چرا ناشران بورسی ملزم به پرداخت سود از طریق سجام نمی‌شوند؟ / صدها میلیارد پول سهامداران در جیب حقوقی‌ها / وعده نمایندگان توخالی بود!

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو - مهران شفاعتی؛ اواخر بهمن ماه سال 1398 بود که ویروس کرونا به ایران رسید و همچنان تلفات سنگینی به جا می‌گذارد. مهمترین و موثرترین راه جلوگیری از شیوع گسترده کرونا جلوگیری از ازدحام جمعیت و رعایت پروتکل‌های بهداشتی و اجتناب از رفت و آمد‌های غیرضروری است. بسیاری از کسب و کار‌ها در جهت جلوگیری از شیوع کرونا اجباری یا اختیاری به شکل مجازی به فعالیت خود ادامه می‌دهند تا از ازدحام در مکان‌های پرتردد جلوگیری شود، اما در این میان، گویا بعضی از شرکت‌های بورسی فقط به دنبال منافع و ثروت خود هستند و به سلامت مردم اهمیت نمی‌دهند!

*س_ نابودی دارایی مردم به سردمداری وزارت اقتصاد_س*

در یکسال گذشته نیز سازمان بورس و اوراق بهادار به سردمداری وزارت اقتصاد در دولت دوازدهم، آن هم در شرایط بیکاری پساکرونایی، پای خود را بر گلوی مردم درد دیده گذاشت و اموالشان را به آتش کشید. موضوعی که حسن روحانی رئیس دولت نیز آن را در روز‌های گذشته با بیان اینکه کسری بودجه را از جیب مردم قرض کردیم تایید کرد. با این اوصاف بسیاری از نمایندگان مجلس نیز در مصاحبه‌هایی اعلام کردند که فهرستی از حقوقی‌های متخلف به قوه قضاییه ارسال شده است، در حالی که متاسفانه هنوز اقدام موثری صورت نگرفته است. اما مشکلات بورس تهران فقط به نابودی سرمایه مردم ختم نمی‌شود. در دنیایی که بسیاری از فعالیت‌ها به صورت غیرحضوری و سیستماتیک صورت می‌گیرد، تعداد زیادی از شرکت‌های پذیرفته شده در بورس یا همان ناشران بورسی، با توجه به بحران شیوع کرونا، اعتنایی به پرداخت مستقیم سود مجامع از طریق سامانه سجام و با شماره شبا ندارند و دریافت سود خود را به شیوه سنتی منوط به حضور فیزیکی سهامداران در بانک‌ها کرده اند.

*س_ شرکت‌هایی که اعتقادی به سجام ندارند!_س*

به موجب قانون سازمان بورس و اوراق بهادار، تمامی افرادی که قصد سرمایه گذاری در بورس را داشته باشند، باید مراحل احراز هویت و ثبت شماره شبای حساب خود را در سامانه سجام انجام دهند که یکی از دلایل اخذ شماره شبا، واریز مستقیم سود مجامع شرکت‌ها به کمک آن است. صاحب نظران معتقدند که عدم پرداخت مستقیم سود مجامع از طریق سجام، باعث نفع چند هزار میلیارد تومانی شرکت‌های بورسی می‌شود. پرداخت سود شرکت‌ها به روش مراجعه حضوری سهامداران به بانک‌ها موجب می‌شود تا بسیاری از سهامداران به دلیل اندک بودن مبالغ سود، دوری راه و بحران کرونا به بانک‌ها مراجعه نمی‌کنند و به کلی قید سود مورد نظر را می‌زنند و همین مسئله باعث انباشت ثروت‌های کلانی برای این قبیل از ناشران بورسی می‌شود. سید محسن دهنوی؛ عضو هیئت رئیسه مجلس با انتشار توئیتی گفته است: باید پای حق مردم ایستاد، دلیلی ندارد که برخی شرکت‌های بورسی به بهانه نبود زیرساخت، مبالغ پایین سود سهامداران را پرداخت نکنند و با آن ثروت‌های هنگفتی برای خود جمع کنند. عکس توییت حسین قشمی؛ مدیر سیستم‌های تسویه و پرداخت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی با بیان اینکه سازمان بورس مکاتباتی را با شرکت سمات داشته تا ناشران بورسی به صورت داوطلبانه سود سهام خود را از طریق سجام واریز کنند گفت: با توجه به پیک‌های کرونا، بهترین روش توزیع سود سهام، از طریق سامانه سجام و به صورت متمرکز است.

این در حالی است که بسیاری از شرکت‌ها مایل به واریز سود از سامانه سجام به صورت داوطلبانه هم نیستند و به طور کلی، مهم‌ترین مسئله در این رابطه، اجباری نبودن فرایند واریز سود به کمک سامانه سجام است که به عقیده صاحب نظران، به انباشت بیش از پیش ثروت ناشران بورسی دامن زده است.

شهرام عجمی؛ کارشناس بازار سرمایه با اشاره به همین مسئله گفته است: سازمان بورس باید همه‌ی شرکت‌های حاضر در بورس را مجبور به پرداخت سود از طریق سامانه سجام کند، چرا که بسیاری از سود‌ها به سهامداران پرداخت نمی‌شود.

*س_ مجلس قانون تجارت را اصلاح کند!_س*

شاید یکی از مهم‌ترین راهکار‌ها برای اجبار در این امر، اصلاح قانون تجارت باشد که بر اساس آن تمامی ناشران را مجبور به واریز سود‌های خود با کمک سامانه سجام می‌کند. البته این مسئله نیاز به ورود مجلس شورای اسلامی و دولت دارد. این امر نه تنها به جلوگیری از شیوع کرونا کمک می‌کند، بلکه از سودجویی ناشران بورسی نیز جلوگیری به عمل خواهد آورد و مردم به حق و سود خود می‌رسند.

