چه شد که بولتون به آرزویش برای حمله به ایران نرسید؟

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ «جان بولتون» مشاور امنیت ملی سابق کاخ سفید که کتاب جدیدش به بمب خبری جدید علیه «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور این کشور تبدیل شده در بخشی از این کتاب به روایت رویدادهای ساعات قبل از حمله به ایران پرداخته؛ حمله‌ای که بولتون را آرزو بر دل باقی گذاشت. در دوران تنش‌های فزاینده در خاورمیانه، بولتون روایت خود از فضای کاخ سفید در پی انتشار خبر سرنگونی پهپاد آمریکایی بوسیله ایران و بعد واکنش مقامات آمریکایی و تصمیم درباره پاسخ به این حمله را اینطور توصیف کرده است: گرچه خبر حمله به نیروگاه «شقیق» در عربستان، مسئله مهمی در آن زمان به نظر می‌رسید، مسئله مهمتر خبری بود که حدود ساعت 9 و 30 دقیقه شب در تماس با اتاق وضعیت کاخ سفید اعلام شد و آن سرنگونی دومین پهپاد آمریکایی به دست ایران در کمتر از دو هفته بود. اینبار پهپاد «آرکیو -4ای گلوبال هاوک» بر فراز تنگه هرمز سرنگون شده بود. وی افزود: (ژنرال جوزف) دانفورد (رئیس وقت ستاد مشترک ارتش آمریکا) پیشنهاد کرد 3 سایت در امتداد ساحل ایران هدف قرار بگیرد، استدلالش هم این بود که این پاسخ متناسب است. دقیقا از آن جا که فکر می‌کردم به پاسخ شدیدتری نیاز داریم تا بار دیگر بازدارنگی برقرار کنیم، پیشنهاد کردم عناصر دیگری از فهرست گزینه‌ها که قبل از آن با ترامپ بعد از حمله به نفتکش‌ها درباره آن‌ها صحبت کرده بودیم، اضافه شود. زمانی را به مرور گزینه‌ها گذراندیم، من و پامپئو در مقابل دانفورد و شاناهان، خواستار واکنش محکم‌تر بودیم. بولتون در ادامه نوشت: از قبل، صبحانه هفتگی با (پاتریک) شاناهان (سرپرست وقت وزارت دفاع آمریکا) و (مایک) پامپئو (وزیر خارجه) برای صبح پنجشنبه برنامه‌ریزی شده بود و بعد از حمله به نیروگاه سعودی، (مارک) اسپر (وزیر ارتش وقت و وزیر دفاع کنونی) و دانفورد هم به این جلسه اضافه شده بودند، بنابراین همه چیز برای یک نشست آماده بود. واکنش دانفورد به سرنگونی گلوبال هاوک خیلی مهم بود. او این حادثه را که به تخریب دارایی آمریکا به ارزش بین 120 تا 150 دلار منجر شده بود، به لحاظ کیفی از حملات دیگر ماه‌های گذشته غرب آسیا که آمریکا پاسخی به آن‌ها نداده بود، متفاوت توصیف کرد. به نوشته بولتون، اسپر که تازه وارد بحث شده بود، بیشتر وقت را ساکت بود. سرانجام بر روی تخریب 3 سایت و چند اقدام دیگر توافق شد. او افزود: می‌خواستم مطمئن شوم همگی توافق داریم تا به ترامپ بگویم مشاورانش توصیه واحدی دارند. این پیشنهاد خوبی برای رئیس‌جمهور بود زیرا کسی نمی‌گفت که او موضع خیلی سخت یا نرمی را در قبال ایران به کار گرفته و همچنین رسانه‌ها فرصت گزارش درباره وجود اختلاف میان مشاوران ترامپ را که قبلا نشان داده بودند، موضوع مورد علاقه‌شان است، از دست می‌دادند. گرچه گزارش‌های مطبوعاتی از منابع ناشناس بعد از این جلسه از مخالفت دانفورد با این تصمیم خبر دادند که درست نیست زیرا همه کسانی که در آن صبحانه کاری حضور داشتند، موافقت خود را اعلام کرده بودند. در ادامه روایت بولتون آمده که ترامپ قصد داشت قبل از تصمیم‌گیری نهایی، ملاقاتی هم با رهبران کنگره که جلسه ملاقات با آن‌ها برای عصر همان روز ترتیب داده شده بود، داشته باشد. بولتون نوشت: بعد از ترک صبحانه فورا با ترامپ تماس گرفتم تا او را در جریان صحبت‌هایمان قرار دهم و به او بگویم که مشاوران