7 توصیه مهم رهبر انقلاب برای دانشجویان / از مطالبهگری تا پرهیز از انفعال و ناامیدی
حوزه تشکلهای دانشگاهی خبرگزاری فارس، روز گذشته دیدار رمضانی و صمیمی دانشجویان و نمایندگان تشکلهای دانشجویی با رهبر معظم انقلاب برگزار شد.
مقام معظم رهبری در این دیدار ضمن بیان نکات مهمی در باره مطالبی که از سوی نمایندگان تشکلهای دانشحویی در مدت حدود 75 دقیقه مطرح شد، چند توصیه مهم هم برای دانشجویان داشتند.
* اولین توصیه: پرهیز از انفعال و ناامیدی
اولین توصیه رهبر انقلاب برای دانشجویان پرهیز از انفعال و ناامیدی بود. حضرت آیت الله خامنهای در بیان توصیه اول خود فرمودند: «... اولین توصیه من به شما دانشجوها پرهیز از انفعال و ناامیدی است؛ مواظب باشید؛ یعنی مواظب خودتان باشید، مواظب دلتان باشید، مواظب باشید دچار انفعال نشوید، دچار ناامیدی نشوید. شما باید کانون تزریق امید به بخشهای دیگر باشید. بله، نابسامانیهایی در بخشهای مختلف وجود دارد اما این نابسامانیها غیر قابل رفع است؟ ابداً؛ اینها قابل رفع است. مدیران خوبی هستند، وجود دارند، انشاءالله میتوانند، می کنند، کما اینکه تا حالا خیلی از کارها انجام گرفته. ده پانزده سال قبل از این، یک حرکت علمی مطرح شد، چه کسی باور میکرد که به اینجا برسد؛ الحمدلله این حرکت پیشرفت کرد، کارهای بزرگی انجام گرفت؛ در زمینه فناوری همین جور، در زمینههای بهداشت و درمان همین جور، سلامت همین جور؛ در خیلی از زمینهها کارهای بزرگی انجام گرفته، در دیگر زمینهها هم میتواند انجام بگیرد.
بنابراین اولین مسئلهای که بنده توصیه میکنم این است که شما در این زمینه تقوا به خرج بدهید؛ تقوا به همان معنایی که من اینجا در دیدار کارگزاران گفتم؛ تقوا یعنی خود را مرتباً مراقبت کردن و مواظب بودن. مراقب خودتان باشید که دچار یأس و ناامیدی و [اینکه] نمیشود و فایدهای ندارد و مانند این حرفها نشوید. این اولین توصیهی ما است. اگر شماها این توصیه را ندیده بگیرید، نه فقط نقش دانشجو تنزل پیدا میکند بلکه بقیهی موتورهای حرکت به جلو هم کُند میشود، حرکتش کُند خواهد شد؛ یعنی روی آنها هم تأثیر منفی میگذارد.
جوانهای هم سنوسال شما در دفاع مقدس همت کردند و کشور را نجات دادند؛ به معنای واقعی کلمه کشور را نجات دادند؛ بچههای همسن شماها بودند. آن روز هم خیلیها می گفتند نمی شود؛ بنده خب وسط میدان بودم یعنی نه در میدان جنگ، در وسط میدان کارهای نظامی و تصمیمگیریهای نظامی و مانند اینها، حضور داشتیم، می دیدیم؛ بعضیها می گفتند: «آقا! فایدهای ندارد، نمی شود، امکان ندارد، کاری نمی شود کرد»؛ یعنی اجازه بدهیم نیروهای صدام که تا ده کیلومتری اهواز آمدند، همان جا بمانند، کاری نمیشود کرد؛ آن روز هم بودند کسانی که این جوری میگفتند. همین جوانهای مثل شما آمدند وسط میدان و کاری کردند که همهی دنیا را متحیر کرد. اینجا بعد از آنکه خرمشهر فتح شده بود، یک هیئتی از رؤسای چندین کشور اسلامی، در رأسشان هم آن آقای سکوتوره بود که رئیسجمهور گینه بود یک جمعی بودند، هفت هشت نفر از رؤسای کشورهای اسلامی که میآمدند برای میانجیگری؛ بعد از فتح خرمشهر اینها اینجا آمدند. یک بار یا دو بار قبل از آن آمده بودند، بنده هم رئیسجمهور بودم و با اینها ملاقات میکردم. این دفعه که آمدند، سکوتوره گفت این دفعه که ما آمدیم وضع ایران با وضع گذشته متفاوت است. چرا؟ چون خرمشهر فتح شده بود، خرمشهر بازپس گرفته شده بود. یعنی این جوری است؛ تأثیر پیشرفتها در دنیا این جوری است. همین جوانهای همسن شما بودند که توانستند این کار را انجام بدهند؛ شما هم میتوانید.
