چرخه معیوب مدیریت پسماند و مافیای طلای کثیف در تربت حیدریه
روزانه 100 تن زباله در شهر تربت حیدریه تولید میشود، اما چرخه معیوب مدیریت پسماند در این شهر باعث شده درآمد بیش از 150 میلیارد تومانی از اختیار شهرداری خارج شود و حتی برای آن هم هزینه بپردازد.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از صبح توس؛ از میدان آزادگان که برخی اسیران افیون و زبالهگرد اطراف آن پرسه میزنند، وارد جاده منتهی به شهر رشتخوار میشویم، هفت کیلومتر راه را طی میکنیم تا با ورود به جادهای خاکی در سمت راست جاده شهر زباله را از نزدیک ببینم، گله های سگ زیادی در زبالهگاه حضور دارند.
به آسمان که نگاه می کنیم، پرندگانی را میبینیم که در فاصله ای نزدیک از این ناندانیشان پرواز میکنند تا چنگ بر تکه ای از موادغذایی میان زباله ها بزنند، بالاتر اما ابری سیاه روی سر زبالهگاه تربت حیدریه چنبره زده است، شبیه سایه سنگین ابر مافیایی که روی طلای کثیف شهر را گرفته است!
شهروندان تربت حیدریه همانند بقیه نقاط کشور هر روز طلا تولید میکنند، استخراج طلا از معدن طلای زرمهر بایگ تربت حیدریه را نمیگوییم بلکه منظورمان طلایی است که احتمالا چون کثیف است، شهروندان روزانه درون مخزن سرکوچه محل زندگیشان می اندازند.
در سالهای نه چندان دور، خلاصی از شر زبالههای شهری و صنعتی به یک معضل زیست محیطی برای کشورها تبدیل شده بود، ولی اکنون همین زبالهها در خدمت رشد و توسعه کشورها قرار گرفته و سالانه با بازیافت آنها میلیاردها دلار ارزش افزوده برای اقتصاد جهان خلق میشود و این در حالی است که به نظر میرسد هنوز در کشور ما به این موضوع اهمیت چندانی داده نمیشود و به همین دلیل شاهد حجم انبوه زباله در برخی مناطق از جمله جنگلها هستیم که نه تنها باعث درآمدزایی نمیشود که زیانهای جبرانناپذیری هم به محیط زیست و سلامت مردم منطقه وارد میکند.
در این گزارش به بررسی سیستم ناقص و عقیم مدیریت پسماند در تربت حیدریه میپردازیم و به افرادی می رسیم که در سایه نبود پشتوانه قضایی برای اجرای چرخه مدیریت پسماند تربت حیدریه در حال سودجویی های عجیب و غریب از این ثروتاند.
از طرفی شهرداری تربت حیدریه با مشکلات مالی زیادی روبهروست و اجرای کامل مدیریت پسماند می تواند با توجه به سهم 23 درصدی قراردادی که با پیمانکار فعلی زبالهگاه دارد، افزایش 20 درصدی درآمد سالانه را به ارمغان بیاورد.
شهرداری با انتقادهای فراوانی درباره وضعیت آسفالت شهر از طرف مردم روبهروست و مشکلاتی که بخش زیادی از آن با افزایش درآمد از طریق مدیریت پسماند قابل جبران است.
شکایت محیط زیست از شهرداری تربت حیدریه
رئیس اداره حفاظت محیط زیست تربت حیدریه در گفتوگو با خبرنگار ما قبل از شروع کار پیمانکار فعلی زبالهگاه از وضعیت محل دفن موقت زبالههای این شهر انتقاد می کند و می افزاید: شکواییهای تدوین و تسلیم مرجع قضایی شهرستان شده است.
داوود نورمحمدی خاطر نشان کرد: محل دفن موقت زباله با 20 هکتار وسعت به دلیل رعایت نشدن موازین بهداشتی باعث بروز مشکلات زیست محیطی شده است.