ارشدش روی یک پاسخ اتفاق‌نظر دارند که این توافق می‌تواند به وی در تصمیم‌گیری کمک کند. ترامپ فورا موافقت خود را اعلام کرد و من این حس را داشتم که او می‌دانست که باید به تخریب گلوبال هاوک پاسخ بدهد. توییت ترامپ هم قبل از جلسه شورای امنیت ملی به وضوح این را نشان می‌داد. ترامپ نوشته بود: «ایران اشتباه بزرگی را مرتکب شد!» جلسه شورای امنیت ملی راس ساعت 11 شب برگزار شد که نشان می‌داد حتی ترامپ آن را جدی گرفته است. پنس، اسپر، شاناهان، دانفورد، پامپئو، (جینا) هاسپل (رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا)، (مایک) مولوینی (رئیس دفتر کاخ سفید)، (پت) سیپولون (مشاور حقوقی کاخ سفید)، (جان) آیزنبرگ (مشاور حقوقی شورای امنیت ملی آمریکا) و خود بولتون در این جلسه شرکت کردند. جان بولتون این جلسه را اینطور توصیف کرد: من مسائلی که با آن روبرو بودیم را مطرح کردم و از دانفورد خواستم توضیح بدهد چه اتفاقی برای گلوبال هاوک افتاده است. او گفت که این پهپاد به ارزش 146 میلیون دلار هنگام سرنگونی در حال انجام ماموریت خود در حریم هوایی بین‌المللی بوده است. دانفورد سپس پیشنهادی که بر روی آن توافق شده بود را ارائه کرد. همه کسانی که در جلسه صبحانه بودند موافقت خود را اعلام کردند. آیزنبرگ گفت که می‌خواهد به آن نگاهی بیندازد اما درباره وجود هر گونه مسئله حقوقی چیزی نگفت. او به هیچ وجه درباره میزان تلفات احتمالی هم سوالی نپرسید. ترامپ پرسید آیا این سایت‌ها روسی هستند و ارزش آن‌ها چقدر است که دانفورد اطمینان داد روسی هستند اما ارزششان کمتر از پهپاد ماست. در این جلسه همچنین درباره احتمال وجود تلفات از روس‌ها بحث شد که گرچه غیرمحتمل بود اما بعید نبود. دانفورد گفت که حملات در نیمه‌شب انجام خواهد شد تا افرادی که در آن حضور دارند کم باشند. او تعداد دقیقی مشخص نکرد و کسی هم از او چیزی در این خصوص نپرسید. وی افزود: از رفتار ترامپ فهمیده بودم که به دنبال حمله‌ای فراتر از آنچه ما پیشنهاد کرده بودیم، است. وقتی به طرق مختلف به دنبال سوال در این خصوص بود، برای این که به او بفهمانم گزینه‌های دیگر را از او سلب نکرده‌ایم، گفتم «می‌توانیم (حمله را) به یکباره انجام دهیم، یا در چند بخش، می‌توانیم هر طور که بخواهی انجامش بدهیم.» مطمئن بودم ترامپ دست‌کم با بسته پیشنهادی موافقت خواهد کرد. همگی درباره موفقیت این بسته مطمئن بودیم. برای نتیجه‌گیری نشست، تصمیم گرفته شده که همان قبول پیشنهاد بود را به طور خلاصه گفتم، ترامپ موافقت کرد و خواست بیانیه‌ای در این خصوص صادر شود با این مضمون که «ما یک پاسخ جزئی به این خطای انجام شده توسط ایرانی‌ها خواهیم داد.» از آنجا که این پاسخ باید ایران را غافلگیر می‌کرد، هیچ کس دیگری با این پیشنهاد موافقت نکرد و به فراموشی سپرده شد. به روایت بولتون، ترامپ پرسید «کی این حمله انجام خواهد شد و دانفورد در جواب گفت ساعت 9 شب به وقت واشنگتن. دانفورد همچینن گفت اگر آن‌ها (ایرانی‌ها) تلاش کنند در حمله متقابل آمریکایی‌ها را بکشند، به شما رجوع خواهیم کرد.» ترامپ گفت که فکر نمی‌کند چنین چیزی رخ دهد و درباره سربازان آمریکا در سوریه نگران است. او گفت «آن‌ها را خارج کنید.» دانفورد پاسخ داد «می‌خواهیم به این مسئله رسیدگی کنیم». ترامپ در جواب گفت «سوریه دوست ما نیست». بنابر این کتاب، تصمیم گرفته شده سه جنبه مهم داشت: اول این که اهداف نظامی فعال و نه نمادین هدف قرار می‌گرفت؛ دوم این که اهدافی داخل