البته بعضی از نسلهای گذشتهی شما اینجا کم آوردند، در این مورد کم آوردند و دچار خطا شدند؛ یعنی آنجایی که نبایستی مأیوس بشوند، نباید ناامید بشوند، ناامید شدند، و این ناامیدی آنها را از میدان خارج کرد، و بعضیهایشان هم بدجوری خارج شدند! حالا بعضیها فقط خارج شدند اما بعضیها علاوه بر خارج شدن از میدان مبارزهی انقلابی، همصدای با دیگران هم شدند. خب پس این توصیهی اول من: مواظب باشید به افق پشت نکنید، به قله پشت نکنید، همیشه به سمت قله و به سمت افق روشن حرکت کنید.
* توصیه دوم: اندیشهورزی
پرداختن به اندیشهورزی دومین توصیه رهبر انقلاب به دانشجویان بود. ایشان در این باره تاکید کردند: توصیه بعدی پرداختن به اندیشهورزی است. ببینید در دانشگاه دو چیز لازم است: علم و فکر. علم بدون فکر مشکلساز میشود، علمی که بدون فکر باشد، راه را غلط میرود؛ تبدیل میشود به سلاحهای کشتار جمعی و سلاح اتمی و سلاح شیمیایی و بعضی از پدیدههای علمی دیگری که بشریت را دارد بدبخت میکند؛ علمی که فکر درست همراهش نباشد، و بیفکر یا با فکر غلط حرکت کند این میشود. توصیهی ما به علم را دانشگاهها انصافاً خوب عمل کردند و پیشرفت کردند. بنده به فکر هم خیلی توصیه کردم، مثل اینکه این سختتر است؛ روی این زمینه مثل اینکه کار مشکلتر است و کار زیادی انجام نشد.
یکی از کارهای مهم اندیشهورزی است؛ توصیه من این است: بنشینید فکر کنید. شماها خوشاستعدادید، خوشفکرید، میتوانید فکر کنید؛ بنشینید فکر کنید. البته فکر کردن راهنما هم لازم دارد، استاد فکر هم لازم دارد. بدون فکر اگر حرکت کنیم، حرکتها زیگزاگی و موجب رکود و موجب توقف و موجب عقبگرد و امثال اینها خواهد شد؛ باید فکر کرد در همهی زمینهها که البته چند نفر از شما هم در صحبتهایتان گفتید. در سطح ادارهی کشور هم، فکر خیلی نقش دارد. حالا من به شما دانشجوها توصیه میکنم حالا بحث مدیران جدا است بنشینید روی مسئلهی فکر کار کنید.
فکر «بایدها» و «نبایدها» را معین می کند، علم «واقعیتها» را به ما میگوید، فکر «بایدها» را به ما میگوید، «نبایدها» را به ما می گوید؛ این خیلی حساس است. این فکر باید در مسیر درست قرار بگیرد؛ اگر چنانچه فکر را درست مدیریت نکردید، ممکن است به راه خطا برود. حالا البته من کمتر اسم از افراد میآورم، [اما] مرحوم آقای مصباح (رضوان الله علیه) یک استادِ فکر بود؛ البته ایشان کارهای سیاسی و فکرهای سیاسی هم میکردند، دربارهی آنها [یعنی] مسائل سیاسی بحثی ندارم، [لکن] دربارهی مسائل فکری یک راهنما و مرشدی بود که میتوانست مرجع و ملجأ باشد. این جور آدمها لازمند که استاد فکر باشند؛ همچنانی که علم استاد میخواهد، فکر هم استاد میخواهد؛ این هم از این [مسئله]. حالا در مورد فکر دو سه نکته ی دیگر یادداشت کردهام، [که چون] وقت میگذرد، عبور می کنم.
