گام‌های بلند توسعه در زنجان با احداث سدها و مدیریت منابع آب
زنجان - ایرنا - تامین منابع آبی همواره از دغدغه های نهادهای مرتبط با این حوزه همچون وزارت نیرو و جهادکشاورزی به خصوص در مناطقی با میانگین بارندگی کم است و زنجان نیز در زمره استانهای با کمبود نزولات جوی است که احداث سدها از جمله تدابیر اتخاذ شده جهت مدیریت منابع آبی و توسعه پایدار در بخشهای مختلف است.
به گزارش ایرنا، ساخت سد در هر منطقه ای کنترل روان آبها و جلوگیری از وقوع سیلاب، تامین آب حوزه کشاورزی و مصرف خانوارهای روستایی و شهری از طریق ذخیره آب و تولید انرژی را به دنبال دارد.
در حالیکه بشر اولیه برای تامین آب مورد نیاز خود، شروع به کندن چاه کرد وخانه ها و کم‌کم شهرها را در کنار رودخانه ها بنا کرده و برای نگهداری وذخیره آب سد ساخت.
در گذشته ایجاد سد عمدتا با اهداف تامین آب آشامیدنی و آبیاری مزارع کشاورزی بوده اما امروزه به دلیل نیاز به انرژی برق آبی و دیگر اهداف، توسعه بیشتری یافته و برداشت از آب های شیرین جهان دلیلی براهمیت سد سازی در دنیای امروز است.
یکی دیگر از اهداف مهم سد سازی بهبود و توسعه شبکه آبیاری و کشاورزی زمین های پایین دست به شمار می رود که در کشورهایی مانند ایران که پراکندگی زمانی و مکانی بارندگی های نامناسب دارد و ریزش های جوی در فصولی صورت می گیرد که شاید نیاز کمتری به آب باشد و یا قسمت اعظم نزولات در برخی مناطق متمرکز است.
تنها راه چاره و مقابله با این مساله ایجاد مخازن است و این امر به خصوص در مناطقی که متکی به کشاورزی هستند اجتناب ناپذیر است. ایجاد مخازن، کار وکسب و درآمد ملی به همراه دارد. در زمان حاضر شبکه های آبیاری و تامین آب کشاورزی در ایران باعث توسعه، بهبود و رونق اقتصادی مناطق شده است و امروزه احداث سد با هدف تولید برق آبی یک امر متداول بوده و کشورهای پیشرفته وحتی در حال رشد کمال استفاده را از این پتانسیل می برند.
مدیریت منابع آبی در زنجان با احداث سدها محقق می شود
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان زنجان گفت: طی هشت سال گذشته سه طرح سد سازی در استان زنجان آغاز و به مرحله بهره برداری رسیده است.
به گفته اسماعیل افشاری، سد "بلوک" و " فیله خاصه " در شهرستان زنجان از جمله این پروژه ها به شمار می روند که به ترتیب در سال های 85 و 84 اجرای این پروژه ها آغاز و در سال های 98 و 95 به بهره برداری رسید.
وی یادآوری کرد: حجم آب تنظیمی سد بلوک سالانه یک میلیون و 77هزار مترمکعب است که این طرح 216هکتار از زمین های کشاورزی منطقه را زیرکشت آبیاری تحت فشار قرار داده است.
مدیر عامل شرکت آب منطقه ای استان زنجان گفت: سد فیله خاصه نیز سالانه آب موردنیاز برای آبیاری تحت فشار242 هکتار از زمین های کشاورزی در روستاهای فیله خاصه و سیف آباد منطقه زنجانرود را تامین می کند.
افشاری خاطرنشان کرد: سد میرزاخلو نیز ازجمله سدهایی است که در هفت سال اخیر در شهرستان طارم و شمال شرقی زنجان، در ضلع شمالی رودخانه قزل اوزن و روستای پاوه رود احداث شده در سال 88 ساخت آن آغاز و 96 نیز به بهره برداری رسیده است.
وی خاطرنشان کرد: این سد سالانه حدود 2 میلیون متر مکعب آب تنظیمی را به منظور توسعه و آبیاری 330 هکتار از باغات زیتون منطقه طارم را تامین می کند که این مهم موجب جلوگیری از مهاجرت روستاییان منطقه می شود.
