3 توصیه برای امضای برجام خوب

وب‌گاه عصر ایران 1401/06/14 - 15:05 مشاهده در مرجع

هیج تضمینی قابل اطمینان تر از این نیست که ظرفیت و توان هسته ای ما به گونه ای باشد که به محض خلف وعده آمریکا و خروج احتمالی دوباره از اجرای تعهدات برجامی، ما نیز گام هسته ای متناسب با آن را برداریم.

عصرایران؛ مازیارآقازاده - احیای برجام همچنان در پیچ و خم های مذاکرات دیپلماتیک قرار داد و در این مذاکرات، ایران و ایالات متحده آمریکا به میانجیگری اروپا در تلاش هستند تا بیشترین امتیازات را از طرف مقابل دریافت کنند.

ایران خود را متضرر برجام اولیه می داند و حتی این حق را دارد که به خاطر خروج یکجانبه آمریکا از برجام و اعمال تحریم ها از واشنگتن غرامت بخواهد؛ از این رو مذاکره کنندگان ایرانی نباید برای امضای یک توافق مساله دار عجله ای داشته باشند و قبل از توافق باید نهایت تلاش را داشته باشند تا ایرادات و خلاهای توافق پیشین را نداشته باشد.

بدین منظور تهران اعلام کرده به دنبال تضمین های عینی از آمریکاست؛ تضمین هایی که منافع اقتصادی ایران را از یک توافق قوی و پایدار حفظ کند.

اما در شرایطی که تهران به دنبال گرفتن تضمین از آمریکاست به نظر می رسد بهترین تضمین هایی که می توان گرفت نه محول کردن آن به آمریکا، بلکه امضای توافقی متوازن و قوی است که اهرم های هسته ای و کارت های بازی ما را تنها در ازای دریافت متوازن امتیازات از طرف مقابل، روی زمین بزند.

(لازم به ذکر است که این نوشته بدون در نظرداشتن اینکه تاکنون روند مذاکرات بر مبنای چه توافقاتی و چگونه طی شده و تنها بر مبنای نظرات نگارنده درباره عبرت اجرای برجام اولیه و عدم تکرار اشتباهات گذشته به رشته تحریر می آید.)

خروج یکجانبه واشنگتن از برجام در دوران ترامپ و اعمال تحریم ها در قالب کارزار "فشار حداکثری" علیه ایران در شرایطی که تهران تا بیش از 14 ماه همچنان به تمامی تعهدات برجامی خود متعهد ماند (هم چوب را خورد و هم پیاز را) باید مایه عبرت باشد و بر این اساس پیشنهاد می شود:

1- یک متن شُسته و رفته و بدون هیچ کلمه یا عبارت مبهم به امضا برسد. نشانه هایی از همت مذاکره کنندگان هسته ای کشورمان برای پایمردی روی این اصل دیده می شود که امیدوارکننده هستند؛ از جمله اصرار و پافشاری مذاکره کنندگان ایرانی به بسته شدن پرونده اتهامات آژانس پیش از امضای دوباره توافق احیای برجام؛ چون به نظر می رسد آمریکایی ها اصرار دارند این پرونده را مثل یک استخوان لای زخم و اهرم فشار برای کارشکنی ها و سوء استفاده های آتی خود در روند اجرای برجام، حفظ کنند.

متاسفانه در برجام اولیه تمامی تعهداتی که ایران می بایست بر عهده بگیرد به وزن و مقدار و مثقال و تاریخ و روز و ساعت.. تعیین شده بودند در حالی که تعهدات آمریکا کلی و با عباراتی قابل تفسیر بود که زمینه سوء استفاده واشنگتن را در زمینه تعلیق و لغو تحریم ها به ویژه در حوزه مالی و بانکی فراهم می کرد.

در این راستا بهتر است تعهدات طرفین در قالب برجام عینی و مشخص و قابل اندازه گیری و راستی آزمایی باشند و اگر تعهدات ایران نقدا و قابل سنجش عینی است تعهدات طرف مقابل نسیه های ذهنی و قابل تفسیر و محول شده به آینده نباشد.