* توصیه سوم: با مسائل کشور مماس بشوید
سومین توصیه رهبر معظم انقلاب به دانشجویان این بود که با مسائل کشور مماس شوند. حضرت آیت الله خامنه ای در این بخش تاکید کردند: «توصیه بعدی این است که با مسائل کشور مماس بشوید. انسان [وقتی] مسائل کشور را از دور نگاه می کند، یکجور است، [اما] وقتی تماس با مسائل پیدا می کند، یک جور دیگر است؛ گاهی تفاوت می کند. حالا مثلاً مسئله آب را یکی از دوستان مطرح کردند؛ خب مسئله آب یک مسئلهای است که وقتی وارد بشوید، تماس پیدا کنید، جستجو کنید و تحقیق کنید، به یک نتایجی میرسید که مثلاً با نتایجی که اینجا گفته شد تفاوت دارد. با مسائل کشور مماس بشوید، مسائل را از نزدیک ببینید، درک کنید، روی آن کار کنید، متمرکز بشوید. لازم هم نیست که حالا فرض کنید جمعیت شما وآن تشکلی که شما در آن هستید، به همهی مسائل کشور برسد؛ نه، متمرکز بشوید روی یک مسئله، دو مسئله، روی آن مسائل فکر کنید، کار کنید، دنبال کنید، تحقیق کنید؛ نتایج تحقیقتان مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
ما الان مجموعههای جوان دانشجوییای داریم که نتایج تحقیقاتشان در دستگاهها مورد استفاده قرار میگیرد؛ داریم. من البته نمیخواهم اسم بیاورم؛ هستند کسانی که نتایج تحقیقاتشان حتی در آن جاهایی و در آن مواردی که خیلی به کارهای جوانها توجه نمیشد و اعتنا نمیشد، [مورد توجه قرار می گیرد.] یک مواردی وجود دارد که حالا یک توصیههایی می شد و پشتیبانیهایی می شد، و به نتیجهگیری جوانها اهتمام می شد و اعتنا می شد و [روی آن] کار میشد.
حالا مثلاً مِنبابمثال [موضوع] شعار امسال، در بحث دانشبنیانها؛ که حالا یکی از دوستان افزایش دانشبنیانها را مفید نمیدانستند. حالا چون تند صحبت میکردند آدم [حرفشان را] درست نمیفهمید؛ به نظرم مضر هم میدانستند افزایش [آنها را]؛ نه، روی این فکر کنید، روی این مسئله دانشبنیانها کار کنید. یکی از مواردی که شما میتوانید روی آن فکر کنید، کار کنید، با آن تماس پیدا کنید، همین مسئله شرکتهای دانشبنیان و بنگاههای دانشبنیان است، با آن عرض عریضی که دارد؛ که خب با دانشگاه هم طبعاً ارتباط نزدیکی دارد. چه کار می توانید بکنید در مورد دانشبنیانها؟ حالا آن کسانی که میتوانند، مجموعههای دانشبنیان تشکیل میدهند؛ بحث من آن نیست، بحثِ من بحث دانشجویی است؛ دانشجوها می توانند گفتمانسازی کنند؛ در مورد شرکتهای دانشبنیان گفتمانسازی بشود. وقتی یک موضوعی گفتمان شد در داخل کشور و به صورت یک موضوع متفاهَمِ عرفیِ عمومی درآمد، به طور طبیعی جریان پیدا میکند؛ گفتمانسازی این است.
یا از لحاظ فکری جریانسازی کنید؛ علیه مؤلفههای مخل دانشبنیان جریانسازی کنید، مثلاً مثل خامفروشی، یعنی فروش مواد بدون ارزش افزوده این جوری بگوییم که الان در کشور ما متأسفانه وجود دارد، خیلی هم رایج است؛ روی این مسئله جریانسازی کنید تا گفتمان مخالف با این، تولید بشود. یا واردات مصرفی، واردات غیر تولیدی؛ بخشی از واردات ما وارداتی است که باید انجام بگیرد، مورد نیاز است اما بعضی واردات، واردات مصرفی است. بعضیها البته لازم است، یک مواردی ناگزیر باید انجام بگیرد، من در این زمینهها معتقد به نگاه کارشناسی هستم، هر چه کارشناس بگوید، اما به طور کلی واردات مصرفیای که مشابه داخلی دارد مضر است برای کشور، مخل است؛ از مؤلفههای مخالف و بهاصطلاح متضاد با تشکیل حرکت دانشبنیان در کشور است. یا مثلاً فرض کنید قاچاق. این هم یک کاری است که دانشجوها میتوانند انجام بدهند.