وی ادامه داد: برای ساخت کارخانه بازیافت زباله (کمپوست) زمینی به وسعت 50 هکتار در همین مکان در نظر گرفته و شرکتی موظف به اجرای آن شده اما از سال 1385 تاکنون اقدامی برای عملیاتی شدن آن صورت نگرفته است، از سال 1389 نیز سرمایهگذار جدید این طرح با خرید سهام از شرکت قبلی قرار بود برای ساخت کارخانه کمپوست اقدام کند، اما اینهم تاکنون عملیاتی نشده است.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست تربت حیدریه افزود: بر اساس قانون بودجه سال 1395 تکلیف شده بود، شهرهای زیر 50 هزار نفر نباید دارای زبالهگاه باشند و بر همین اساس استانداری خراسان رضوی مقرر کرده بود، تربت حیدریه شهرستان معین شش شهر همجوار برای محل دفن موقت زباله باش،. مشکل محل کنونی دفن موقت زباله، رعایت نکردن دستورالعملهای محیطزیستی در بحث مدیریت آن از مبدأ تا مقصد است که این معضل باید به شکل اصولی رفع شود.
گردش مالی خرید ضایعات زباله!
با یکی از خریداران ضایعات زباله در شهر به صورت ناشناس گفتوگو می کنیم. وی خاطر نشان کرد: تعداد مراکز ضایعات و ضایعات جمعکنها در شهر خیلی زیاد است و حدود 100 مرکز ضایعات در شهر فعال است و هر مرکز روزانه حدود 30 تا 40 مشتری ضایعاتجمعکن دارد.
وی بیان کرد: روزانه هر زبالهگرد 150 تا 200 هزار تومان درآمد دارد و هر مرکز روزانه حدود 5 میلیون تومان به صورت متوسط ضایعات خریداری میکند. حالا اگر متوسط خرید هر انبار خرید ضایعات را 5 میلیون تومان در روز درنظر بگیریم و صد مرکز هم فعال باشند می شود هر روز 500 میلیون تومان، هرماه 15 میلیارد تومان و سالیانه 180 میلیارد تومان! یعنی حدود دوبرابر درآمد سالیانه شهرداری تربت حیدریه!
روزانه 100 تن زباله؛ تهدید یا فرصت؟
رئیس محیط زیست تربت حیدریه افزود: در شهرستان تربت حیدریه روزانه 100 تن زباله تولید میشود و نبود مدیریت از مبدأ تا مقصد باعث حضور زبالهگردها در سطح شهر شده که این موضوع علاوه بر ایجاد چهره نازیبا در منظر شهری میتواند باعث انتقال انواع بیماریها شود.
نورمحمدی گفت: همچنین دفن غیر اصولی زبالهها در مقصد و محل زبالهگاه باعث پراکنش آنها در فضای اطراف می شود، این دفن باعث ایجاد آلودگی خاک و آب میشود و چهره طبیعت را بسیار زشت و نازیبا میکند، همچنین شیرابههای زباله به علت نبود مدیریت صحیح به بافت خاک آسیب جدی میزند و در آلودگی منابع آبی، انتقال بیماریها از طریق حشرات و پرندگان در مناطق تاثیر زیادی دارد.
راهکار مدیریت اصولی پسماند
از نظر وی، اولین گام برای مدیریت اصولی پسماند در این حوزه فرهنگسازی از طریق کاهش تولید پسماند در مبدأ، تفکیک اصولی، استفاده مجدد و همچنین بازیافت در مقصد برای کاهش آثار زیانبار زباله در طبیعت و همچنین راهاندازی واحدهای تولید کمپوست توسط مدیریت شهری یا بخش خصوصی است.
نبود هماهنگی و ایجاد شکاف مدیریتی
مدیرعامل شرکت سرمایهگذار در طرح تفکیک و ساماندهی مرکز دفن زباله تربت حیدریه در گفتوگو با خبرنگار ما گفت: مدیریت پسماند شامل هماهنگی و کار بین سازمانی است، از دادستانی و نیروی انتظامی گرفته تا شهرداری و بخش خصوصی و سازمان های خیریه که هر یک باید وظیفه خود را به خوبی و در زمان مناسب انجام دهند.
امیررضا فدایی افزود: متاسفانه در شهر تربت حیدریه این هماهنگی صورت نگرفته و سبب ایجاد یک شکاف عمیق مدیریتی شده است.
شهرداری مالک زباله نیست!