محسن علیزاده؛ عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس گفت: اکنون سود برخی از شرکت‌ها به صورت داوطلبانه از طریق سامانه سجام پرداخت می‌شود، اما باید همه شرکت‌ها به صورت قانونی ملزم به پرداخت سود از طریق سامانه سجام شوند، این موضوع را ضروری و لازم می‌دانیم تا دولت اصلاح قوانین تجارت را در این حوزه و در قالب یک لایحه به مجلس ارائه دهد تا مجلس بتواند آن را سریعا اصلاح کند. رحیم زارع؛ عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس هم در مرداد 99 در یک گفتگوی خبری گفته بود: به زودی موضوع عدم واریز سود مجامع بورس توسط سامانه سجام را در کمیسیون بودجه مطرح و پیگیری خواهیم کرد. با توجه به اهمیت این مسئله، نه تنها از طرف مجلس پیگیری خاصی صورت نگرفته است و نمایندگان درگیر وعده‌های سرخرمن به سهامدارن شده اند، بلکه دولت دوازدهم نیز اهتمامی به انجام این کار نداشت، چرا که حسن روحانی در جلسه شورای عالی فناوری اطلاعات که 7 مرداد ماه سال گذشته برگزار شد، گفته بود: باید با همکاری سازمان بورس و بانک مرکزی واریز الکترونیکی سود مجامع سهام به طور کامل اجرایی شود. جالب است بدانید که تا به امروز این مسئله همچنان به حال خود رها شده است.

*س_ یک اظهار نظر بی اساس!_س*

مسئله عجیب‌تر اینجاست که شاهین چراغی؛ عضو سابق شورای عالی بورس نظر دیگری دارد و مهم‌ترین مسئله را نبود زیر ساخت‌های لازم می‌داند، به طوری که در دوران مسئولیت خود در مصاحبه‌ای گفته بود: مهم‌ترین مانع بر سر راه واریز سود سهامداران از طریق سامانه سجام، این است که بین سامانه‌های پیش از معاملات یعنی همان سامانه جامع اطلاعات مشتریان (سجام) و سامانه هنگام معاملات یعنی سامانه شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (TSETMC) و همچنین سامانه پس از معاملات یعنی سامانه موجود در شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه (سمات) ارتباط قوی و آنلاین وجود ندارد.

اما بسیاری از کارشناسان معتقدند زیرساخت‌های موجود کافی است و راه حل مشکلات به اصلاح قانون تجارت و بازار سرمایه باز می‌گردد. همایون دارابی؛ کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه امیدوارم با اصلاح قانون تجارت یا بازار سرمایه، الزام قانونی قوی برای واریز سود از طریق سامانه سجام پیش بینی شود، در مورد زیرساخت‌های موجود نیز گفت: زیرساخت‌های لازم برای انجام این کار وجود دارد، ولی الزام قانونی وجود ندارد. حسن فهیمی؛ مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی نیز بار‌ها از آماده بودن زیر ساخت‌ها در جهت واریز سود مجامع شرکت‌های بورسی از طریق سامانه سجام خبر داده است. درواقع مشخص نیست که شاهین چراغی بر پایه کدام اسناد و مدارک این اظهار نظر را کرده است!

*س_ چنبره 270 شرکت بر سفره مردم!_س*

این در حالی است که به گفته حسین قشمی، سال گذشته از تعداد 700 شرکت بورسی که حدود 400 عدد از آن‌ها سود ده بودند، فقط 130 شرکت سود خود را از طریق سجام به حساب سهامداران واریز کرده است. این مسئله بدان معناست که 270 شرکت مایل به روش سنتی مراجعه به بانک‌ها بودند و نتیجه آن افزایش شیوع بیماری و انباشت ثروت‌های عجیب و غریب از جیب مردم به کام آنهاست.

*س_ ناشران و کدال شفاف نیستند_س*

بعضی شرکت‌ها بر خلاف اطلاع رسانی‌های خود در کدال عمل می‌کنند. ممکن است شرکتی ادعا کرده باشد که سود خود را از سجام واریز می‌کند، اما در عمل این اتفاق نیفتد. به عنوان مثال نماد "وکار" طبق اطلاع رسانی خود در کدال، از واریز سود مجمع سالیانه خود به کمک سجام خبر داده بود، اما با پیگیری‌هایی که از شرکت سپرده گذاری مرکزی صورت گرفت، این ناشران تا به امروز سودی را از سجام به سهام داران واریز نکرده است و از طرف دیگر نیز کدال در این موضوع شفاف نبوده است!

*س_ سخن پایانی_س*

معمولا تیر و مرداد، زمان برگزاری مجامع سالیانه بسیاری از شرکت‌های بورسی است. بسیاری از این ناشران شاید به چیزی جز منافع خود فکر نکنند و سهام دارانشان را به چشم اسکناس‌هایی متحرک در جهت جبران کسری هایشان می‌بینند! با توجه به اینکه مهم‌ترین مشکل عدم پرداخت سود مجامع به علت نبود الزام در قانون تجارت است، انتظار می‌رود تا دولت سیزدهم به ریاست آیت الله رئیسی برای احقاق حقوق مردم در این زمینه تلاش مضاعفی کند و نمایندگان مجلس نیز از وعده‌های سرخرمن و پوچ خود دست بردارند و حقوق مردم و سهامداران را محترم بشمارند. درواقع باید پرسید به چه علت مجلس تا به امروز دست به اصلاح قانون تجارت یا الزام دولت و سازمان بورس برای اجباری شدن پرداخت سود از طریق سجام نزده است؟ آیا پای منافع شخصی عده‌ای در میان است که مسئله اصلاح قانون تجارت به حال خود رها شده است؟