گرد و غبار؛ منشاء آلودگی هوای اصفهان
وضعیت هوای اصفهان بر اساس شاخصه‌های کیفی هوا در هفته پایانی بهار غالباً ناسالم (101 تا 150) بود. اوج ذرات معلق هوا دوشنبه چهارم تیرماه بود که هوای شهر در وضعیت خطرناک (500) قرار گرفته است.
منصور شیشه‌فروش، مدیرکل ستاد مدیریت بحران استانداری اصفهان با نگاهی کلی به آلودگی‌های هوای اصفهان در نیمه نخست سال، منشاء آن، پیامدهایش و راهکارهای گذار از آن را تبیین کرد و همچنین از پیش‌بینی خود درباره وضعیت روزهای نخست تابستان گفت و افزود: کانون‌های گرد و غبار در شرق اصفهان، مانند دشت سجزی، در روزهای پایانی خرداد آلودگی هوای اصفهان را به همراه داشت. بخشی از این گرد و غبار نیز به بستر خشک زاینده‌رود و تالاب گاوخونی برمی‌گردد. به‌طورکلی، اراضی بایر در ایجاد آلودگی هوا اثر داشت. وزش تندبادها در روزهای اخیر به‌گونه‌ای بود که گرد و غبار به مناطق مرکزی هم رسید و شدت غلظت آلاینده‌های جوی ناشی از آن نیز بسیار بود.
او با یادآورشدن این نکته که شماری از شهرستان‌های دیگر هم درگیر این آلودگی هستند، افزود: برای تحلیل آلودگی هوا در روزهای اخیر باید به این مسئله توجه داشت که به‌طورکلی آلودگی هوا را می‌توان با تقسیم سال به دو نیمه بررسی کرد. شش ماهه دوم سال منشاء آلودگی هوا غالباً خودروها و صنایع هستند اما آلاینده‌های آلودگی در شش مامه نخست سال، یعنی همین مقطعی که در آن به سر می‌بریم، به گرد و غبارهای ناشی از وزش تندبادها بازمی‌گردد.
مدیرکل ستاد مدیریت بحران استانداری اصفهان به پیامد آلودگی‌های اخیر نظر کرد و توضیح داد: کاهش میدان دید، افزایش غلظت آلاینده‌ها و ناسالم‌بودن هوا برای همه گروه‌های سنی از پیامدهای آلودگی هوا در چند روز اخیر بود. خسارت به مناطق مسکونی، جاده‌ها، اراضی کشاورزی، فضای سبز، کانال‌ها، فرودگاه‌ها نیز از عواقبی است که آلودگی ناشی از گرد و غبار به همراه دارد و هر سال با آن‌ها روبه‌رو می‌شویم. در روزهای اخیر، کارگروه شرایط اضطرار آلودگی هوا بلافاصله تشکیل شد. بر اساس برنامه‌های این کارگروه هرگونه فعالیتی را که منجر به افزایش آلودگی هوا شود، ممنوع کردیم.
شیشه‌فروش به شماری از ممنوعیت‌های یادشده اشاره و اظهار کرد: ممنوعیت آتش‌زدن مزارع و فضاهای سبز، فعالیت معادنی که گرد و غبار ایجاد می‌کنند و عملیات خاکبرداری جزء برنامه‌های کوتاه‌مدتی است که تصویب شد. حتی فعالیت برخی صنایع را محدود کردیم. و از گروه‌های آسیب‌پذیر، مانند بیماران قلبی، همواره خواسته‌ایم که در روزهای آلودگی هوا مراقبت ویژه‌ای داشته باشند و از حضور در محیط‌های باز خودداری کنند.
او پس از ذکر اقدامات مقطعی به نیازهای اساسی برای گذار از چنین آلودگی‌هایی اشاره کرد و چنین توضیح داد: اصفهان 10.7 میلیون هکتار گستردگی دارد که از این میان تقریباً 30 درصد آن مناطق بیابانی و شن‌زارها است. این مناطق به‌طور معمول در شمال و شرق اصفهان گسترش یافته‌اند. این اراضی استان اصفهان،10 درصد زمین‌های بیابانی کشور و 30 درصد منابع طبیعی را شامل می‌شود.
