چرا آمریکا معافیت واردات انرژی عراق از ایران را تمدید کرد؟

دولت آمریکا از زمان وضع تحریم های یکجانبه و غیرقانونی خود علیه ایران در اواخر سال 2018 میلادی معافیت های عراق برای واردات انرژی از ایران را برای دوره های 120 روزه، 90 روزه و 60 روزه تمدید کرده است.

عراق یک سوم نیاز مصرفی گاز و برق خود را از ایران وارد می کند زیرا با توجه به قدیمی و فرسوده بودن زیرساخت های خود توان خودکفایی در تامین نیازهای جمعیت 40 میلیونی خود را ندارد.

دولت آمریکا پیش از آنکه چهار روز پیش معافیت واردات انرژی از ایران برای عراق را برای 60 روز تمدید کند، معافیت 120 روزه ای به دولت مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق داده بود.

حمید حسینی دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق شهریورماه گذشته با اشاره به جزئیات میزان واردات گاز و برق عراق از ایران گفته بود: مردم عراق در شرایط حاضر با کمبود شدید برق و خاموشی‌های مکرر مواجه هستند و 40 درصد این نیاز از ایران تامین می شود.

حسینی با بیان اینکه ایران روزانه 37 تا 38 میلیون متر مکعب گاز به عراق صادر می‌کند، گفت: حداقل 250 مگاوات از واحدهای نیروگاهی عراق با این گاز تامین سوخت می‌شود. از سوی دیگر روزانه 1200 تا 1500 مگاوات برق از ایران به عراق صادر می‌شود.

وی افزود: عراق به 25 هزار مگاوات برق نیاز دارد که در حال حاضر 15 تا 16 هزار مگاوات بیشتر برق ندارد.

دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق اظهار داشت: ایران حداقل روزانه 10 میلیون دلار صادرات گاز به عراق دارد که این رقم در سال سه و نیم تا 4 میلیارد دلار می‌رسد. ارزش صادرات برق ایران به عراق نیز 600 تا 700 میلیون دلار در سال است.

خردادماه سال جاری نیز با سفر رضا اردکانیان وزیر نیروی جمهوری اسلامی ایران به بغداد قرارداد 2 ساله صادرات برق به عراق، میان دو کشور به امضا رسید.

اردکانیان در آن زمان گفته بود که تمامی قراردادهای صادرات برق به عراق تا پیش از این یکساله بوده اما در این سفر، مذاکرات نهایی شد و قرارداد دو ساله صادرات برق برای سال های 2020 و 2021 با وزارت برق عراق به امضا رسید.

این درحالی است که مقامات عراقی نیز بر نیاز کشورشان به واردات انرژی از ایران تاکید دارند. ماجد مهدی وزیر برق دولت مصطفی الکاظمی اردیبهشت ماه سال جاری گفته بود که عراق روزانه به 70 میلیون متر مکعب گاز برای استفاده در نیروگاههای برق نیاز دارد که نیمی از آن نیاز بصره و نیمی دیگر نیاز منطقه مرکزی عراق را تامین می کند.

وی افزود: ما در حال حاضر به واردات گاز نیاز داریم تا زمانی که وزارت نفت بتواند کمبود را جبران کند و عراق بی نیاز از واردات شود و این وزارتخانه هم اکنون پروژه ای برای توسعه صنعت گاز دارد.

حنتوش گفت: ما هم اکنون 40 میلیون مترمکعب در روز گاز از ایران وارد می کنیم.

به گفته وزارت برق عراق، این کشور 13500 مگاوات برق تولید می کند که برای افزایش 3500 مگاوات برق دیگر در طول سال جاری میلادی با وارد خدمت کردن فازهای جدید برنامه ریزی می کند اما ارزیابی ها نشان می دهد که عراق به بیش از 20 هزار مگاوات برق نیازمند است.

در سایه این شرایط، عراق نیاز مبرم به انرژی گاز و برق ایران برای تامین نیازهای خود دارد و این وضعیت آمریکا را وادار کرده است که برخلاف تمایل خود، به عراق برای واردات گاز و برق از ایران معافیت بدهد.

اما آمریکا همزمان به عراق برای تامین نیازهای گاز و برق خود از کشورهای دیگر فشار می آورد که تلاش آمریکا برای واردات برق عراق از برخی کشورهای عرب حوزه خلیج فارس از جمله عربستان و اتصال شبکه برق عراق به این کشورها در همین راستا ارزیابی می شود.

همزمان نیز شرکت های آمریکایی "شورون"، "بیکر هیوز"، "اکسون" و "جنرال الکتریک" در ماه اوت گذشته برای بستن قرارداد با عراق برای توسعه بخش انرژی این کشور وارد عمل شده اند.

تلاش آمریکا برای وادار کردن عراق برای بی نیاز شدن از واردات انرژی از ایران و خودکفایی داخلی درحالی است که واقعیت های موجود تحقق چنین امری را در طول دستکم چند سال آینده امکانپذیر نمی کند زیرا براساس آمار و ارقامی که پیشتر به آن اشاره شد، تولید گاز و برق مورد نیاز عراق در داخل این کشور و بی نیازی از واردات نیاز به سرمایه گذاری بالایی داشته و زمانبر است و این درحالی است که عراق به عنوان دومین تولید کننده بزرگ نفت در سازمان اوپک - برای تامین بیش از 90 درصد بودجه سالانه خود - متکی به صادرات نفت خام است اما فروپاشی قیمت های نفت دولت این کشور را در وضعیت مالی دشواری قرار داده است و سرمایه گذاری این کشور در بخش های زیربنایی را با مشکل مواجه کرده است.

دولت عراق اعلام کرده است که ساختار فرسوده برق این کشور نیازمند دستکم 30 میلیارد دلار سرمایه گذاری است.

در همین راستا، حمید حسینی دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق با بیان اینکه عراق گاز همراه نفت دارد، اما چیزی به عنوان میادین گازی ندارد، افزود: بعید به نظر می‌رسد سه تا چهار سال آینده عراقی‌ها بتوانند از محل جمع آوری گازهای همراه نفت گاز مورد نیاز خود را تامین کنند.

همچنین نباید از نظر دور داشت که اتصال شبکه برق عراق به کشورهایی عرب حوزه خلیج فارس نیز نخواهد توانست نیاز عراق به انرژی برق را به طور کامل تامین کرده و این کشور را از تامین برق خود از ایران بی نیاز کند زیرا احداث این خط انتقال برق به طول 300 کیلومتر در مرحله اول 500 مگاوات برق را برای عراق تامین می کند و به گفته وزارت برق عراق، در طول چند سال این میزان به 2 هزار مگاوات افزایش خواهد یافت.

این درحالی است که بیژن زنگنه وزیر نفت ایران تاکید کرده است که بخش برق عراق با گاز ایران فعالیت می کند که دارای مزیت اقتصادی برای عراق است.

با این شرایط، دولت آمریکا برخلاف تمایل خود مجبور خواهد بود که معافیت های واردات انرژی عراق از ایران را تمدید کند؛ همانطور که از سال 2018 میلادی مجبور به تمدید آن شده و نتوانسته است به روابط اقتصادی مستحکم بین تهران و بغداد در سایه روابط گسترده سیاسی، فرهنگی، امنیتی و نظامی دو کشور خدشه وارد کند.

• انرژی برق
• ایالات متحده آمریکا
• عراق
• گاز
• ایران