ایران را هدف قرار می‌داد که به معنی رد شدن از خط قرمز ایرانی‌ها بود و محکی برای اظهارات مکرر آن‌ها درباره این که چنین حمله‌ای با پاسخ تمام عیار مواجه خواهد شد؛ و سوم این که این حمله احتمالا تلفاتی را شامل می‌شد، سوالی که قبلا هم با آن مواجه شده بودیم، به ترامپ هم گفته شده بود که حملاتی که او دستور داده احتمالا تلفات خواهد داشت. بولتون نوشت: وقتی ترامپ اشتباه کنسل کردن این حمله را مرتکب شد، نظریه‌های مختلفی درباره این تصمیم متحیرکننده مطرح شد، اما من شدیدا معتقدم وقتی ترامپ این تصمیم را گرفت، دقیقا می‌دانست در حال انجام چه کاری است. در جلسه با اعضای کنگره برای آگاه کردن آن‌ها از تصمیم گرفته شده، ترامپ موقعیت را تشریح کرد. ترامپ در پاسخ به سوال «آدام شیف»، رئیس دموکرات کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان آمریکا درباره برنامه دولت، با گفتن این که ایرانی‌ها خواستار مذاکره هستند (ادعای ترامپ که بولتون بارها در کتابش آن را رد کرده)، اما اقدام «جان کری» (وزیر خارجه دولت سابق آمریکا) در نقض قانون لوگان به منظور منصرف کردن آن‌ها، مانع شده، از پاسخ مستقیم طفره رفت. دموکرات‌ها نگران استفاده نیروی نظامی بودند که ترامپ با پاسخی تمسخرآمیز گفت که این ضربه قرار نیست آنقدر ویرانگر باشد. وی در ادامه گفت که منفعل بودن بزرگترین خطر است و بعد از تایید «جیم ریش» (سناتور جمهوری‌خواه)، سایر جمهوری‌خواهان هم با این نظر موافقت کردند. ترامپ در پاسخ به سوالی درباره این که آیا می‌توان اهدافی را که حمله به پهپاد از آنجا صورت گرفت، هدف قرار داد، گفت: نمی‌توانم نظری بدهم، اما خوشحال خواهید شد. ترامپ همچنین در پاسخ به سوالی درباره تفاوت این حمله با آنچه «میچ مک‌کانل» (رهبر اکثریت جمهوری‌خواه در مجلس سنای آمریکا) حملات دوره‌ای در سال‌های گذشته خواند، مدعی شد: «مسئله این [حمله] نیست. مسئله مقصد آن‌ها (ایرانی‌ها) است. نمی‌توانیم اجازه بدهیم [سلاحهای اتمی] را به دست بیاورند.» دانفورد هم گفت چیزی که این حمله را به لحاظ کیفی متفاوت می‌کند، این است که مستقیم از ایران دستور داده شد و قابل نسبت دادن است. بولتون در ادامه اینطور روایت می‌کند: این جلسه ساعت 4 و 20 دقیقه پایان یافت و آمادگی‌ها به منظور حمله تسریع شد. از آن جا که انتظار داشتم همه شب را در کاخ سفید بگذرانم، حدود ساعت 5 و 30 دقیقه به خانه رفتم تا لباسهایم را عوض کنم و برگردم. دانفورد تایید کرده بود که ساعت 7 تصمیم درباره ادامه یا توقف روند حمله انجام خواهد شد، بنابراین می‌دانستم تا ساعت 9 شب، زمان حمله، وقت زیادی دارم. با ترامپ از داخل خودرو در ساعت 5 و 35 دقیقه تماس گرفتم و به او گفت همه اقدامات در حال انجام است. او در پاسخ گفت که ادامه بدهید. با شاناهان و دانفورد هم درباره اظهاراتی که باید از مقر پنتاگون بعد از حمله ایراد می‌کردند و این که آیا باید به سوالات پاسخ بدهند یا فقط بیانیه مکتوب را بخوانند حرف زدم. وی افزود: در راه بازگشت به کاخ سفید، شاناهان در تماسی با من از گزارشی نادرست درباره حمله به سفارت انگلیس در تهران خبر داد، و این که او و دانفورد تصمیم گرفته‌اند زمان حمله را یک ساعت به تاخیر بیندازند. منبع این خبر افسر رابط انگلیسی در ستاد مشترک ارتش بود که شاناهان به من گفت پامپئو در حال بررسی آن است و اطمینان داد موضوع یک تصادف خودروی ناچیز بوده است. باورم نمی‌شد که پنتاگون به تنهایی آنهم بر اساس اطلاعات ناکافی