وی با اشاره به اینکه طبق قانون، هر پسماندی که از در منازل خارج شود، مالکیت و مسئولیت آن با شهرداری است خاطر نشان کرد: در آغاز امر شهرداری باید در حفظ و حراست از زباله تمام سعی و تلاش خود را انجام دهد، زباله زمانی ارزشمند است که به هیچ یک از اجزای آن دست نزنیم وبهاصطلاح جان زباله گرفته نشود، ولی متاسفانه در همین ابتدای راه شهرداری مالکیت خود در این زمینه را از دست داده است.
فدایی خاطرنشان کرد: شهرداری هیچ تلاشی برای پس گرفتن این مالکیت نمی کند و در واقع توان این کار را ندارد.
وی ریشه این مشکل را شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه می داند که در پی آن قشر ضعیف و آسیبپذیر جامعه به سمت این منبع درآمدی روآورده و این مسئله به نظر وی امکان برخورد قهری از شهرداری را سلب کرده است.
معضل زبالهگاه
فدایی معتقد است شهرداری تربت حیدریه به علت مدیریت اشتباه در سالیان گذشته، نه تنها از این منبع درآمدی نتوانسته استفاده کند، بلکه باعث ایجاد یک زبالهگاه با بدترین شرایط زیست محیطی در سطح استان شده که حتی خود شهرداری هم توان رفع این معضل را ندارد.
مافیای زباله
وی بیان کرد: ضایعات خشک به صورت کامل از اختیار شهرداری خارج شده و هیچ کنترل و مالکیتی در این باره ندارد و عملا توان کنترل آن را ندارد، زبالهگردی و دورهگردی ماشینهای خرید ضایعات عملا بازیگر اصلی فرایند جمع آوری ضایعات خشک هستند و مافیایی بزرگ پشت سر این افراد!
وضعیت آشفته زبالهگاه
یکی دیگر از مواردی که به اجرای این طرح آسیب زده است به گفته فدایی، وضعیت آشفته زبالهگاه بود که عملا کل توان این شرکت را معطوف به خود کرده بود.
فدایی افزود: ما در چهار ماه اول با همه چیز باید درگیر می شدیم، حتی با راننده های حمل زباله شهرداری که زباله ها را هرجایی که دلشان میخواست تخلیه و گاهی هنگام شیفت کاریشان ضایعات زباله ها را برای فروش جمع می کردند، در اوایل زباله های عفونی را با بار عادی مخلوط میکردند، آن قدر وضعیت زبالهگاه نابسامان و بیقانون بود که کل توان شرکت را گرفت.
کمکی تاکنون به ما نشده است!
وی خاطرنشان می کند: در بندی از قرارداد، ذکر شده در صورت پیگیری شهرداری و تصویب شورای شهر تسهیلاتی در اختیار شرکت قرار بگیرد اما برای کمک به طرح تفکیک تا این لحظه هیچ کمکی به شرکت نشده است، در قرارداد آمده که شهرداری با زباله گردها و افرادی که ضایعات را جمعآوری می کنند، در حد توان برخورد کند که به دلیل همین کلمه «در حد توان» کلا شانه خالی کرده است.
تهدید زباله
سعید اکبریان شهردار تربت حیدریه گفت: زباله هم می تواند تهدید و هم می تواند فرصت باشد، اگر ما چرخه پسماند را درست مدیریت نکنیم، زباله یک تهدید برای ماست، این چرخه از فرایند تولید زباله آغاز می شود و در مراحل بعدی این فرایند با مرحله تفکیک از مبدأ، جمعآوری زباله و انتقال به زبالهگاه روبهرو هستیم، انتقال به زبالهگاه چند حالت دارد که یا زباله دفن میشود یا کار سورتینگ انجام می شود یا تولید کمپوست و سایر موارد اتفاق می افتد.
لزوم فرهنگ سازی در تولید زباله
اکبربان عنوان کرد: مانع کار ما در تولید زباله است که اساسا هم نیاز به فرهنگسازی در بین شهروندان داریم و هم نیاز به فناوری، باید تفکیک زباله از منزل صورت بگیرد،، این تفکیک می تواند از طریق سیستم شوتینگ، تفکیک زباله تر از خشک و خشک کردن زباله تر در مبدأ باشد، عمده این موارد نیاز به فرهنگسازی در بین مردم دارد.
وی تصریح کرد: ایجاد باکس های زباله های تفکیکی یکی از الزامات دیگر این فرایند است، دیگر طرح ما مراکز دریافت زباله خشک در شهر است و خودروهای سیار جمعآوری و خرید زباله های خشک.
چرخه معیوب جمع آوری زباله
شهردار تربت حیدریه اذعان کرد: در بحث جمع آوری زباله چند روش وجود دارد، روش امانی، پیمانی و خرید از عوامل جمعآوری غیر رسمی، یعنی همین شیوه ای که همین حالا در شهر ما با عنوان زبالهگرد وجود دارد، زبالهگرد زباله را از سطل های زباله جمع میکند و به مراکز غیرمجاز خرید زباله می فروشد.
اکبریان ابراز داشت: موضوع زباله یک چرخه است و باید تلاش کنیم با برنامهریزی صحیح این چرخه درست کار کند، هر کدام از مراحل این چرخه دچار عیب باشد، ما زبالهگرد و معتاد داریم.
چرخه زباله گردی!
اکبریان افزود: چرخه زبالهگردی به این صورت است که مثلا فرد یک معتاد مهاجر است برای یافتن شغل به تربت حیدریه می آید، به او می گویند اگر به تربت حیدریه بیایی به تو هم جا می دهند در بناهای متروکه و مخروبه شهر و هم در مراکز غیرمجاز خرید زباله؛ و هم زباله تو را مراکز غیرمجاز خرید زباله می خرند، مواد اولیه رایگان یعنی زباله هم به وفور یافت می شود، حالا فرد بررسی می کند، می بیند جا برای اسکان که دارد. جنس مفت و خریدار هم هست، پس وارد شهر می شود و پس از قرارگرفتن در این چرخه آنجا اول با اعتیاد آشنا میشود، یا معتاد بوده یا در تعامل با دیگر زباله گردها خودش می شود معتاد! اینجاست که مسئله از معضل زبالهگردی خارج و به یک آسیب اجتماعی تبدیل میشود.
قصه مراکز غیرمجاز خرید!
اکبریان گفت: به سراغ مراکز غیرمجاز خرید و فروش زباله رفتیم و دیدیم تا زمانی که کسانی باشند و زباله را از زبالهگرد بخرند، چرخه هنوز دچار عیب است، زبالهای که با قیمت پایین تر از ارزش واقعی از زبالهگرد خریداری می شود، خرید زباله از زبالهگردها توسط این مراکز سود عجیبی دارد و سودش یک به 10 است، حالا ما برای این مسئله اقداماتی را انجام دادهایم، ابتدا فرق گذاشته ایم بین مراکز خرید وسایل ضایعات ساختمانی و در و پنجره و غیره با مراکز خرید زباله، برنامه ما مقابله با زبالهخرها میباشد که باید محکم پای آن بایستیم.
شهرداری مقصر است
وی ادامه داد: شهرداری در بحث جمعآوری مقصر است، ما متاسفانه ساز و کاری برای جمع آوری نداشتیم تا زباله را زبالهگرد نتواند از سطل ها بردارد.
ساماندهی زباله گردها
اکبریان تصریح کرد: باید کار جمعآوری را به دست پیمانکار بسپاریم تا او مدیریت کند، اینجا شیوه امانی شیوه مناسبی نبوده و باید کار به صورت پیمانی انجام گیرد، پیمانکار براساس صورتجلسه اخیر اگر بخواهد از عوامل غیررسمی یعنی زبالهگردها استفاده کند، ایرادی ندارد، اما باید این افراد غیررسمی را رسمی کند.
شهردار تربت حیدریه گفت: یعنی افراد زبالهجمعکن باید مهارت فنی و حرفه ای داشته باشند و دارای گواهی بهداشت و لباس فرم باشند، پیمانکار می تواند افراد زباله گرد را سازماندهی کند، به آنها آموزش دهد، ترک اعتیاد کنند و از آنها حمایت کند.
شهردار تربت حیدریه اظهار کرد: به کارگیری افراد ترخیص شده از کمپ ماده 16 یکی دیگر از کارهایی است که پیمانکار می تواند انجام دهد، اما اگر پس از اجرای پیمان یک فرد زبالهگرد در سطح شهر دیده شد، مسئولیتش با پیمانکار است، این راه هم برای جمع آوری زبالهگرد و تحویل به مراجع نظامی و قضایی برای ورود به کمپ ماده 16 وجود دارد، از ابتدای مرداد پیمانکار جمعآوری مشخص می شود و کار آغاز خواهد شد.
وی در پاسخ به اینکه آیا مافیای زباله اجازه فعالیت به پیمانکار را خواهند داد؟ گفت: اگر شرایط را پایدار کنیم و قرار باشد نفع زبالهگرد برهم نخورد ما باید برنامه داشته باشیم، ما باید ساز و کاری برای زبالهگردها داشته باشیم که اگر خواست در این مسیر کار کند با شرایطی که مشخص است کار کند نه با شرایط و وضعیت فعلی، تعهد میگیریم که افراد زبالهگرد بعد از جمع آوری زباله جنس خود را به مراکز غیرمجاز خرید زباله نفروشند و اگر این اتفاق افتاد از طریق قانونی با آنها برخورد خواهد شد.
وی خطاب به مسئول سازمان خدمات شهری شهرداری گفت: آقای مقدم شما باید این موارد را به متن و توافقی تبدیل کنید تا به مدلی برسیم که آنقدر شرایط فراهم باشد که بهانه را از زبالهگرد گرفته باشیم.
وی افزود: حالا اینکه وظیفه پیمانکار تفکیک از مبدأ است یا پیمانکار جمعآوری باید تصمیمگیری شود که اگر جزو وظایف آن پیمانکار است که انجام دهد وگرنه پیمانکاری جدید این کار را انجام دهد.
اکبریان ایجاد باکس های تفکیکی زباله را جزو الزامات این طرح می داند و عنوان کرد: البته با این نگاه اگر این اقدام صورت بگیرد ما کار زبالهگرد را راحت کرده ایم و او دیگر زحمت تفکیک را هم در این سیستم موجود نمیکشد، نکته دیگر ایجاد مراکز دریافت زباله خشک است، شاید اگر فرهنگسازی مناسب صورت بگیرد و مردم آموزش ببینند و همچنین منع بهداشتی نداشته باشد، بتوان برنامهریزی کرد تا در سوپرمارکت ها محل دریافت زباله های خشک باشد، این یک ایده است و می شود روی آن فکر و برنامهریزی کرد.
پلمب مراکز غیرمجاز خرید زباله
شهردار تربت حیدریه تصریح کرد: در این مبارزه نباید ما بگذاریم معلول ضربه بخورد و باید علت را شناسایی کنیم، چند نوبت در جلسه مشترک با مراکز خرید زباله اعلام کرده ایم که در صورت خرید زباله پلمب خواهند شد و نمایندگان آنها با امضای صورتجلسه این مسئله را پذیرفته اند، در آخرین صورتجلسه ما مفهوم زباله را از ضایعات جدا کرده ایم و هر چه به عنوان خرید زباله است، مشمول پلمب آن مرکز خواهد بود.
مدیر سازمان خدمات شهری شهرداری تربت حیدریه گفت: ما برای جمع آوری زباله تر و خشک کامل برنامه داشته ایم، ما نیاز به فرهنگسازی تفکیک زباله از مبدأ داریم و این کار قبلا صورت گرفته و مردم هم انصافا خیلی استقبال کرده اند، ما درگذشته ماشین های جمعآوری زباله خشک داشتیم که با قیمت مصوب زباله خشک را از در منازل خریداری میکردند. این مسئله مربوط به آبان سال 99 است و دوباره می شود این مسیر را ادامه داد. مراکز خرید ضایعات نباید زباله بخرند!
مقدم افزود: وقتی شهروندان زباله را تفکیک نمیکنند و در مخازن جمع آوری زباله می اندازند؛ زبالهگردها که عمدتا معتاد هستند و محتاج به پول تا کمر داخل سطل ها خم می شوند، تمام انبارهای ضایعات در تربت حیدریه که دارای پروانه کسب هستند، براساس پروانه موظف به خرید و فروش لوازم دستدوم ماشینآلات و ساختمان هستند. پس این مراکز انبار خرید پسماندهای خشک نیستند، این مراکز زیر نظر اتحادیه مکانیکها هستند.
چاقوی تهدید زیر گلوی نیروهای خدمات شهری
مدیر سازمان خدمات شهری تربت حیدریه بیان کرد: دکه های خرید پسماند خشک در مکان هایی در باغ ملی، بولوار شهید مدرس، بولوار ابوذر و سایر نقاط شهر ایجاد شد و این کار در گذشته صورت می گرفت، اما وقتی چاقو زیر گلوی همکارم در آن دکه می گذاشتند، این طرح شکست خورد، این ها همان مافیایی هستند که انبار جمع آوری پسماند دارند.
وی یادآور شد: درباره آن ماشین های دورهگردی که در کوچه پسکوچه های شهر اقدام به خرید زباله های خشک می کند فکر میکنید ماشین متعلق به آن راننده است؟ خیر. او کارگر انبار ضایعاتی است که ماشین را در اختیار او قرار داده اند تا صبح تا شب ضایعات و پسماند خشک بخرد و درصدی از مبلغ خرید را به او بدهند.
مقدم خاطرنشان کرد: وقتی این دورهگردها می آیند و ورود می کنند با مناطقی که ما فرهنگ سازی کرده ایم و کارگر گذاشته ایم برای جمع آوری با لباس فرم مشخص و ماشین مخصوص جمع آوری زباله؛ میگویند چرا به این منطقه پا گذاشته اید؟ از طرفی با توجه به تعداد زیاد ماشین های دورهگرد و حضور هر روزه آنها در کوچه پسکوچه های شهر توان ماشین های جمعآوری زباله خشک شهرداری در حدی نیست تا تمام شهر را هر روز پوشش دهد، مشکل ما مافیایی است که آن کار را انجام میدهند.
وی افزود: متاسفانه مشکلات امروز مدیریت پسماند به همین انبارهای ضایعات و زباله برمیگردد.
مقدم معتقد است که راهکاری وجود دارد و آن قانون ماده 16 مدیریت پسماند است که می گوید: نگهداری، مخلوط کردن، جمعآوری، حمل، خرید، فروش، دفن، صدور، تخلیهپسماند در محیط طبق مقررات، قانون و آیین نامه اجرایی شهرداری خواهد بود، در غیر این صورت افراد متخلف با حکم مراجع قضایی به جزای نقدی محکوم می شوند، حالا ما پشتوانه قضایی نداریم و حتی با دادستان وقت صحبت کردم و خواستم تا این قانون را اجرایی کنند، میگویند زبالهگرد معضل اجتماعی است، اما همین معضل می تواند به یک فرصت تبدیل شود، ما تمام زبالهگردهای موجود در شهر را میتوانیم شاغل کنیم، همین کاری را که انجام می دهند انجام دهند اما به صورت قانونی دارای شاکله. همین ماشین های دورهگرد اگر مستقل هستند هم می توانند در مجموعه ما مشغول فعالیت باشند.
هر شب درگیری زبالهگردها را داریم
مقدم گفت: هر شب در موقع جمع آوری زباله ما درگیری داریم، شما شب اگر با ما بیایید خواهید دید که چه درگیری هایی سر این زباله داریم، مثلا یک زن زبالهگردی است که هیچ کس نمی تواند با او برخورد کند، می آید و از میدان مرکزی تا دیگر نقاط شهر برای جمع آوری زباله های خشک تمام نایلون های زباله را ریز ریز میکند.
سروسامان دادن مدیریت پسماند تا شهریور امسال
مقدم ادامه داد: کار جمع آوری زباله مربوط به شرکت پیمانکار زبالهگاه است و این اتفاق در یکی از مناطق شهر هم انجام شد، اما مافیای زباله، افراد شاغل شرکت را تهدید کردند و مانع از فعالیت آنها شدند.
شهردار تربت حیدریه گفت: در یک هفته آینده بازدید میدانی انجام می دهیم و برای پلمب مراکز خرید زباله اقدام می کنیم و حداکثر تا شهریور ماه امسال امیدواریم سر و سامانی به سیستم مدیریت پسماند در تربت حیدریه بدهیم.
انتهای پیام /