کاربرد قرارداد هوشمند (Smart Contract)
در حالی که فناوری بلاک چین در سال‌های ابتدایی به طور کلی صرفاً به عنوان یک زیرساخت برای بیت کوین عمل می‌کرد، اما امروزه بسیار گسترش یافته است و فعالیت ده‌ها خدمات و حوزه متنوع به کمک بلاک چین امکان‌پذیر شده است. اگر شما نیز از علاقه‌مندان به ارز‌های دیجیتال و بازار رمزارز‌ها باشید، احتمالاً تا به امروز نام یکی از آن‌ها به نام قرارداد‌های هوشمند را شنیده‌اید. همان طور که در مقاله "قرارداد هوشمند چیست؟" گفته شد، قرارداد هوشمند (Smart Contract) در واقع یک برنامه خوداجرایی است که اقدامات توافق شده در یک نامه یا قرارداد را به صورت خودکار اجرا می‌کند. فعالیت قرارداد‌های هوشمند در شبکه‌های بلاک چینی انجام می‌شود و همانند تراکنش‌های ارز دیجیتال، قرارداد‌های هوشمند قابل پیگیری و برگشت ناپذیر هستند. قرارداد‌های هوشمند این امکان را به طرفین می‌دهند تا بدون نیاز به واسطه‌ها یا سازمان‌های متمرکز، مفاد یک قرارداد را تعیین کنند تا در زمان مورد نیاز به صورت خودکار آن قرارداد اجرایی شود. لازم است توجه داشته باشید که قرارداد هوشمند ماهیت قانونی ندارد و تنها کد‌هایی هستند که در صورت فراهم شدن پیش نیاز‌ها، اجرایی می‌شوند.
تاریخچه قرارداد هوشمند
ایده قرارداد هوشمند در سال 1994 توسط فردی به نام نیک سزابو (Nick Szabo) مطرح شد. این کارشناس علوم کامپیوتر همچنین ده سال قبل از بیت کوین، یک ارز مجازی به نام Bit Gold را در 1998 عرضه کرد. در حالی که خود وی این ادعا را رد کرده است، اما برخی بر این باور هستند که نیک سزابو همان ساتوشی ناکاموتو واقعی است.
سزابو در همان سال‌ها انواع مختلف Smart Contract را توضیح می‌دهد و موارد استفاده آن‌ها را برای اوراق بهادار و مشتقات توصیف می‌کند. با این حال در آن سال‌ها از این ایده استقبال نشد و این قراردادها در سطح گسترده مورد استفاده قرار نگرفتند؛ اما بسیاری از پیش‌بینی‌ها و موارد توضیح داده شده توسط سزابو با آغاز فعالیت بیت کوین و فناوری بلاک چین به حقیقت پیوستند. با آغاز فعالیت بلاک چین، قرارداد‌های هوشمند به مرور زمان پیشرفته‌تر شدند و حوزه‌های مختلفی از جمله دیفای را پایه‌ریزی کردند.
کاربرد و موارد استفاده قرارداد هوشمند
اسمارت کانترکت‌ها به صورت خلاصه می‌توانند قراردادها را به صورت خودکار اجرا کنند و به همین دلیل از آن‌ها می‌توان برای اهداف مختلفی استفاده کرد. یکی از ساده‌ترین کاربرد‌های قرارداد هوشمند، استفاده برای انجام یک معامله مانند خرید و تحویل کالا بین دو طرف است. به عنوان مثال شرایطی را تصور کنید که یک تولید‌کننده به مواد خام نیاز دارد و تأمین‌کننده می‌خواهد این مواد را ارسال کند. طرفین می‌توانند از اسمارت کانترکت برای این معامله استفاده کنند و بسته به توافق دو نفر، پرداختی می‌تواند به طور خودکار پس از ارسال یا تحویل مواد به تحویل‌کننده انجام شود. معاملات املاک و مستغلات، سهام و کالا، وام دهی، زنجیره تأمین، حل اختلاف و حوزه سلامت و بهداشت تنها چند نمونه هستند که می‌توان از قرارداد هوشمند در آن‌ها استفاده کرد.
Smart Contract در بلاک چین اجرا می‌شود و به همین دلیل از حریم خصوصی طرفین محافظت می‌کند، از امنیت بالایی بهره‌مند است و با حذف واسطه‌ها، هزینه و کارمزد قراردادها را کاهش می‌دهد. علاوه بر این مزیت‌ها، قرارداد‌های هوشمند سرعت بالایی دارند و پس از اجرا شدن غیرقابل تغییر هستند که آن‌ها را برای فعالیت‌های غیرمتمرکز بلاک چینی بسیار کاربردی می‌کند.