زنجان چهار سد در دست احداث دارد
مدیر عامل شرکت آب منطقه ای استان زنجان گفت: هم اکنون در استان چهار سد و یک طرح بند انحرافی در دست احداث در شهرستان های ماهنشان، ایجرود، دندی، طارم، مشترک با استان کردستان و شهر دندی داریم.
افشاری اظهار داشت: سد بلوبین در ایجرود، مشمپا در ماهنشان، تالوار مشترک با استان کردستان، مراش در دندی و بند انحرافی پاوه رود نیز در طارم در دست ساخت قرار دارد.
وی ادامه داد: سد بلوبین پس از بهره برداری در ایجرود، آب آشامیدنی شهرهای زرین آباد، حلب و 92 روستای شهرستان ایجرود را تامین خواهد کرد. مطالعات این سد سال 70 و عملیات اجرایی آن در سال 89 شروع و قرارداد تعیین شده برای ساخت این سد 556 میلیارد ریال است که تا پایان اسفند ماه این پروژه 62 درصد پیشرفت فیزیکی داشت.
مدیر عامل شرکت آب منطقه ای استان زنجان گفت: سد مراش آب آشامیدنی 122 روستا در شهر دندی را تامین خواهد کرد6 و نیم میلیون مترمکعب آب این سد برای شرب و صنعت پیش بینی شده اما تاکنون این میزان با قطعیت اعلام نشده است.
به گفته افشاری، عملیات اجرایی این سد در سال 88 آغاز شده و تا پایان اسفند ماه سال گذشته نیز 61 درصد پیشرفت فیزیکی داشت.
وی با بیان اینکه مجوز احداث سد تالوار در سفر مقام معظم رهبری به استان زنجان داده شده بخشی از آب این سد برای آب شرب همدان، حقابه های استان زنجان است که باید سهمی هم برای آب آشامیدنی و آب مورد نیاز صنعت شهرستان خدابنده تخصیص یابد. به گفته وی، بخشی از آب سد تالوار نیز برای حقابه های حدود 2 تا سه هزار هکتار از زمین های کشاورزی استان کردستان نیز پیش بینی شده است.
مدیر عامل شرکت آب منطقه ای استان زنجان گفت: عملیات اجرایی این سد نیز از سال 76 آغاز شده و تا اسفند ماه 99 نیز به پیشرفت فیزیکی 99 درصد رسیده بود.
افشاری با بیان اینکه پایان سال گذشته پیشرفت فیزیکی سد مشمپا به 37 درصد رسید، اضافه کرد: بهره برداری از این سدآب آشامیدنی شهر زنجان، روستاها و صنایع در مسیر را در افق طرح سال 1420 تامین خواهد شد. مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان زنجان گفت: مطالعات سد مشمپا در سال 83 آغاز و کلنگ ساخت این سد سال 88 به زمین زده شد و در سال 92 قرارداد آن به مبلغ چهار هزارو 170 میلیارد ریال به قرارگاه خاتم الانبیا واگذار شده است.
از طرفی کمبود آب از عوامل اصلی محدود کننده فعالیت های کشاورزی و تولید محصولات زراعی و باغی محسوب می شود به همین جهت کنترل و جلوگیری از خارج شدن آبهای سطحی از دسترس، می تواند این بخش را نیز توسعه دهد.
افشاری با بیان اینکه احداث بند انحرافی پاوه رود در شهرستان طارم به منظور ایجاد زیرساخت ها برای توسعه کشاورزی شهرستان است که برای تامین آب کشاورزی بیش از 18هزار هکتار از زمین های کشاورزی این منطقه در حال احداث است.
به گفته وی، این پروژه از سال 89 آغاز شده و تا پایان سال گذشته از 42 درصد پیشرفت فیزیکی برخوردار بود که با تکمیل این پروژه، اقتصاد شهرستان طارم به لحاظ کشاورزی متحول می شود.
براساس نتایج به دست آمده از بررسی های انجام شده حجم کل رواناب سالانه استان زنجان در 2 هزار و 951 میلیون مترمکعب است که از این میزان حدود یک هزار و 438 میلیون مترمکعب به مصارف شرب، کشاورزی و صنعت می رسد.
