گزارش جدید گروسی در باره ایران، سیاه است یا سفید؟

وب‌گاه اقتصاد نیوز 1402/06/14 - 08:42 مشاهده در مرجع

اقتصادنیوز: ادعای رسانه‌های آمریکایی درباره محتوای گزارش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حاکی از پیشرفت همکاری‌ها در حوزه غنی‌سازی با خلوص بالا است.

به گزارش اقتصادنیوز روزنامه دنیای اقتصاد نوشت: در آستانه انتشار گزارش فصلی رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره فعالیت های هسته ای ایران بعد از ماه ژوئن، چند منبع غربی مدعی دستیابی به نسخه ای از گزارش گروسی شدند.

خبرگزاری آسوشیتدپرس مدعی شد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جدیدترین گزارش خود کاهش سرعت غنی سازی در ایران را تایید کرده است. بنابر ادعای آسوشیتدپرس، در گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آمده است که ایران 6/ 121 کیلوگرم (268 پوند) اورانیوم غنی شده تا 60‌درصد دارد که رشد بسیار کندتری نسبت به میزان قبلی دارد. گزارش آژانس اتمی در ماه مه ذخایر اورانیوم 60 درصدی را کمی بیش از 114 کیلوگرم (250 پوند) اعلام کرده بود که این حجم در ماه فوریه 5/ 87 کیلوگرم (192 پوند) بوده است.

چند روز پیش نیز شبکه بلومبرگ گزارش داده بود که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش فصلی آتی خود احتمالا کاهش سرعت غنی سازی اورانیوم در ایران را اعلام خواهد کرد و برخی مقامات هسته ای ارزیابی می‌کنند که داده های آژانس اتمی نشان می‌دهد، ایران در حال تعدیل غنی سازی اورانیوم در سطوح بالاست.

خبرگزاری های بین‌المللی با اشاره به رویت نسخه ای از تازه ترین گزارش محرمانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته ای ایران می گویند تهران سرعت ذخیره اورانیوم 60‌درصد غنی شده خود را کاهش داده است؛ در این گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده که کل ذخایر اورانیوم غنی شده ایران کمتر از ماه مه است، اما همچنان بیش از 18 برابر حد تعیین شده در توافق سال 2015 بین تهران و قدرت های جهانی است. آژانس در گزارش جدید خود یادآور شده که کل ذخایر اورانیوم غنی شده ایران تا 19 اوت، 5/ 3795 کیلوگرم برآورد شده است که 949 کیلوگرم نسبت به ماه مه کاهش داشته است. حد مجاز ذخیره اورانیوم در برجام، 8/ 202 کیلوگرم تعیین شد.

در این زمینه بر اساس گزارش جدید آژانس میزان ذخایر اورانیوم غنی شده تا 60‌درصد اکنون به 6/ 121 کیلوگرم رسیده که این میزان در ماه مه 1/ 114 کیلوگرم بوده است. ایران همچنین دارای 8/ 535 کیلوگرم اورانیوم 20‌درصد غنی شده است که این میزان در گزارش ماه مه 9/ 470 کیلوگرم بود. یک دیپلمات ارشد که نامش فاش نشده نیز به خبرگزاری رویترز گفته است که ایران تولید 9 کیلوگرم اورانیوم با غنای 60‌درصد در هر ماه را به3 کیلوگرم کاهش داده است.

کاهش میزان تولید اورانیوم با غنای بالا به میزان یک سوم، در حالی گزارش شده که رافائل گروسی مدیرکل آژانس در گزارش محرمانه دیگری که نسخه ای از آن روز دوشنبه به رویت خبرگزاری فرانسه رسید، از به دست نیامدن پیشرفت در زمینه مسائل چالش برانگیز با تهران ابراز تأسف کرده است. به نوشته این خبرگزاری، رافائل گروسی در این گزارش از ایران خواسته است تا «با آژانس به طور جدی و پایدار در راستای اجرای تعهداتش» همکاری کند.