قرارداد‌های هوشمند این امکان را برای پلتفرم‌ها و پروژه‌ها فراهم کرده‌اند تا خدمات خود را بدون نیاز به مدیریت یا نظارت دائمی ارائه دهند و از جمله این خدمات می‌توانیم به صرافی‌های غیرمتمرکز اشاره کنیم که بدون نیاز به حاکمیت متمرکز و واسطه‌ها، به کمک قرارداد‌های هوشمند معاملات کاربران را پردازش می‌کنند.
مزیت‌های قرارداد هوشمند
همانند فناوری‌های دیگر بلاک چینی، یکی از مزیت‌های اصلی قرارداد‌های هوشمند حذف واسطه‌ها و اشخاص ثالث در فعالیت‌ها و تراکنش‌های مالی است. با سرعت بالا، این قراردادها کارایی بسیاری دارند و با توجه به اینکه تمام فرآیند به صورت خودکار و توسط کد‌ها اجرا می‌شود، احتمال خطای انسانی حذف شده و دقت فعالیت‌ها افزایش پیدا کرده است. قرارداد‌های هوشمند همچنین تغییر ناپذیر هستند و زمانی که ثبت شدند، هیچکدام از طرفین نمی‌توانند شرایط یا نحوه اجرایی شدن آن را تغییر بدهند که منجر به اطمینان خاطر طرفین می‌شود.
قرارداد‌های هوشمند یک راه‌حل جدید احراز هویتی را نیز در اختیار کسب و کار‌ها قرار می‌دهند و این امکان را فراهم می‌کنند تا شرکت‌ها و ارائه‌دهندگان خدمات، بدون دریافت اطلاعات شخصی شما از صحت اطلاعات، هویت و دارایی‌های شما اطمینان حاصل کنند. موضوعی که می‌تواند به عنوان یک زیرساخت مهم در آینده اینترنت و فناوری دیجیتال عمل کند و بسیاری از فعالیت‌های مرتبط با احراز هویت را همراه با حفظ حریم خصوصی کاربران سرعت بخشد.
ثبت اطلاعات به کمک قرارداد‌های هوشمند، همچنین موارد استفاده مختلفی برای شرکت‌های خصوصی و دولتی فراهم می‌کند. به عنوان مثال، دولت‌ها می‌توانند با استفاده از قرارداد‌های هوشمند مالکیت زمین‌ها را به راحتی ثبت کنند و در هر زمان به راحتی آن‌ها را ردیابی و بررسی کنند؛ موضوعی که باعث شفافیت بیشتر این فرآیند، سیستم اداری و همچنین کاهش هزینه‌های حسابرسی می‌شود.
معایب قرارداد هوشمند
با وجود تمام مزایا و موارد استفاده، قرارداد‌های هوشمند مشکلاتی نیز دارند. خاصیت دائمی و غیرقابل تغییر بودن آن در حالی که باعث افزایش امنیت و اطمینان خاطر طرفین می‌شود، اما در صورت وجود اشتباه دیگر نمی‌توان آن را تغییر داد و ویرایش کرد. این قراردادها همچنین برخی پیچیدگی‌ها دارند که هم اکنون استفاده از آن‌ها برای عموم مردم را به فرآیندی پیچیده و دشوار تبدیل می‌کند.
علاوه بر آن، برخی از توسعه‌دهندگان و برنامه‌نویس‌های بلاک چینی از عمد در کدنویسی این قرارداد‌های هوشمند حفره‌ها و باگ‌هایی را قرار می‌دهند تا در زمان‌های مورد نیاز، از این حفره‌ها استفاده کنند و دارایی‌های کاربران را به سرقت ببرند. موضوعی که باید به آن توجه داشته باشید و همواره به کمک پلتفرم‌های ایمن و مطمئن بلاک چینی از این قراردادها استفاده کنید.
جمع‌بندی
اسمارت کانترکت از جمله مهم‌ترین موارد استفاده بلاک چین است و بسیاری از خدمات متمرکز و غیرمتمرکز بازار هم اکنون به کمک این قراردادها فعالیت می‌کنند. شبکه‌های بلاک چینی که امکان پشتیبانی از قرارداد‌های هوشمند را دارند، می‌توانند پتانسیل رشد زیادی داشته باشند و تا به امروز بار‌ها مشاهده شده است که یک شبکه به دلیل برنامه‌های راه‌اندازی شده در آن توانسته افزایش قیمتی داشته باشد.
ویژگی قرارداد‌های هوشمند نیاز به واسطه‌ها را از بین می‌برد و باعث می‌شود تا طرفین در معاملات به یکدیگر اعتماد کنند؛ به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود در نسل جدید اینترنت و آینده فعالیت‌های دیجیتالی، قرارداد‌های هوشمند نقش بسیار مهمی داشته باشند.