* توصیه چهارم: مطالبهگری کنید
پرداختن به مطالبهگری توصیه دیگر رهبر انقلاب به دانشجویان بود. ایشان در توضیح این توصیه تاکید کردند: [توصیهی] بعد مطالبهگری؛ طبیعت دانشجو مطالبهگری است؛ مطالبهگری کنید و از مسئولان بخواهید که کار جدی بکنند؛ یکی از کارهایی که شماها میتوانید بکنید این است؛ شما برحذر بدارید مسئولان را از کارهای نمایشی؛ از آنها بخواهید کارهای جدی و واقعی انجام بدهند؛ این یکی از مطالبات درست و بهجای دانشجویان است که میتوانند این را بخواهند.
البته هیچ لزومی هم ندارد که برخورد تند و تیز بکنید! بعضیها خیال میکنند که راه تذکر دادن این است که تند و تیز وارد بشوند، انتقاد کنند، دعوا کنند، سر و صدا کنند؛ نه، هیچ لزومی ندارد البته خود ما هم دورهی جوانی از این کارها میکردیم؛ بنده وقتی میبینم گاهی بعضی از تندیهای جوانها را، به یاد جوانیهای خودم میافتم که خاطراتی داریم میتوان منطقی و هوشمندانه و کاملاً جدی وارد میدان مطالبهگری شد و مطالبهگری کرد که وقتی آن جور بشود، دانشجو را دیگر متهم نمیکنند به نقزنی؛ وقتی تند صحبت میکنید، متهمتان میکنند میگویند «آقا! دانشجو میآید فقط نق میزند»؛ نه، وقتی که منطقی و جدی و با منطق و استدلال مطالبهگری کردید، متهم به نقزنی هم نمیشوید. بعلاوه، این مطالبهگری موجب میشود که بعضی نگویند «خب حالا که مثلاً تشکیلات مدیریتی دولت تشکیلات انقلابی است مجلس انقلابی، دولت انقلابی و مانند اینها دیگر مثلاً نقش دانشجوهای انقلابی چیست؟» نخیر، اتفاقاً میتوان گفت نقششان گاهی اوقات بیشتر است، برای خاطر اینکه امکان حضورشان، امکان فعالیتشان، امروز بیشتر است. یکی از موارد، همین مطالبهگری است که میتوانید انجام بدهید.
حالا من شعار امسال را مثال زدم که تولید دانشبنیان باشد؛ مثالهای فراوان دیگری هم وجود دارد که در همهی اینها میتوان مطالبهگری کرد، مثل مسئلهی عدالت اقتصادی، مسئلهی فرهنگ، مسئلهی سبک زندگی؛ اینها همه مسائلی است که میتوان در مورد اینها واقعاً مطالبهگری کرد و درخواست عمل جدی کرد؛ میتوان از مسئولین خواست، منتها عرض کردم با منطق و با استدلال درست.
یک نکتهای که در مطالبهگری وجود دارد و در کل اقدامات دانشجویی اصلاً این مسئله به نظر من مهم است، این است که باید دانشجوها مبانی اعتقادی خودشان را محکم کنند؛ مبانی اعتقادی را، مبانی ایمانی را دانشجوها باید در خودشان مستحکم کنند که این هم البته راههای مخصوص خودش را دارد، [از جمله] مطالعه و مجالست با علما. در دعای ابوحمزه که به خدای متعال عرض میشود چرا من در یک مواردی حال دعا پیدا نمیکنم، حال توجه پیدا نمیکنم، یکی از چیزهایی که به عنوان علت از قول امام سجاد نقل شده این است که «اَو لَعَلَکَ فَقَدتَنی مِن مَجالسِ العُلَماء».(12) حالا لزوماً مراد از «عالمان» معممین نیستند؛ [یعنی] عالِم اخلاق، عالِم دین؛ در مجالس اینها باید شرکت کرد، باید حضور پیدا کرد، باید از آنها استفاده کرد. پس تقویت مبانی اعتقادی، تقویت اندیشهورزی، عمیق شدن در مسائل کشور، بررسی راهحلها و تجربهها. راهحلها را بررسی کنید. حالا شما اینجا مثلاً فرض کنید از یک چیزی انتقاد میکنید، بعد میگویید مثلاً این کارها هم انجام بگیرد، به عنوان پیشنهاد و راهحل؛ خب این راهحل را شما چقدر بررسی کردهاید؟ چقدر تجربه کردهاید؟ چقدر اطرافش را سنجیدهاید؟ اینها مهم است. اگر این کارها شده باشد، خب خیلی باارزش است و طبعاً ارزشش بیشتر می شود.