آخرین مطالعات انجام شده در خصوص آلودگی هوای مورد توجه شیشه‌فروش قرار گرفت و درباره آن ادامه داد: در 14 شهرستان استان اصفهان کانون‌های بحرانی فرسایش بادی مشخص شده است. کانون‌های فرسایش بادی شناسایی و مطالعه شده که در وضعیت بحرانی فرسایشی واقع‌اند، بالغ بر یک میلیون و 505 هزار هکتارند و مناطق متأثر از فرسایش بادی نیز دو میلیون 834 هزار هکتار دارند. خیزش باد، گرد و غبار وسیعی را در مناطق مختلف به وجود می‌آورد.
مدیرکل ستاد مدیریت بحران استانداری اصفهان به کنترل آلودگی هوای ناشی از گرد و غبار که در بهار و تابستان با آن مواجهیم نگاه و بیان کرد: تاکنون 310هزار هکتار جنگل دست‌کاشت با هدف تثبیت خاک ایجاد شده است. همسو با طرح‌های جامع بیابان‌زدایی تاکنون 840 کیلومتر جاده، 270 کیلومتر راه‌آهن، 1600 کیلومتر شبکه آبیاری، 38هزار هکتار اراضی کشاورزی و همین‌طور واحدهای مسکونی و شهرک‌های صنعتی در برابر خسارات ناشی از گرد و غبار انجام شده است.
او در ادامه چنین توصیف کرد: مطالعه و تحقیق در خصوص بیابان‌ها، مالچ‌پاشی بر روی 30هزار هکتار در مناطق بیابانی، ایجاد حدود 103 کیلومتر بادشکن زنده و غیرزنده، بذرپاشی و بذرکاری و 1209 هکتار مدیریت هرزآب و روان‌آب‌ها از دیگر اقداماتی است که برای پیشگری از آلودگی هوای ناشی از گرد و غبار و کنترل آن انجام شده است.
به‌منظور حل بحران آلودگی ناشی از گرد و غبار به اقدامات بلندمدت و اساسی‌تری نیاز است که شیشه‌فروش درباره آن‌ها اظهار کرد: برای اجرای طرح بیابان‌زدایی در یک‌میلیون هکتار از عرصه‌های مطالعه‌شده به اعتبارات نیاز دارد. از سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور هم این اعتبارات را تقاضا کرده‌ایم.
وزارت نیروی کشور هم باید حقابه‌های قانونی زاینده‌رود را به اصفهان اختصاص دهد. حقابه‌های مدنظر دربرگیرنده حقابه‌های فضای سبز شهری، کشاورزی، زیست محیطی و تالاب گاوخونی است. در حال حاضر، 95 درصد تالاب گاوخونی خشک است. تأمین حقابه‌های قانونی تالاب گاوخونی یکی از مطالبات استان ماست که نقش چشمگیری در پیشگیری از آلودگی هوا در نیمه نخست سال دارد. ایجاد طرح‌های آبخیزداری نیز به اعتبار احتیاج دارد که تاکنون در 600 هزار هکتار اراضی مستعد مورد مطالعه قرار گرفته است.
این مقام مسئول در استانداری اصفهان ادامه داد: توسعه سیستم‌های پیش‌بینی هم کاستی دیگری است که ما در این حوزه داریم و از سازمان هواشناسی کشور تقاضا می‌کنیم که به آن توجه جدی کند. تأسیس رادار هواشناسی در اصفهان یکی از کمبودهای ماست که نباید نادیده‌اش گرفت. هواشناسی باید بتواند دست‌کم آلودگی‌های هوا را دقیق پیش‌بینی کند. ایستگاه‌های سنجش گرد و غبار هم نیازمند رشد و توسعه هستند که باید سازمان حفاظت محیط زیست به آن عنایت داشته باشد.
کانون‌های گرد و غبار برون‌استانی هم مورد توجه شیشه‌فروش قرار گرفت و یادآور شد: از استان‌های قم، سمنان، خراسان جنوبی نیز بعضاً با وزش باد یا تندباد آلودگی گرد و غبار به اصفهان راه پیدا می‌کند. بررسی این موضوع نیز باید در دستور کار باشد.
او خاطرنشان کرد: برنامه‌های همسو با این مسئله همچنان ادامه دارد. پیش‌بینی کرده‌ایم که امسال حدود چهار میلیون اصله نهال و بذر در عرصه‌های مدنظر کاشته شود. همان‌طور که در سال گذشته نیز چهار میلیون بذر و نهال کاشته شد که بخشی از آن در مناطق بیابانی بود.
--> اخبار مرتبط