چرا بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات خرد مقاومت می‌کنند؟

آقای اصغر بالسینی گفت: موضوع به روز رسانی تسهیلات کلان که نظام بانکی پرداخت می‌کند و بانک مرکزی به عنوان نهاد ناظر این گزارش‌ها را سه ماه یکبار به روز رسانی می‌کند دارایی اهمیت از چندین جهت است. باید به این نکته توجه شود نقشی که نظام بانکی در اقتصاد کشور ایفا می‌کند بسیار جدی است و همین مسئله ضرورت نظارت بر این سیستم را بیشتر می‌کند.

او گفت: واقعیت این است که در دهه های اخیر قدرت خلق نقدینگی که توسط نظام بانکی به وجود آماده بسیار بالا است این مسئله یک توانایی به نظام بانکی در خلق نقدینگی و گزینش در نحوه تخصیص منابع بانکی داده است در اقتصاد ایران حدود 90 درصد تامین مالی از طریق سیستم بانکی است به همین دلیل موضوع نظارت بر عملکرد سیستم بانکی بسیار مهم است.

بانک ها از خلاهای قانونی بهره می برند!

او می‌گوید: با توجه به تجاربی که نظام بانکی داشته از روش‌های مختلفی برای دور زدن قانون و استفاده از خلا‌های قانونی که وجود دارد برای مسئله پرداخت تسهیلات بهره برده است به عنوان مثال بر اساس قوانین بانک مرکزی مجموع خالص تسهیلاتی که یک موسسه اعتباری می‌تواند به اشخاص مرتبط با خودش بپردازد (شرکت‌های زیر مجموعه) نباید از 40 درصد سرمایه پایه آن موسسه بیشتر شود.

بالیسنی گفت: فرض کنید یک بانک سرمایه پایه اش دو هزار میلیارد تومان است بر اساس قانون این بانک می‌تواند حداکثر 800 میلیارد تومان تسهیلات دهی داشته باشد این مسئله یک قید برای نظام بانکی ایجاد می‌کند. بانک‌ها برای این که در دام نظارتی بانک مرکزی نیفتند از روش‌های مختلفی برای دور زدن این مسئله استفاده می‌کنند. یکی از متداول‌ترین روش‌ها که ضرورت دارد بانک مرکزی روی آن حساسیت داشته باشد این است که بانک‌ها به صورت ضربدری به شرکت‌های زیر مجموعه یک دیگر اقدام به اعطای تسهیلات می‌کنند.

او گفت: به طور مثال بانک الف سقف 40 درصدی خودش پر شده به بانک ب تسهیلات می‌دهد و بانک ب تسهیلات به زیر مجموعه الف پرداخت میکند این مسئله باعث می‌شود بانک‌ها اقدام به تامین مالی بسیاری از پروژه‌های خودشان از طریق تسهیلات کنند. به عنوان مثال در سال 1400 بانکی را داریم که بیش از هزار و 100 میلیارد تومان تسهیلات به شرکتی داده که وابسطه به بانک دیگری بوده است. بر اساس صورت‌های مالی که منتشر شده یکی دیگر از بانک‌های خصوصی به بانک خصوصی دیگر در همین مدت هزار و 625 میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کرده است.

او می‌گوید: نکته دیگر این که نظام بانکی برخلاف تمام تأکیدات دولت مبنی بر این که تسهیلات برای وام ازدواج، مسکن و... داده شود به شدت در این زمینه مقاومت می‌کند بر اساس آنچه خود وزیر مسکن آقای رستم قاسمی اعلام کرده تقریبا عملکرد نظام بانکی در اعطای تسهیلات در نهضت مسکن ملی نزدیک به صفر بوده است. به دلیل کج کار کردی و ناترازی‌های جدی که در شبکه بانکی کشور وجود دارد دخل و خرج نظام بانکی با یکدیگر نمی‌خواند به همین دلیل بانک هابه شدت راغب هستند که تسهیلات خودشان را در حوزه‌هایی که در آمد زایی بیشتری برای خودشان دارد پرداخت کنند و به همین دلیل پرداخت تسهیلات خرد دچار مشکلات جدی است.

او گفت: تجربه نشان داده میزان سوخت و از بین رفتن تسهیلات در بخش خرد تقریبا نزدیک به صفر است، اما این عدد در تسهیلات کلان نسبت بیشتری دارد باتوجه به این موارد به نظر می‌رسد اگر چه اعلام لیست دریافت کنندگان تسهیلات کلان موضوع مهمی و بسیار کمک کننده به شفافیت در حوزه بانکی است، اما با توجه به نقش جدی بانک‌ها در اقتصاد از آن مهم‌تر این است که باید به جد در خصوص موضوعات مطرحه نهاد‌های ناظر ورود و نظارت جدی داشته باشد.