گزارش محرمانه آژانس که قرار است در نشست بعدی شورای حکام، در 20 شهریور در اختیار اعضا گذاشته شود، در حالی تهیه شده که ایران و آمریکا بر سر آزادسازی میلیاردها دلار دارایی بلوکه‌شده ایران در کره‌جنوبی در قبال آزادی پنج زندانی آمریکایی در ایران تفاهم کرده اند. تفاهمی که برخی از ناظران مسائل ایران، آن را دارای قابلیت بالقوه برای ازسرگیری مذاکرات احیای برجام می دانند.

در این زمینه به نوشته آسوشیتدپرس، کاهش سرعت غنی سازی اورانیوم می‌تواند نشانه ای از تمایل تهران به کاهش تنش با آمریکا باشد؛ تنشی که در سال‌های اخیر و به ویژه با خروج آمریکا از برجام و تشدید تحریم های ایران اوج گرفت. به تازگی وزیر خارجه ایران نیز تایید کرده توافق اخیر برای تبادل زندانیان با آمریکا، به توافق اتمی کمک می‌کند و در این زمینه «ابتکار عمان» در دستورکار است. همچنین گزارش گروسی در شرایطی منتشر می‌شود که قرار است چند روز بعد از آن در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل، هیات های ایران و آمریکا به صورت غیرمستقیم رایزنی هایی داشته باشند. مذاکراتی که برخی آن را آخرین فرصت برای احیای نسخه ای از برجام عنوان کرده اند.

مساله دوربین ها حل نشد

رحمن قهرمانپور، پژوهشگر ارشد مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای‌اقتصاد» به تفسیر بخش هایی از گزارش رویترز درباره برنامه هسته ای ایران پرداخت. به گفته قهرمانپور، گزارش رویترز به چند نکته اشاره می‌کند؛ نخست اینکه در مورد مکان‌هایی که ادعا شده در آن ذرات اورانیوم یافت شده یعنی سایت ورامین و لویزان و شیان هنوز مسائل حل نشده است؛ یعنی احتمالا آژانس توضیحات ایران را در این مورد قانع‌کننده تشخیص نداده است. قبلا خبری منتشر شده بود که ایران در خصوص چرایی یافته شدن ذرات اورانیوم در این دو مکان توضیحاتی به آژانس داده است. اما امروز آژانس مدعی است این دو مساله اصلی حل نشده است. وی ادامه داد: «نباید فراموش کنیم که آژانس در گزارش قبلی خود گفته بود که موضوع ذرات اورانیوم یافته‌شده در سایت مریوان آباده حل شده است.»

این کارشناس ادامه داد، در این گزارش رویترز آمده است که ایران با نصب دوربین های بیشتر موافقت نکرده است. منظور از دوربین ها در اینجا، دوربین های نظارتی است که آژانس خواهان نصب آنها در مراکز مونتاژ سانتریفیوژ شده است.

مشخصا کارخانه مونتاژ سانتریفیوژ که در کرج مورد حمله قرار گرفته بود و به اصفهان منتقل شده مدنظر آژانس است؛ زیرا دوربین هایی که در کرج بوده دیگر در اصفهان نصب نشده است. آژانس خواهان این است که این دوربین ها نصب شود اما ایران می گوید تا زمانی که بر اساس قانون مجلس، تحریم ها لغو شود نمی‌تواند اجازه نصب دوربین های نظارتی بیشتر را بدهد. این کارشناس در ادامه گفت: «دوربین ها برای آژانس خیلی اهمیت دارد و اگر‌چه مساله دو مکان ادعایی در خصوص فعالیت های گذشته ایران مهم است، اما مساله دوربین ها درباره فعالیت های فعلی و دامنه فعالیت های هسته ای نیز حائز اهمیت است. یعنی آژانس بر اساس اطلاعاتی که از دوربین ها می‌گیرد می‌تواند دامنه فعالیت های هسته ای ایران را حدس بزند و پیش‌بینی کند.»