زمان حمله را تغییر داده است. در تماسی با ترامپ به او گفتم که مجبوریم زمان حمله را یک ساعت به تعویق بیندازیم، گرچه همچنان در حال بررسی هستیم. ترامپ هم نفهمید چرا باید زمان حمله تغییر کند اما مخالفتی هم نکرد. بولتون در ادامه نوشت: نگران بودم که نکند شاناهان و دانفورد دچار ترس شده باشند، به پامپئو زنگ زدم؛ او گفت که شاناهان و دانفورد عجله کردند و کاملا دچار اشتباه شده‌اند. پامپئو گفت که آن‌ها به او گفته‌اند که باید چند روز صبر کنیم تا با توجه به "حمله" به سفارت انگلیس، ببنیم می‌توانیم انگلیسی‌ها را هم در حمله تلافی‌جویانه مشارکت دهیم. در حال گفت‌وگو بودیم که اوضاع بدتر شد و از اتاق وضعیت خبر دادند ترامپ می‌خواهد با من، پامپئو، شاناهان و دانفورد مکالمه تلفنی گروهی داشته باشد. بولتون درباره اعلام خبر لغو حمله و دلیل ترامپ نوشت: حدود ساعت 7 و 20 دقیقه روی خط تلفن آمد و گفت که به دلیل متناسب نبودن پاسخ، تصمیم گرفته آن را لغو کند. ترامپ گفت «150 به یک»؛ فکر کردم منظور او تعداد موشک‌هایی است که قرار است ما در مقابل موشک ایرانی که پهپاد گلوبال هاوک را سرنگون کرد، شلیک کنیم. اما ترامپ افزود شخصی که نامش را نبرد به او گفته که ممکن است 150 نفر از ایرانی‌ها در این حمله کشته شوند. ترامپ گفت «کلی کیسه اجساد». ترامپ چنین پاسخی را در ازای سرنگونی یک هواپیمای بدون سرنشین نامتناسب خواند. پامپئو سعی کرد برای ترامپ دلیل بیاورد اما او پذیرا نبود و یک بار دیگر گفت که نمی‌خواهد شاهد دیدن کلی کیسه جسد در تلویزیون باشد. تلاش بولتون هم به روایت خودش برای تغییر عقیده ترامپ جواب نداد. بولتون سپس گفت که در حال نزدیک شدن به کاخ سفید است و به محض رسیدن برای دیدار ترامپ به دفتر بیضی می‌رود. بولتون در ادامه کتابش، تصمیم ترامپ را غیرمنطقی‌ترین چیزی خوانده که شاهد انجام آن از سوی یک رئیس‌جمهور بوده است. وی سپس نوشت: وقتی به کاخ سفید رسیدم (چارلز) کوپرمن (معاون بولتون)، بیرون ساختمان منتظر من بود تا بگوید که حمله لغو شده است. بعد از مکالمه با ترامپ فهمیدم که آیزنبرگ به تنهایی به دفتر بیضی رفته و به ترامپ این آمار را درباره تعداد تلفات احتمالی داده بود. عددی که جایی در وزارت دفاع مطرح شده و گفته شده بود این حمله تلافی‌جویانه به دلیل عدم تناسب به لحاظ قانونی هم مشکل دارد. مسئله‌ای که صحت نداشت. بولتون هر دوی این اظهارات را مزخرف خواند و نوشت آمار از سوی یک مقام ارشد محاسبه نشده بود و بحث قانونی بودن این اقدام هم به دلیل نتیجه‌گیری از روی آمار نادرست، سندیت نداشت. ترامپ گفت که بعد از شنیدن این آمار با دانفورد تماس گرفت و او هم در مقابل تصمیم ترامپ مقاومتی نشان نداد. دانفورد روز بعد به بولتون گفت که این حرف صحت ندارد زیرا تلاش کرده بود که ترامپ را از تصمیمش منصرف کند اما او گوش نمی‌داد. ترامپ در گفت‌وگو با او مدعی شده بود که «نگران نباش، همیشه وقت برای حمله هست و اگر در آینده حمله‌ای انجام شود، سخت‌تر خواهد بود». مشاور امنیت ملی سابق ترامپ نوشت که بعد از صحبت با وی به دفترش رفت و با پامپئو تماس گرفت. او هم مانند بولتون سرخورده شده بود. بولتون در ادامه نوشت قبل از این اتفاق چندین بار به استعفا فکر کرده بودم اما این برای من نقطه عطفی بود. اگر قرار بود در شرایط بحرانی این طور تصمیم بگیریم و این تصمیماتی بود که می‌گرفتیم، پس به دنبال چه بودیم؟ من حدود 14 ماه در کاخ سفید بودم و به دنبال ثبت رکورد زیادی نبودم.