پنج درصد اراضی کشاورزی کشور در زنجان قرار دارد
کشاورزی در زنجان از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و بیش از 32 درصد سهم اشتغال را در این استان به خود اختصاص داده است در حالی که میانگین سهم اشتغال کشوری در این بخش 18 درصد است.
استان زنجان 1.3 درصد مساحت کل کشور را دارد. این استان با داشتتن 845 هزار هکتار عرصه های مناسب کشاورزی، پنج درصد اراضی کشاورزی کشور را دارد.
بخش کشاورزی در استان زنجان بیش از 90 هزار بهره‌بردار دارد که به تولید انواع محصولات زارعی و باغی اشتغال دارند.
رییس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با بیان اینکه در بخش کشاورزی در این استان بیشترین حجم عملیات و اقدامات در جهت ارتقای بهره وری انجام می‌شود، گفت: از چند سال گذشته هیچ آب جدیدی برای زارعت و باغبانی از منایع آبی زیر زمینی دراستان برداشت نشده و در خصوص محدوده های کشت نیز به همین منوال است به این معنی که سطح اراضی زراعی را گسترش ندادیم و فقط به سمت عملیات بهرورانه رفته ایم.
جواد تاراسی با بیان اینکه اکنون نزدیک سه میلیون تن انواع محصولات کشاورزی دراستان تولید می شود، افزود: پیش بینی ما این است که با اجرای طرح های بهره ورانه این میزان تولید می تواند به 2 برابر افزایش پیدا کند.
وی مجموع زمین های آبی استان زنجان را 187 هزار هکتار اعلام کرد و ادامه داد: در نتیجه توسعه سامانه های آبیاری نوین در زمین های کشاورزی، بر اساس برآوردهای انجام شده، تا کنون در مصرف 237 میلیون مترمکعب آب صرفه جویی شده است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی زنجان همچنین به پیگیری‌های انجام شده پیرامون تحقق "الگوی کشت بهینه" در استان به‌عنوان یکی از طرح‌های مهم اشاره کرد و گفت: زنجان جزو پنج استان برتر در اجرای تغییر الگوی کشت است.
کشاورزان استان زنجان از تعداد 12 هزار حلقه چاه کشاورزی با دبی حدود 700 میلیون مترمکعب آب بهره‌مند هستند که این تعداد چاه از سالهای گذشته تاکنون با مجوز شرکت آب منطقه ای زنجان حفر شده‌است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای زنجان در این خصوص گفت: با توجه به بحران منابع آب زیرزمینی و ممنوعه شدن دشت‌ها و اجرای طرح حفاظت و تقویت منابع آب زیرزمینی و با توجه به وابستگی اقتصاد و معیشت مردم به بخش کشاورزی اجرای طرح احیا و تعادل بخشی از کوچ جمعیت در این مناطق جلوگیری خواهد کرد.
یوسف رضاپور اظهار داشت: تاپایان سال 97، حدود 3 هزار و 617 حلقه چاه غیرمجاز در استان زنجان از مدار بهره برداری خارج شده است و با مسدود کردن این چاه‌ها حدود 202 میلیون مترمکعب در مصرف آب صرفه جویی شده است.
وی خاطرنشان کرد: برای اجرای این سیاست یعنی انسداد چاه‌های غیرمجاز، باید با فرهنگ سازی و گفتمان صحیح و منطقی با مردم برخورد شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای زنجان همچنین به نقش کشاورزان در طراحی و برنامه ریزی اشاره کرد و گفت: حذف و عدم توسعه کشت های پرآب بر، آبیاری نوین و جلوگیری از افزایش سطح زیر کشت، از راهکارهای اصلی برای احیاء منابع آب های زیرزمینی است.
به گزارش ایرنا، رفع مشکل کم آبی از نظر کشارشناسان و متولیان امر نیازمند توجه به موضوعات اساسی است و سد سازی از مهمترین آنها محسوب می‌شود که در سالهای فعالیت دولت یازدهم و دوازدهم به این مهم توجه جدی شده است.
به گزارش ایرنا، هم اکنون سدهای تالوار، کینه ورس، گلابر و تهم در استان زنجان برای تامین آب آشامیدنی شهری زنجان، محیط زیست و بخش کشاورزی منطقه مورد استفاده قرار می گیرد.
*س_برچسب‌ها_س*