در این خصوص شاهد هستیم که آژانس در گزارش های مکرر گفته است به دلیل کاهش فعالیت های نظارتی این نهاد، دیگر نمی‌تواند مانند گذشته دامنه فعالیت های هسته ای ایران را ارزیابی کند.

اقدام اعتمادساز ایران

قهرمانپور توضیح داد که گزارش رویترز در مورد اورانیوم 60‌درصد مدعی شده که ایران سرعت غنی سازی اورانیوم 60درصد را کاهش داده که احتمالا یک مساله سیاسی و مربوط به توافق اخیر یعنی تبادل زندانیان است. اما در عین حال در این گزارش آمده است که ذخیره اورانیوم 60‌درصد بیشتر شده است. (حدود 5/ 7 کیلوگرم)

به گفته این کارشناس، رویترز می گوید ایران بخشی از این ذخیره اورانیوم تولید شده 60 درصدش را رقیق کرده است. (حدود 4/ 6 کیلوگرم) بنابراین مقدار اورانیوم 60‌درصد کمتر نشده بلکه سرعت غنی سازی اورانیوم 60درصد در مقایسه با گزارش قبلی آژانس کاهش یافته است. این پژوهشگر توضیح داد: «منظور از رقیق کردن تبدیل اورانیوم 235 به اکسیداورانیوم است و این اقدام با هدف اعتمادسازی صورت می‌گیرد. زیرا وقتی اورانیوم رقیق می‌شود اگر کشوری بخواهد دوباره همان اورانیوم را وارد سانتریفیوژها کند و غنی سازی 90درصد انجام دهد، زمان بیشتری لازم دارد.» وی افزود: «وقتی کشوری چنین اقدامی انجام می‌دهد نمی خواهد به نقطه فرار هسته ای یا گریز هسته ای برسد.» قهرمانپور معتقد است از آنجا که دستگاه های غناسنج روی سانتریفیوژها نصب شده بنابراین در مورد اورانیوم 60‌درصد مساله چندانی وجود ندارد و این امر نیازمند یک توافق است.

تنش بر سر دو مکان ادعایی

این پژوهشگر مسائل بین‌الملل به «دنیای‌اقتصاد» گفت که باقی ماندن اختلافات در مورد دو مکان ادعایی بین ایران و آژانس ممکن است کار را تاحدودی دشوار کند. وی تشریح کرد: «مساله دو مکان ادعایی برای آژانس خیلی اهمیت دارد و این‌گونه به نظر می رسید که با توجه به توضیحات ایران، آژانس این توضیحات را خواهد پذیرفت. اما طبق گزارش رویترز آژانس اعلام کرده که این توضیحات قابل قبول نیست و این مساله احتمالا تنشی را در جلسه شورای حکام در ماه سپتامبر ایجاد خواهد کرد. یعنی کشورهای اروپایی و آمریکا فشار خود را بر ایران افزایش خواهند داد. زیرا این مساله برای آنها بسیار اهمیت دارد و اهمیت فنی آن از این لحاظ است که این دو مکان نشان خواهد داد که آیا فعالیت های ادعایی نظامی ایران یا پی ام دی بسته شده است یا خیر. باقی موضوعات به توافق سیاسی بین دو طرف بستگی دارد.»

قطعنامه علیه ایران صادر نمی‌شود

قهرمانپور در ارزیابی خود از نشست آتی شورای حکام درباره ایران نیز گفت: «از آنجا که مذاکرات در جریان است، به نظر نمی‌رسد اعضای شورای حکام قطعنامه ای علیه ایران صادر کنند بلکه احتمالا از ایران درخواست خواهند کرد که همکاری کند. اگر ایران قول همکاری بدهد حتی ممکن است بیانیه هم صادر نکنند. اما به هر حال آن‌گونه که انتظار می رفت موضوعات بین ایران و آژانس حل و فصل شده باشد ظاهرا حل و فصل نشده است.»

همچنین بخوانید