این هم که من میگویم «تند و تیز برخورد نکنید»، این را حمل نکنید بر اینکه میگویم سازشگری کنید و سازشکاری کنید و مجیزگویی کنید؛ نه، بنده از این توصیهها هرگز به جوانها و به دانشجوها نکردهام و نخواهم کرد که مجیز این و آن را بگویید و یا تملق بگویید؛ نخیر، ابداً؛ مراد این نیست؛ مراد این است که با منطق باید حرکت کرد و حرف زد. بدون منطق، با حرف تند و تیز، با طعنه زدن که حالا متأسفانه در فضای مجازی هم این طعنه زدنها و این چیزها رایج شده است که خیلی چیز مضری است [نمیشود؛] اگر شما این جور برخورد کردید، آن وقت دیگر بعضی از عملکردهای ضعیف به حساب نظام جمهوری اسلامی و به حساب انقلاب گذاشته نخواهد شد؛ یعنی تفکیک به وجود خواهد آمد بین آرمان انقلاب، آنچه انقلاب خواسته و مثلاً فرض کنید عملکرد ضعیف منِ مدیر؛ این تفکیک هم جزو چیزهای لازم است.
توصیه پنجم: مراقبت کنید دشمن از مطالبه بحق شما سوء استفاده نکند
حضرت آیت االه خامنه ای در توصیه دیگر خود از دانشجویان خواستند در بحث مطالبهگری مراقبت کنند تا دشمن از مطالبه بحق آنها سوء استفاده نکند. رهبر انقلاب در این باره فرمودند: «یک توصیه دیگر هم عرض بکنم که اینجا یادداشت کردهام؛ در مطالبهگریها که من به شما توصیه مطالبهگری میکنم مراقبت کنید دشمن نتواند از مطالبهی بحق شما سوء استفاده کند؛ هم در صورتبندی مسئله، هم در راه حلی که ارائه میدهید، سعی کنید با دشمن وجه مشترک و مانند اینها پیدا نکنید؛ مخرج مشترک پیدا نکنید با دشمن؛ [چون] او هم موضوعات را مطرح میکند دیگر، او هم مشکلات را مطرح میکند، هم صورت مسئله را او مطرح میکند، هم بهاصطلاح علاج را و نتیجهگیری را مطرح میکند. شما صورت مسئلهتان هم با او باید فرق داشته باشد، نتیجهگیریتان هم با او باید بکلی فرق داشته باشد، چون او دشمن است دیگر، او مُغرض است و از روی خیرخواهی انجام نمیدهد کار را.
توصیه ششم: دانشجوها و تشکلهای دانشجویی، فعالیتهای بینالمللی داشته باشند
داشتن فعالیتهای بین المللی توصیه مهم دیگر رهبر انقلاب به دانشجویان و اعضای تشکلهای دانشجویی بود. ایشان تصریح کردند: «یک توصیه دیگر در مورد فعالیتهای بینالمللی است. من البته قبلاً این را توصیه کردهام؛ یکی دو بار تا حالا توصیه کردهام که دانشجوهای ما، تشکلهای ما، فعالیتهای بینالمللی داشته باشند.
