«کالابرگ الکترونیک» چاره‌ای برای کاهش فقر و حفاظت از سفره مردم در برابر تورم
برای حفظ سفره مردم از تورم طرح‌ها و برنامه‌های مختلفی در دوره‌های مختلف اجرا شد که طرح کالابرگ الکترونیک یکی از آن‌هاست.
تورم کالا‌های خوراکی در دهه 90 از نرخ متوسط تورم بالاتر بود و به دنبال آن فشار زیادی بر سبد معیشتی خانوار‌ها به ویژه بر دهک‌های پایین وارد شد. برای حفظ سفره مردم از تورم طرح‌ها و برنامه‌های مختلفی در دوره‌های مختلف اجرا شد که طرح کالابرگ الکترونیک آخرین طرحی است که از امسال اجرا شد و 48 میلیون ایرانی را در دو فاز اجرایی، تحت پوشش قرار می‌دهد.
هرچند نرخ تورم عمومی کالا‌ها و خدمات نشانگر مناسبی از تغییرات کلی قیمت‌ها در اقتصاد و هزینه خانوار است، اما توجه به اجزای این تورم هم می‌تواند دلالت‌های مهمی برای بررسی روند رفاه و توزیع درآمد داشته باشد.
تحولات قیمت مواد خوراکی و مسکن نقش مهمی در کیفیت زیست اقتصادی خانوار‌ها دارد و تحولات بازار دارایی‌ها هم بر وضعیت نابرابری اقتصادی در جامعه تأثیر چشمگیری دارد.
گزارشات مرکز آمار نشان می‌دهد که در دهه 90 تورم کالا‌های خوراکی از نرخ متوسط تورم بالاتر بوده است و به دنبال آن فشار زیادی بر سبد معیشتی خانوار‌ها به ویژه در دهک‌های پایین وارد شده باشد. در واقع نکته‌ای که در تحلیل رفاه و توزیع درآمد باید به آن توجه شود، تورم نامتناسب است. نرخ تورم که کاهش قدرت خرید درآمد‌های افراد با آن سنجیده می‌شود یک متوسط است. وقتی اجزای آن را با دقت بیشتر بنگریم درخواهیم یافت که قیمت کالا‌ها به طور نامتناسب رشد می‌یابند.
تخصیص یارانه نقدی از سال 1389 در دولت محمود احمدی‌نژاد با عنوان قانون هدفمندی یارانه‌ها آغاز شد و طبق گزارشات موجود، در نهایت بیش از 70 میلیون نفر در ماه یارانه 45 هزار و 500 تومانی دریافت کردند. میزان مبلغ یارانه با تغییر دولت‌ها و همچنین تغییر برنامه‌ها به میزان کمی افزایش یافت که البته این میزان افزایش جزیی در مبلغ یارانه‌ها نتوانست تورمی که روی سبد معیشتی مردم نشسته بود را پوشش دهد.
مردادماه سال 1400 آخرین یارانه نقدی در دولت روحانی به حساب سرپرستان خانوار واریز شد به طوری که برای خانوار یک نفره 55 هزار، دو نفره 103 هزار، سه نفره 138 هزار، چهار نفره 172 هزار و پنج نفره و بالاتر 205 هزار تومان پرداخت شد.
اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم و به دنبال حذف ارز ترجیحی، طرح «مردمی‌سازی و توزیع عادلانه یارانه‌ها» اجرا شد که خانوار‌های سه دهک اول، مبلغ 400 هزار تومان و دهک‌های چهارم تا نهم درآمدی مبلغ 300 هزار تومان به عنوان یارانه دریافت کردند.
پس از گذشت یک سال، طرح «کالا برگ الکترونیک» در راستای افزایش رفاه، حفظ سفره غذایی مردم از تورم و ایجاد سلامت بین‌نسلی کلید خورد؛ طرحی که در آن 11 قلم کالای اساسی شامل گوشت منجمد گوساله، برنج ایرانی، حبوبات، شیر کم‌چرب، پنیر UF، ماست کم‌چرب، مرغ، تخم‌مرغ، روغن مایع، ماکارونی و قند و شکر با تأیید انستیتوی تغذیه ایران جهت تامین امنیت غذایی مردم در سبدی غذایی تعریف شد تا از تیررس تورم در امان مانده و با قیمتی ثابت (قیمت اردیبهشت سال 1400) بین جامعه هدف توزیع شود.
در فاز اول سراسری اجرای این طرح، سه دهک اول درآمدی و مددجویان تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی (ره)، از امتیاز تشویقی بهره‌مند شدند که اگر 70 درصد مبلغ یارانه خود را از میان این 11 قلم خریداری می‌کردند، مبلغ یارانه آن‌ها 20 درصد افزایش می‌یافت.
با اجرای مرحله دوم اما، سه دهک اول درآمدی و مددجویان تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی (ره)، از امتیاز تشویقی بهره‌مند شدند، با این تفاوت که شرط بهره‌مندی از افزایش اعتبار، خرید حداقل 200 هزار تومان از اعتبار یارانه اعلام شد و درصورتی که سرپرستان خانوار این مبلغ از یارانه خود را از میان اقلام کالا‌های اساسی خریداری می‌کردند، مشمول امتیاز تشویقی می‌شدند.
اما براساس آخرین تصمیم‌گیری‌ها، در حال حاضر دهک یک تا پنج درآمدی و مددجویان تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی (ره)، مشمول دو امتیاز تشویقی طرح کالابرگ الکترونیک هستند؛ به عبارتی افراد مذکور در صورتی که مبلغ 200 هزار تومان از یارانه‌شان را از میان کالا‌های اساسی تعریف شده در طرح کالابرگ الکترونیک، خریداری و مصرف کنند، مشمول دریافت 120 هزار تومان یارانه تشویقی خواهند شد. همچنین تورمی که تا پایان سال بر روی این اقلام ایجاد می‌شود، توسط دولت پوشش داده خواهد شد.
براساس اعلام وزارت رفاه، در فاز اول 29 میلیون نفر (سه دهک اول درآمدی + مددجویان تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی (ره)) مشمول این امتیاز شدند که با اضافه شدن دهک‌های چهار و پنج به این طرح، حدود 19 میلیون نفر به طرح مذکور اضافه شدند و اکنون جمعیت جامعه هدف به 48 میلیون نفر رسیده است.
باشگاه خبرنگاران جوان اجتماعی ازدواج و خانواده