیند پذیرش دانشجو در نظام آموزش عالی شده است و آنچه که در سالهای اخیر آمارها به آن اشاره داشته اند، در شیوه برگزاری آزمون (مبتنی بر سؤالات فراتر از محتوای کتب درسی و روشهای غیرمتعارف و غیر اصولی تست زنی) نهفته است که به هیچ عنوان ابزار مناسب و عادلانه ای برای سنجش استعداد و سواد دانشآموز برای ورود به نظام آموزش عالی نیست. همین امر باعث رونق کلاسهای کنکور برای آموزش محتوای غیر ضرور به روشهای غیر اصولی شده است و طبیعتا این موضوع باعث شده است که تا حدی افرادی که امکان هزینه کرد بیشتر برای این امر داشتهاند بهره بیشتری از ظرفیت دانشگاهها ببرند.
با اصلاح این رویه و بازگرداندن چرخه یادگیری به محتوای اصیل آموزش و پرورش و نیز سنجش استاندارد و توزیع شده در طول زمان (و نه یک شبه و نصف روزه) در قالب آزمونهای نهایی مدیریت شده، شانس موفقیت میان اقشار مختلف جامعه اعم از مناطق برخوردار و کمتر برخوردار یا دهک‌های مختلف اجتماعی به یکدیگر نزدیکتر خواهد شد. سؤال 27- در مجموع مزایای عمده مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره کنکور و شیوه جدید سنجش و پذیرش چیست؟
پاسخ:
در مجموع و با توجه به آسیب‌های فراوانی که برگزاری کنکور به شیوه فعلی دارد (از جمله بار روانی و اضطراب ناشی از تعیین سرنوشت دانش‌آموزان در یک نصف روز و بار مالی متعاقب آن که صرف یادگیری مطالب غیر ضرور خارج از کتب درسی و شیوه‌های غیر اصولی تست زنی میشود)، این مصوبه سیاستی با در نظر گرفتن موارد زیر گامی بزرگ و مهم برای کاهش اضطراب دانش‌آموزان و خانواده‌های ایشان و کاهش بار روانی جامعه از این ناحیه و اقدامی در جهت اصلاح شیوه سنجش و پذیرش دانشجو به شمار می‌رود: افزایش وزن و اهمیت سابقه تحصیلی (توزیع شده در زمان) نسبت به کنکور سراسری (متمرکز در یک روز)، افزایش شانس داوطلبین برای کسب نمره و رتبه بهتر با برگزاری دو کنکور در سال، اعتبار دو ساله کارنامههای صادره برای داوطلبین برای انتخاب رشته و پذیرش در دانشگاه، انتقال سنجش دروس عمومی به سابقه تحصیلی به جای سوالات چند گزینهای و سطحی کنکور، مدیریت بهتر رقابت کنکور با افزایش امکان پذیرش در دانشگاه از طریق سابقه تحصیلی برای رشته محلهایی که پر متقاضی نیستند، حذف برخی پیچیدگیهای زائد نظیر زیرگروههای آزمایشی.
بدیهی است که اصلاح کامل وضعیت حاضر و بهبود باز هم بیشتر شرایط به سمت نظام سنجش ایدهآل (که موجبات هدایت تحصیلی مطلوب و غیرمتمرکز دانش آموزان را با تکیه بر ظرفیت آموزش و پرورش فراهم نماید) و نظام مطلوب پذیرش دانشجو (با بسط اختیارات دانشگاهها و تنوع بیشتر انتخاب برای داوطلبین)، توأم با حفظ و افزایش آرامش و امنیت روانی جامعه، به این مرحله ختم نشده و ضمن اینکه نیازمند همکاری و هماهنگی کامل دستگاه‌های اجرایی مرتبط و بهره‌گیری از تمامی امکانات و ظرفیتها از جمله ظرفیت فناوری‌های نوین برای اجرای این مصوبه است، سیاستگذاری و برنامه‌ریزی‌های تکمیلی را نیز طلب می‌کند.