الان در دنیا گروههای جوان دانشجو و غیر دانشجوی زیادی هستند که علیه سیاستهای استکباری، علیه آمریکا، علیه سیاستهای اروپایی و غربی بشدت مشغول فعالیتند؛ در خود اروپا وجود دارند، شاید در آمریکا [هم باشد] حالا من خیلی از آمریکا خبر ندارم، اما در اروپا گروههای زیادی وجود دارند گروههای اسلامی در کشورهای اسلامی هم که معلوم است فراوان هستند؛ با اینها اگر بتوانید ارتباط سالم برقرار کنید، دو فایده دارد: فایدهی اول این است که به آنها نیرو میدهید و کمک میکنید؛ فایدهی دوم این است که جمهوری اسلامی را به آنها معرفی میکنید؛ یعنی شمای دانشجو، جمهوری اسلامی را به آن گروه دانشجوی مثلاً فرانسوی یا اتریشی یا مثلاً انگلیسی معرفی میکنید که جمهوری اسلامی این است؛ اگر چنانچه این حرکت را انجام بدهید خوب است. من البته در این زمینه قبلاً صحبت کردهام و این کار شما علاوه بر اینکه معرفی جمهوری اسلامی است، یک سپر دفاعی برای جمهوری اسلامی هم هست؛ چون علیه جمهوری اسلامی، امپراتوری خبری بشدت فعال است دیگر؛ این در واقع پاسخ آن هم محسوب میشود. اما من روی چند کشور همسایه میخواهم تکیه کنم؛ ارتباطاتتان را با گروههای دانشجویی عراق، افغانستان، پاکستان هر چه میتوانید بیشتر تقویت کنید. اینها آمادگی قلبی و روحیشان با شماها خیلی زیاد است و ارتباطات را برقرار کنید.
توصیه هفتم: مسئولیت کنونی را پلهای برای مسئولیتهای بالاتر قرار ندهید
هفتمین توصیه رهبر انقلاب برای دانشجویان دیروز بود، دانشجویانی که امروز مسئولیت گرفتهاند. مطالبه رهبر انقلاب از این جوانان این بود که مسئولیت کنونی را پلهای برای مسئولیتهای بالاتر قرار ندهند. رهبر انقلاب فرمودند: «توصیه آخر من مربوط به جوانهایی است که از قبیل شما بودند تا چند سال قبل از این، و امروز بحمدالله در ردههای مدیریتی قرار گرفتهاند، چه در مجلس که شما یکی از دوستان حسابی آنها را شست و شو دادید، چه در مدیریتهای دولتی، هستند. خب، این خیلی مغتنم است؛ یقیناً بدون نیروی جوان مؤمنِ پُرانگیزهی پُرتوان، این بارِ سنگین جمهوری اسلامی پیش نخواهد رفت؛ بدون شک. اینکه بنده در همین جلسهی شما یک وقتی چند سال پیش گفتم «مدیر جوان حزباللهی»، به خاطر این است که بدون مدیریت جوان و پُرانگیزه و مؤمن کارها پیش نمیرود، باید جوانها آنجا باشند. منتها من به این جوانهای عزیزی که حالا الحمدلله وارد میدان کار شدند چه در قوهی مقننه، چه در قوه قضائیه، چه در قوهی مجریه توصیهای که میکنم این است که اینها سعی کنند این مسئولیت کنونی را پلهای برای مسئولیتهای بالاتر قرار ندهند؛ توصیهی اول من و توصیهی مهمتر من این است. این جور نباشد که ما بگوییم: «حالا این یک سابقه برای ما درست میکند برای مسئولیتهای بالاتر»؛ نه، بچسبید به همین کار. برای خدا کار کنید، متمرکز بشوید روی مسئلهای که به شما مربوط میشود؛ چه بخش اقتصاد، چه بخش سیاست، چه بخش فرهنگ؛ بخشهای مختلف. متمرکز بشوید روی مسئله و دنبال حل آن مسئلهای باشید که به شما محول شده؛ این لازم است. توقع ما از جوانهایی که مسئولیت پیدا کردند، این است که هدفتان را حل مسئله قرار بدهید. این هم این [مطلب].»
مسلما توصیه های رهبر معظم انقلاب در دیدار با دانشجویان، چراغ راهی است برای تشکلها و فعالان دانشجویی، توصیههای مهمی که ضرورت دارد تشکلهای دانشجویی به آنها توجه جدی داشته باشند.
انتهای پیام /