نخستین اشتباه بزرگ در برجام اولیه این بود که ایران، تفسیر و تعبیر آمریکایی ها به تقسیم بندی تحریم ها بر مبنای تحریم های هسته ای و غیرهسته ای را پذیرفت و بر همین مبنا با آنها مذاکره و چانه زنی کرد و همین پذیرش باعث شد آمریکایی ها خواسته های خود را در زمینه رفع تحریم ها به طرف ایرانی دیکته کنند و تحریم های دیگر و جدید خود بر خلاف روح برجام را توجیه کنند.

آمریکا با این تقسیم بندی راه فراری برای حفظ شاکله تحریم ها و حتی اعمال تحریم های جدید علیه ایران پیدا کرد.

باید به آمریکا فهماند از نظر ایران تحریم هسته ای و غیرهسته ای معنایی ندارد و برای تهران لغو تحریم ها در معنای کلی آن مساله است؛ و اینکه واشنگتن با چه توجیهی تحریم ها را اعمال می کند برای تهران هیچ اهمیت و مشروعیتی ندارد.

بنابراین بهتر است برای اینکه در آینده از همان نقطه قبلی گزیده نشویم، زیر بار تفکیک تحریم ها به هسته ای و غیرهسته ای نرویم؛ چون آمریکایی ها تبحر خاصی در تفسیر به رای مفاد حقوقی و سوء استفاده از عبارات کشدار و قابل تفسیر قراردادها و توافق های بین المللی دارند.

2- بهترین تضمین نه در خارج و به دست آمریکا بلکه در داخل و به دست خودمان است: هیج تضمینی قابل اطمینان تر از این نیست که ظرفیت و توان هسته ای ما به گونه ای باشد که به محض خلف وعده آمریکا و خروج احتمالی دوباره از اجرای تعهدات برجامی، ما نیز گام هسته ای متناسب با آن را برداریم.

تجربه هولناک اردیبهشت 1398 تا تیر 1399 به هیچ وجه نباید تکرار شود. در آن زمان آمریکا از برجام خارج شد و شدیدترین تحریم ها را علیه ایران اعمال کرد و ما هنوز 14 ماه هم تعهدات برجامی خود را انجام دادیم و هم زیر فشار شدیدترین تحریم های آمریکا بودیم و دلخوش به وعده های فریبنده همچون "اینستکس" اروپایی بودیم که طبلی توخالی بود.

برای این منظور بهترین تضمین حفظ ذخائر اورانیوم غنی شده در کشور خودمان و در مکانی مناسب و زیر مهر و موم آژانس بین المللی انرژی اتمی است.

از سوی دیگر باید به آمریکا بفهمانیم که اگر دوباره بخواهد نقض عهد کند در همان روز نقض عهدش، مهر و موم ذخائر اورانیوم برداشته شده و همکاری های فراپادمانی متوقف و دوربین های نظارتی آژانس دوباره قطع شده و بازرسان از کشور اخراج خواهند شد.

آمریکا باید بداند اگر بخواهد دوباره نقض عهد کند، در همان روز نقض عهد، چشمان نظاره گرش روی برنامه هسته ای ایران در داخل ایران کور خواهد شد و دیگر کشور ما بیش از یک سال هم چوب و هم پیاز را نخواهد خورد.

3- مکانیزم ماشه را چاره کنید: امضای دوباره توافقی که اهرم "مکانیزم ماشه" را در اختیار گروه 1+5 قرار می دهد که به صورت خودکار تحریم های سازمان ملل علیه کشورمان را بازمی گرداند، به ضرر منافع ملی کشور است.

باید این اهرم را خنثی کرد، چه به شکل خارج کردن آن از متن توافق و یا به شکل تغییرات و اصلاحاتی در متن و یا گرفتن تضمین هایی عملی از طرف مقابل.

چون مکانیزم ماشه، در واقع یک مین کار گذاشته شده در داخل برجام علیه منافع و امنیت ملی ایران است که عمل کردن ماشه انفجاری آن به اراده طرف های مقابل بستگی دارد و وجود چنین سازوکاری بر خلاف منافع و امنیت کشور است.

تماشاخانه