آب در کشور به یک نظام پیچیده مبدل شده / منابع آب کشور نباید در اختیار مصرف‌کننده آن باشد
مشکلات آب و بازتاب آن در اجتماع این روزها به‌شدت خبرساز شده و مدیریت آب را به یک نظام پیچیده مبدل کرده تا جایی که کارشناسان معتقدند باید مدیریت منابع آب از وزارت نیرو منفک و به زیرمجموعه مدیریت منابع طبیعی کشور اضافه شود تا منابع آب کشور در اختیار مصرف‌کننده آن نباشد.
به گزارش خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی راه دانا؛ سال‌هاست که آب به شکل کالا دیده شده نه منبعی تجدیدپذیر و با بررسی ساده‌ای می‌توانیم بگوییم باتوجه‌به اقدامات انجام شده در این سال‌ها وزارت نیرو آن‌گونه که شایسته است مدیریت مناسبی در این زمینه نداشته است.
عدم مدیریت متناسب منابع آبی در زیر چتر مدیریت مدیریت وزارت نیرو
در سایه این عدم مدیریت متناسب امروز که بحران آب و خشکسالی در نقاط مختلف جهان جدی‌تر شده، اخبار و شواهد حاکی از تداوم خشکسالی و کاهش سطح آب سفره‌های زیرزمینی و حتی سدها به دلیل برداشت‌های بی‌رویه در برخی مناطق کشور است که این مشکلات در مناطقی مانند شیراز، سیستان و بلوچستان و همدان و حتی به‌تازگی تهران بحران آب را جدی‌تر نشان می‌دهد. بیشتر بخوانید: کمبود آب در ایران واقعیتی انکارناپذیر / دولت و ملت تا دیرنشده چاره‌اندیشی کنند/ بحران آب باید مدیریت شود عباس محمدی کارشناس محیط‌زیست درباره این موضوع نظرات خود را در کلاب‌هاوس این‌گونه بیان کرد: آب این روزها تبدیل به دغدغه ایران شده است، شهرها با کمبود آب دست‌وپنجه نرم می‌کنند، حالا به نظر می‌رسد باید میان صنعت، کشاورزی و حفظ منابع آبی یکی را فدای دیگری کرد. این کارشناس گفت: اینکه آب کم شد در درجه اول به این موضوع برمی‌گردد که جمعیت ما زیاد شد و سرانه آب کاهش پیدا کرد، اما دلیل مهم‌تر اینکه ما انبوهی از مشکلات را با هم تلفیق کردیم، اگر یک سیاست غلط با سیاست غلط دیگر ادغام شود اثرات منفی آن از جمع جبری آن‌ها بیشتر می‌شود.
آب در کشور به یک نظام پیچیده مبدل شده
وی افزود: آب در ایران به یک نظام پیچیده از مسائل تبدیل شده که این مسئله نتیجه سوءمدیریت چهل‌ساله در این حوزه است. علی‌رغم تمام هشدارهایی که داده شد مدیران بخش آب به همین بخشش از منابع عمومی کشور ادامه دادند، یعنی مثلاً از خوزستان آب گرفتند و فرستادند اصفهان، از اصفهان آب گرفتند و فرستادند یزد، این بذل و بخشش آب از منابعِ دیگران همین نتیجه‌ای را دارد که امروز می‌بینیم، مثلاً به شکل اعتراض در خوزستان و اصفهان خودش را نشان می‌دهد. با وجود همه مسائل بیان شده و در شرایط کنونی مشکل وقتی نمایان‌تر می‌شود که آقای محرابیان وزیر نیرو هیچ طرح جدیدی برای مدیریت این سیستم ارائه نمی‌کند و نظرشان این است که همان سیاست غلط گذشته را همچنان ادامه دهند و می‌خواهد با تقسیم منابع آب مشکل آب کشور را حل کند. درصورتی‌که چنین کاری اگر امکان‌پذیر بود باید این سیاست‌ها سال‌ها پیش مشکل کشور را حل می‌کرد و این روند مشکل‌زا ادامه‌دار نمی‌شد. به اعتقاد کارشناسان این حوزه چنین نظام مدیریتی حاصل دورشدن نخبگان از مدیریت است و این در حالی اتفاق می‌افتد که کشور ما این روزها دارد افراد باهوش و متخصص در این زمینه را از دست می‌دهد و اگر اردکانیان (مدیر اسبق) می‌گفت مدیریت آب در ایران اشتباه بوده امروز آقای محرابیان حتی به این موضوع نیز معترف نیست و در سکوت سعی دارد پا جای مدیران قبلی بگذارد و همین روند پراشتباه را ادامه دهد.
