95 درصد تسهیلات اعطایی به دستگاه‌ها را 19 شرکت تصاحب کردند / «مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران»؛ گیرنده بالاترین مبلغ

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو - مرضیه کوثری: به موجب بند "ط" تبصره 16 قانون بودجه سال 1402، بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی موظف شدند که میزان تسهیلات یا تعهدات پرداختی به هر یک از دستگاه‌های اجرایی (به تفکیک دستگاه) را در سایت بانک مرکزی قرار داده و بصورت فصلی به روزرسانی کنند.

از همین رو، میزان تسهیلات به دستگاه‌های اجرایی در فصل بهار در فایلِ قرار داده شده برروی سایت بانک مرکزی، مشخص شده است. بطور کلی در فصل بهار به 73 دستگاه، تسهیلات اعطا شده است. دستگاه‌هایی که بیشتر از 100 میلیارد تومان وام دریافت کرده اند در نمودار زیر مشخص شده اند.

طبق بررسی‌های انجام شده، میزان تسهیلات اعطایی توسط بانک‌ها پراکندگی بسیار بالایی دارد. در کل حدود 29 هزار و 700 میلیارد تومان به دستگاه‌ها تسهیلات اعطا شده است که بیش از 95 درصد این میزان صرفا به 19 شرکتِ نام برده شده در نمودار که بیشترین وام‌ها را دریافت کرده اند، اختصاص یافته است. به عبارت دیگر از بین کل تسهیلات، حدود 28 هزار و 500 میلیارد تومان به 19 دستگاه اجرایی و هزار و 200 میلیارد تومان به 54 دستگاه اجرایی تخصیص یافته است.

قابل ذکر است که بیش از 30 درصد از کل تسهیلات اعطا شده، یعنی 10 هزار میلیارد تومان، مربوط به شرکت «مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران» است. این مقدار وام نیز تنها در دو فقره به این دستگاه داده شده است؛ یعنی تنها با یک بار درخواست، پنج هزار میلیارد تومان تسهیلات به حساب این دستگاه اضافه شده است.

بعد از شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران، دستگاه‌های سازمان تامین اجتماعی، شهرداری شیراز و خدمات حمایتی کشاورزی به ترتیب با مقدار 8 هزار و 700 میلیارد، هزار و 400 میلیارد و هزار و 350 میلیارد تومان در رتبه‌های بعدی بیشترین تسهیلات‌گیرندگان قرار می‌گیرند.

دو نکته قابل تامل دیگر نیز وجود دارد. اول اینکه فایل منتشر شده برروی سایت بانک مرکزی برطبق قانون بودجه منتشر می‌شود، اما نواقصی دارد و گویی بخشی از قانون حذف شده است. در بند "ط" قانون بودجه سال جاری آمده است که تسهیلات اعطا شده به دستگاه‌های اجرایی باید به همراه نرخ سود، میزان دوره بازپرداخت و تنفس، وثیقه یا ضمانتنامه دریافتی و وضعیت بازپرداخت منتشر شود. درحالی که در فایل موجود، تنها موردِ "وضعیت بازپرداخت" مشاهده می‌شود و اساسا خبری از نرخ سود، میزان دوره بازپرداخت و تنفس، وثیقه یا ضمانتنامه دریافتی نیست. سوال اینجاست که چطور همه موارد حذف و فقط وضعیت بازپرداخت منتشر شده است؟

نکته دوم اینکه بانک‌ها و موسسات اعتباری غیر بانکی تنها تا دو هفته بعد از پایان هر فصل فرصت ارسال و انتشار اطلاعات را دارند، درصورتی که اکنون حدود چهار هفته از فصل تابستان گذشته و هنوز جای خالی میزان "تسهیلات اعطایی به دستگاه‌های اجرایی در فصل تابستان" در سایت بانک مرکزی وجود دارد.

در این حالت، از تیم نظارتی بانک مرکزی انتظار می‌رود که روند نظارت خود را باتوجه به تنوع قوانین شفافیت تسهیلات که در قانون بودجه سال 1402 وجود دارد تغییر دهد تا حتی کوچکترین اطلاعات تسهیلات‌دهی شبکه بانکی در اختیار مردم و کارشناسان بانکی قرار بگیرد و حتی تیم نظارتی باید درخصوص نواقص موجود در اطلاعات منتشر شده پاسخگو باشند.