چرا دارو کمیاب شد؟
محمدعلی محسنی بندپی - عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس
تیر 1401 اجرای طرح دارویار ازسوی وزارت بهداشت آغاز شد. این طرح که با هدف اصلاح سیاست‌های ارزی دارو عملیاتی شد، افزایش نرخ داروهای تولید داخل را به همراه داشت، اما مابه‌التفاوت این افزایش نرخ از طریق بیمه‌ها به داروخانه‌ها پرداخت می‌شود. گرچه این فرآیند با اصلاح ارزی در حوزه دارو و حذف ارز ترجیحی برخی داروها آغاز شد، اما همچنان پرداخت ارز ترجیحی برای تجهیزات پزشکی و شیرخشک تداوم دارد.
مزیت‌های اجرای این طرح شامل توزیع یارانه دارو متناسب با نیاز بیماران، بهره‌مندی همه دهک‌ها از یارانه، تغییر نکردن پرداختی از جیب بیماران، اجرای بیمه همگانی برای آحاد مردم، برقراری پوشش بیمه‌ای برای داروهایی که پیش از این تحت شمول حمایت‌های بیمه‌ای نبوده‌اند، اصلاح الگوی مصرف دارو و کاهش تقاضای القایی، کنترل قاچاق معکوس و رشد صادرات رسمی دارو، حمایت ویژه از داروهای مصرفی بیماران خاص و صعب‌العلاج، می‌شود.
دارویار مزایایی برای تولیدکنندگان دارو، فروشندگان و داروخانه‌ها و همچنین مردم دارد. مابه‌التفاوت نرخ ایجاد‌شده دارو، از سوی بیمه‌گر پرداخت می‌شود، نه مردم. هدف از این طرح کاهش فشار مالی به مردم و بیماران برای خرید دارو است و امیدواریم به‌خوبی اجرا شود.
به‌دنبال ایجاد اختلاف نرخ دارو قبل و بعد از حذف ارز ترجیحی و افزایش قیمتی که داروها با حذف ارز ترجیحی داشتند، مجلس بر دولت تکلیف کرد نرخ کالاهای اساسی از جمله دارو افزایش نیابد و قیمت‌ها مطابق نرخ شهریور 1400 باشد. در همین راستا نرخ دارو نیز نباید افزایش داشته باشد و پرداختی مردم باید همچون پرداختی شهریور 1400 باشد. افزایش نرخ دارو الزاما برابر با فشار بیشتر دارو بر مردم نیست. قرار است هماهنگی شود و سازمان‌های بیمه‌گر پوشش‌های بیشتری را برای داروها تعیین کنند.
طرح دارویار ذاتا خوب است، چون قرار نیست با اجرای آن فشاری به مردم و تولیدکنندگان وارد شود. به موجب این طرح نرخ تمام‌شده دارو در جامعه دیده و یارانه دارو به نیازمندان داده می‌شود. قبلا یارانه به تولیدکننده، فروشنده و واردکننده داده می‌شد که قرار است دیگر این روند حاکم نباشد، اما همه چیز به اجرای درست این طرح بستگی دارد. هرچند ما توقع نداشتیم طرح دارویار در ماه‌های اول 100 درصد موفقیت‌آمیز اجرا شود.
کمبود دارو یک موضوع چند عاملی است. نبود تعادل بین عرضه و تقاضا، نبود تناسب بین نرخ تمام‌شده تولید و قیمت‌گذاری انجام شده توسط سازمان غذا و دارو و نبود نظارت بر تولید و توزیع دارو 3 دلیل اصلی کمبود دارو است. نسبت دادن کمبود دارو تنها به یکی از این عوامل، منطقی نیست.
گرچه معاون سازمان غذا و دارو اعلام کرده بود تحت هیچ شرایطی کمبود سرم نداریم، اما برای سرم نیز بحث هزینه تولید مطرح بود. کمیسیون بهداشت، معاونت سازمان غذا و دارو را موظف کرده بود بررسی مجددی انجام دهد تا بهانه از دست تولیدکننده نیز گرفته شود.
این روزها با افزایش هزینه، تولید دارو کاهش پیدا کرده، اما بعید می‌دانم تولیدکنندگان احتکار کنند. اگر احتکار کنند برای‌شان گران‌تر تمام می‌شود، زیرا داروها تاریخ انقضا دارند و آنها به‌عنوان متخلف شناخته می‌شوند. سازمان غذا و دارو باید به‌طور جدی بر این مسئله نظارت کند.
در حال حاضر ما 5 برابر سرانه مصرف در داخل منازل دارو داریم. تنها راه مدیریت و کنترل این موارد اجرای طرح پزشک خانواده است. طرح پزشک خانواده از سال 1391 در مازندران و فارس به‌عنوان دو استان پایلوت آغاز به کار کرد. این طرح سلامت‌محور و مبتنی بر پیشگیری از ابتلا به بیماری‌ها است؛ به‌طوری که آموزش و پیشگیری در آن اولویت اصلی اجرای طرح محسوب می‌شود تا به این شکل هزینه‌های بخش درمان در کشور کاهش یابد.