کشاورزی و امنیت غذایی کشور که در گرو آب است
امروز اگر کشاورزی و امنیت غذایی کشور که در گرو آب است لطمه ببیند، نان گران می‌شود، و همه این چرخه به‌هم‌وابسته هستند و می‌توانند زمینه‌ساز اعتراضات اقتصادی و اجتماعی و امنیتی شوند؛ زیرا وقتی نان گران شود دیگر کسی نمی‌تواند جلوی اعتراضات را بگیرد. به نظر می‌رسد امروز دولت باید یک تجدیدنظر اساسی در وزارت نیرو را در رأس امور خود قرار دهد و به نظر برخی کارشناسان اساساً مدیریت آب باید از وزارت نیرو گرفته شود و این دسته از مخالفان نحوه مدیریت اعتقاد دارند، وزارتخانه‌ای که تمام مهندسان آن در حوزه ساخت‌وساز تخصص دارند نمی‌توانند آب کشور را مدیریت کنند و آب مملکت باید توسط کسانی مدیریت شود که در محیط‌زیست و کشاورزی و منابع طبیعی حرفی برای گفتن دارند. حنیف رضا گلزار کارشناس حوزه آب‌وخاک دررابطه‌با تخصیص منابع آب و تأثیر آن بر محیط‌زیست به راه دانا، اظهار کرد: بحران مدیریت منابع آبی در کشور امری واضح است و آنچه که هنوز درمورد آن به یک اجماع نظر دست نیافته‌ایم راهکار است. وی گفت: متولی پاسخگوی آب در کشور وزارت نیرو است؛ اما به اعتقاد بنده این کار درستی نیست چراکه وزارت نیرو برای تولید انرژی از منابع آبی استفاده می‌کند پس نوعی نگاه مصرف‌کننده به آب را دارد و نمی‌توان مدیریت آب را به وزارتخانه‌ای واگذار کرد که به خودش آب تخصیص دهد. وی افزود: اگر آب را به‌عنوان یکی از ارکان تشکیل‌دهنده منابع طبیعی به رسمیت بشناسیم باید مدیریت منابع آب را به مجموعه مدیریت منابع طبیعی کشور واگذار کنیم. وی با اشاره به اینکه تجربه چند سال مدیریت آب توسط وزارت نیرو یک تجربه کاملاً شکست‌خورده است گفت: نگاه وزارت نیرو به منابع آب یک نگاه صرفاً مهندسی و سازه محور است و نگاه حفاظتی به‌عنوان یکی از ارکان تشکیل‌دهنده منابع طبیعی را ندارند. وی تأکید کرد: وزارت کشاورزی نیز مانند وزارت نیرو یکی از مصرف‌کنندگان منابع آبی است و بنابراین اگر مدیریت منابع آبی را از وزارت نیرو به وزارت جهاد کشاورزی واگذار کنیم باز هم نحوه مدیریت به همان شکل ادامه خواهد یافت.
آب‌فروشی یا مدیریت آب؟
محمد بازرگان مشاور اتاق اصناف کشاورزی نیز در این زمینه معتقد است، اگر یک‌دهم هزینه‌ای که در سدسازی شده، در بخش اصلاح، لایروبی و ترمیم قنوات هزینه می‌شد هیچ‌کدام از مشکلاتی که در حال حاضر با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنیم را نداشتیم. وی افزود: بخش زیادی از آب‌های سطحی به دلیل قرارگیری در پشت سدها تبخیر می‌شوند و تجمیع آب پشت سد باعث شده که حق آبه بخش کشاورزی و محیط‌زیست نادیده گرفته شود و به‌جای آن به صنایع تخصیص داده شود. در حقیقت می‌توان گفت که تفکر وزارت نیرو آب‌فروشی است نه مدیریت آب! مشاور اتاق اصناف کشاورزی با بیان اینکه نزدیک به 60 درصد آب موجود در کشور در بخش کشاورزی استفاده می‌شود و ما متهم به استفاده 98 درصدی هستیم، گفت: اگر این 60 درصد مستقیماً به کشاورز سر مزرعه داده می‌شد عدد بسیار خوبی بود، ولی مسئله اینجاست که وقتی آب سدها را رهاسازی می‌کنند این آب‌ها وارد نهرها، رودخانه‌ها، شبکه‌های زیردست شده و در پایان دست به مزارع کشاورزی می‌رسند.
تفکر سدسازی آبخوان‌داری و آبخیزداری را از بین برده
وی با بیان اینکه متأسفانه با ایجاد سد، رودخانه‌ها و شبکه‌های زیردست از بین رفته‌اند، گفت: آب وقتی در مسیل رود، نهر از سراب تا پایاب در حرکت باشد می‌تواند آبخوان را تغذیه کند. تفکر سدسازی، آبخوان‌داری و آبخیزداری را از بین برده است و لازم است دیریازود این روند اصلاح شود که در صورت ادامه روند کنونی در واقع مشکلات افزایش خواهند یافت. به گزارش راه دانا، در نهایت کارشناسان درباره این موضوع اعتقاد دارند که تغییر مدیریت آب در شرایط کنونی امری لازم به نظر می‌رسد و یک تجدیدنظر اساسی باید در وزارت نیرو و اساساً مدیریت آب باید در نظر گرفته شود و این روند توسط افرادی مدیریت شود که در محیط‌زیست و کشاورزی و منابع طبیعی حرفی برای گفتن داشته باشند. در همین رابطه بخوانید: بررسی ابعاد بحران آب و راهبردهای اجرایی حل آن در مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری