چشم انداز خودکفایی ایران در تولید کالاهای اساسی / افزایش تولید گندم مانع خروج 2.5 میلیارد دلار ارز از کشور شد

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، با وجود کمبود منابع آبی برای هر کشوری خودکفایی در تولید کالاهای اساسی از واجبات است به طوری که در اهمیت تولید کالاهای اساسی مانند گندم آن را با موشک مقایسه کرده و از واژه امنیت غذایی برای تولید محصولات کشاورزی اساسی استفاده می‌شود.

خودکفایی در تولید کالاهای اساسی، همواره در سطوح بالایی مورد توجه بوده و در قوانین بالادستی نیز بر آن تاکید می‌شود؛ وزیر جهاد کشاورزی نیز مراسم آغاز سال زراعی جدید را با هدف گذاری برای خودکفایی در کالاهای اساسی جدید و وعده خودکفایی در تولید گندم در سال زراعی جاری آغاز کرد.

در این ارتباط با علیرضا مهاجر معاون زراعت وزیر جهاد کشاورزی شد، وی در این مصاحبه به جزئیات برنامه ها برای خودکفایی در تولید کالاهای اساسی در کشور اشاره کرد.

یکی از بخش های مورد اهمیت در این مصاحبه به تناقض موجود میان واردات سه کالای اساسی پنبه، شکر و دانه های روغنی با ارز ترجیحی 28.5 هزار تومان با خودکفایی در تولید این محصولات در داخل کشور اشاره کرد.

به طوری که صنایع تبدیلی برای تامین نیاز خود ترجیح می‌دهند به جاری خرید محصول داخلی، محصول وارداتی خریداری کنند که به واردات آن با ارز ارزان قیمت انجام شده و در نتیجه قیمت پایین تری دارد؛ این درحالی است که کشاورزان داخلی، بخشی از مواد اولیه تولید خود را را با ارز آزاد تامین می‌کنند.

وی اشاره دارد که برخی حتی به دنبال حذف یارانه های فعلی تولید نیز هستند اما این وعده را می دهد که قیمت آنها در سال زراعی جاری تغییری نخواهد داشت و در صورت تغییر، این تغییر جزئی خواهد بود.

سوال: شما از طرفداران خودکفایی کالاهای اساسی در کشور هستید اما نقدی به این نظر وجود دارد؛ اهمیت خودکفایی در تولید کالاهای اساسی چیست؟

مهاجر: ایران باید بتواند عمده نیاز خود به موادغذایی را در داخل کشور تولید کند اما در سال‌های گذشته، نقدهایی به این موضوع وجود داشت؛ گفته می‌شد که زعفران، بادام گردو و پسته در کشور تولید و صادر و در ازای آن گندم وارد شود؛ یا اینکه گفته می‌شد چون در کشور نفت و گاز داریم از طریق آن می‌توان غذای مورد نیاز کشور را وارد کرد.

در این دیدگاه ها این طور طرح می‌شد چون محدودیت منابع آبی در کشور داریم لذا بهتر است به جای اینکه آب را صرف کشت محصولات اساسی کنیم آب را برای کشت محصولاتی استفاده کنیم که ارزش افزوده بالاتری ایجاد می‌کند و نیاز خود به کالاهای اساسی را از محل واردات تامین کنیم؛ اما جنگ اکراین و روسیه و مشکلات خرید کالاهای اساسی برای کشورهای مختلف، اهمیت خودکفایی را نشان داد.

آمریکا اقداماتی علیه ایران انجام میدهد و یزید زمانه ما است, این اقدامات دارای فلسفه ای از آن دوران است؛ آمریکا اول ایران را محاصره می‌کند تا ضعیف شود و مردم و مسئولان دچار مشکل شوند و بعد با هزینه کمتری به ایران صدمه بزند؛ هرچند که ما از تحریم ها برای از خودساختگی استفاده کردیم.

زمان تغییر کرده اما ظلم و جور تغییری نکرده بلکه شکل آن تغییر داشته است و آمریکا به غیر از ایران به سوریه، لیبی، عراق، یمن و الجزایر نیز لطمه زده است. با دانستن این روایات باید امروز کشور خود را حفظ کنیم؛ که برای حفظ در ابتدا باید بتوانیم غذای مورد نیاز مردم را تامین کنیم.

مقام معظم رهبری در این ارتباط می‌فرمایند:«نمی‌شود برای محصولات اساسی نگاه به بیگانه داشته باشیم» این فرمایش، دستور اول ما در وزارت جهاد کشاورزی است.

سال آینده در تولید گندم به طور کامل خودکفا می‌شویم

سوال: چه زمانی خودکفایی در تولید گندم و سایر کالاهای اساسی قابل دست‌یابی است؟

مهاجر: 125 میلیون تن محصولات کشاورزی در کشور تولید می‌شود که 70 درصد آن در بخش زراعت تولید می‌شود.

در سال 1400، 4 میلیون و 500 هزار تن خرید تضمینی گندم در کشور صورت گرفت که این رقم در سال جاری از 10 میلیون و 340 هزار تن عبور کرده است.

در سال جاری در تولید گندم مورد نیاز خبازی ها به خودکفایی رسیدیم که برای سال جدید با تلاش بیشتر در تولید گندم مورد نیاز صنف و صنعت نیز به خودکفایی می‌رسیم.

مصرف گندم مورد نیاز صنف و صنعت حدود 2 میلیون تن است.

2.5 میلیارد دلار صرفه جویی ارزی در واردات گندم در مقایسه با 1400

سال 1400 حدود 7.5 میلیون تن گندم به کشور وارد شد که امسال به یک میلیون تن کاهش پیدا می‌کند و باعث صرفه جویی ارزی می‌شود که حدود 2.5 میلیارد دلار تنها صرفه جویی در واردات گندم صورت می گیرد.

خودکفایی در تولید ذرت علوفه

سوال: وضعیت افزایش تولید و درصد خودکفایی در سایر کالاهای اساسی به چه شکل است؟

مهاجر: در تولید برنج، سیب زمینی، پیاز، جو، ذرت و علوفه نیز به شدت افزایش تولید در مقایسه با سال 1400 داشتیم.

میزان تولید جو در 1400 حدود 2.5 میلیون تن بود که در سال جاری به 3 میلیون و 700 هزار تن افزایش یافت. همچنین در زمینه تولید برنج در سال جاری در مقایسه با سال 1400 حدود 700 هزار تن افزایش تولید داریم.

میزان تولید ذرت علوفه نیز در مقایسه به سال 1400 حدود 2.5 میلیون تن افزایش یافت و در تولید این محصول به خودکفایی رسیدم.

دو شرط خودکفایی در تولید برنج

تسنیم: الزامات خودکفایی در تولید برنج چیست؟

مهاجر: برای خودکفایی در تولید برنج کافی است که از ارقام هیبرید و پرمحصول برای کاشت این محصول استفاده کرد.

همچنین اراضی کشاورزی گیلان و مازندران و بخشی از خوزستان در حال تسطیح اراضی و زه‌کشی است تا با این کار در هر سال دو مرتبه کشت در آنها انجام شود و به خودکفایی در تولید برنج دست یابیم.

وزارت جهادکشاورزی تفاهم نامه ای با قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء (ص) امضا کرده است تا از محل فروش نفت منابع مالی برای این طرح فراهم شود.

برآورد اولیه از این طرح حداقل 2.5 میلیارد دلار است که در واقع یارانه ای مستقیم به بخش کشاورزی است و منجر به افزایش تولید در این بخش می شود.

عملیات مقدماتی این طرح در استان های گیلان و مازندران آغاز شده است.

پیش بینی تولید 2.5 میلیون تن برنج برای سال زراعی جدید

با توجه به شرایط آب و هوایی امیداریم برای سال جدید نیز 2.5 میلیون تن برنج تولید کنیم.

واردات اجازه خودکفایی در تولید پنبه، شکر و دانه های روغنی را نمی‌دهد

سوال: امکان دستیابی به خودکفایی در تولید شکر، پنبه و دانه های روغنی به چه شکل است؟

مهاجر: شکر (چغندر و نیشکر) پنبه و دانه های روغنی که محصولات صنعتی هستند، بعد از تولید کشاورزان باید یک مرحله فرآوری توسط صنایع تبدیلی بر روی آنها انجام شود.

وقتی این محصولات از خارج کشور با ارز دولتی به کشور وارد شود؛ صنایع علاقه‌مند به خریداری این محصولات از کشاورزان داخلی نخواهند داشت، زیرا کشاورزان محصول خود را با قیمت آزاد تولید و در بازار عرضه می‌کنند و در نتیجه صنایع نیز، نیاز خود را از محل واردات تامین خواهند کرد.

این امر باعث می‌شود هرگونه برنامه ریزی برای خودکفایی با شکست مواجه شود، دانه‌های روغنی، کنجاله‌ها، شکر و پنبه ای که با ارز 28 هزار تومانی وارد می‌شود قیمت پایین‌تری در مقایسه با محصول داخلی دارد که برخی از مواد اولیه و هزینه‌های تولید آن با ارز آزاد انجام شده است.

در صورتی که برای محصول تولیدی کشاورزان مشتری باشد خودکفایی در تولید پنبه، شکر و دانه های روغنی به راحتی امکان پذیر است اما واردات اجازه این کار را نمی‌دهد.

کاهش مصرف آب چغندر با کاشت در زمستان و پاییز

سوال: در صورت رفع مانع رقیب وارداتی، چه برنامه عملیاتی برای تولید شکر در کشور با توجه به آب بر بودن این محصول وجود دارد؟

مهاجر: نیشکر و چغندر از محصولات کشاورزی آب بر به حساب می‌آید برای همین منظور می‌توان چغندر قند را در زمستان و پاییز کاشت و در نتیجه میزان مصرف آب آن کاهش می‌یابد.

مصرف آب چغندر قند در هر هکتار 14 هزار متر مکعب و نیشکر 30 هزار متر مکعب است اما با توجه به اینکه تکنولوژی پیشرفت کرده است و می‌توان چغندر قند را به جای تابستان در زمستان و پاییز کاشت، با تغییر زمان کشت به این فصل‌ها، می‌توان میزان مصرف آب را به 5 تا 7 هزار متر مکعب کاهش داد.

با انتقال زمان کشت چغندر قند از پاییز به زمستان میزان مصرف آب این محصول 50 تا 60 درصد کاهش می‌یابد.

در حال حاضر 130 هزار هکتار چغندر در کشور کاشته می‌شود که با افزایش سطح آن به 200 هزار هکتار در تولید این محصول به خودکفایی می‌رسیم.

تسنیم: زمین کافی برای افزایش 70 هزار هکتاری چغندر قند در کشور وجود دارد؟

200 هزار هکتار در مقایسه با سطح زیر کشت 2 میلیون هکتاری کشت گندم آبی در کشور در کشور عددی نیست و مشکلی برای این افزایش سطح زیر کشت چغندر قند وجود ندارد. 4 میلیون هکتار نیز محصولات دیم در کشور کاشته می‌شود.

سطح زیر کشت قرار دادی کالاهای اساسی سه میلیون هکتار افزایش می‌یابد

تسنیم: قیمت نهاده های کشاورزی از جمله کود و سم و بذور در سال زراعی جدید افزایش قیمتی خواهند داشت؟

مهاجر: 70 درصد اراضی کشاورزی کشور زیر 5 هکتار هستند که این به معنی آن است که کشاورزی کشور معیشتی است.

به همین منظور دولت مصمم است که در سال جدید میزان کشت قراردادی محصولات اساسی را افزایش دهد زیرا کشاورزان توان لازم برای تامین نهاده‌های تولیدی برای کشت را ندارند. به همین منظور در کشت قراردادی ابتدا نهاده‌ها در اختیار کشاورزان قرار داده می‌شود و پول آن انتهای سال دریافت خواهد شد.

با این کار میزان تولید گندم و سایر محصولات اساسی در کشور افزایش یافته است و کشاورزان مشکلی برای تامین نهاده ها نخواهند داشت.

برای سال جدید نیز امیدواریم کشت قراردادی محصولات اساسی کشاورزی حداقل تا 3 میلیون هکتار افزایش یابد.

فعلا برنامه‌ای برای تغییر قیمت نهاده‌ها نداریم و در صورت تغیر، جزئی است

تسنیم: قیمت نهاده ها برای سایر کشاورزانی که در کشت قراردادی مشارکت ندارد، به چه صورت است؟

مهاجر: فعلا برنامه ای برای تغییر قیمت نهاده های تولید نداریم و در صورتی نیز که تغییر کند، تغییرات جزئی خواهد بود و یارانه نهاده‌ها حفظ خواهد شد.

اجرای الگوی کشت محصولات کشاورزی نیازمند سالانه 40 همت منابع مالی است

تسنیم: الگوی کشت محصولات کشاورزی به چه میزان در کشور اجرا می‌شود؟

مهاجر: یکی از لازمه‌های رعایت الگوی کشت در کشور تامین منابع مالی مورد نیاز اجرای این طرح در دولت است. فعلا دولت امکان تامین این منابع را ندارد و تا این منابع تامین نشود امکان اجرای الگوی کشت راحت نخواهد بود.

در صورتی که قرار باشد به طور مثال به کشاورزان بگوییم هندوانه نکار و به جای آن گندم بکار، باید مبلغی نیز به عنوان مابه التفاوت به آنها پرداخت کنیم.

برای اجرای الگوی کشت محصولات کشاورزی نیازمند سالانه 40 همت منابع مالی هستیم.

تسنیم: در سال زراعی جدید چند درصد از عملیات کشت محصولات کشاورزی به صورت قرار دادی خواهد بود؟

مهاجر: حداقل 30 درصد کشت زمستانه معادل 3 میلیون هکتار در سال زراعی جدید به صورت قرار دادی انجام می شود. این رقم در سال زراعی قبل یک میلیون و 400 هزار هکتار بوده است.

تسنیم: میزان ضایعات در بخش کشاورزی چه میزان است؟

مهاجر: میزان ضایعات در بخش سبزی و صیفی حداقل 30 درصد و در بقیه محصولات 10 تا 15 در صد است.

یارانه نهاده ها برای تداوم تولید باید حفظ شود

تسنیم: منظور شما از تامین کودهای کشاورزی آن است که با حفظ قیمت در اختیار کشاورزان قرار گیرد؟

مهاجر: بله، نهاده‌ها باید با قیمت یارانه‌ای در اختیار کشاورزان قرار گیرد. بعضی‌ها به دنبال حذف یارانه نهاده های کشاورزی هستند و چنین استدلال می‌کنند که با آزاد سازی، قیمت نهاده‌های کشاورزی، کشاورزان می‌توانند با فروش محصول خود نهاده‌ها را با قیمت آزاد از بازار خریداری کنند.

تجربه نشان می‌دهد باتوجه به اینکه کشاورزی کشورمان معیشتی است و 70 درصد آنها زیر 5 هکتار زمین کشاورزی دارند در صورتی که حتی یارانه نقدی برای خرید نهاده‌ها به آنها داده شود، آن پول صرف هزینه‌های دیگری می‌شود، در نتیجه با عدم خریداری نهاده‌هایی مانند کود میزان تولید کاهش می‌یابد.

تسنیم: حرف آخر

مهاجر: انتظار داریم مهم ترین عامل افزایش تولید که کود های کشاورزی است برای بخش کشاورزی تامین شود، همچنین همه کمک کنیم تا مطالبات گندم کاران و تولید کنندگان دانه های روغنی کاهش یابد.

همچنین نیازمند یاری همگانی هستیم تا میزان ضایعات در بخش کشاورزی کاهش یابد که در عمل باعث صرفه جویی در منابع آب و خاک کشور خواهد بود.