آلودگی هوای تبریز زیرسایه بیتدبیریها / مسئولان سابق متهم ردیف اول
تبریز - مدتی است که آلودگی هوا میهمان اکثر شهرهای ایران از جمله تبریز شده است و مردم دیگر نای نفس کشیدن ندارند که ردپای بیتدبیریها در این موضوع کمتر از آسمان نیست.
تبریز - مدتی است که آلودگی هوا میهمان اکثر شهرهای ایران از جمله تبریز شده است و مردم دیگر نای نفس کشیدن ندارند که ردپای بیتدبیریها در این موضوع کمتر از آسمان نیست.
خبرگزاری مهر، گروه استانها - اسرا درویشی؛ آلودگی هوا یکی از مسائلی است که چندین دهه است اذهان عمومی را به چالش کشانده است. آمارها نشان میدهند که دو سوم از مرگ و میرها به دلیل بروز انواع آلودگیها است.
طی ماههای اخیر شاهد افزایش غلظت آلایندههای جوی در اکثر نقاط کشور بودهایم که تبریز هم از این قافله عقب نماند و روزهای آلوده و تعطیلی مدارس را تجربه کرد.
برخی مقصر اصلی را وارونگی دما و آسمان میدانند، برخی مازوتسوزی نیروگاه و برخی از مسئولین نیز کم کاری دولتهای سابق اما هنوز متهم اصلی شناسایی نشده است.
دانشگاه تبریز نیز با توجه به رسالت مطالبهگری خود، جلسهای را با حضور نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مسئولین استانی برگزار کرده و مسئلهی آلودگی هوای تبریز را بررسی کرد.
محیط زیست در دولت گذشته ترک فعل کرد
نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی در ابتدای جلسه اظهار کرد: سازمان حفاظت محیط زیست علیرغم کم و کاستیها از هیچ پشتیبانی برخوردار نیست اما در دولت قبلی انگشت اتهام در موضوعات آلایندگی آذربایجان شرقی متوجه ترک فعل سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت و با توجه به کم کاریها در دادگاه محکوم شدند.
احمد علیرضا بیگی ادامه داد: از سال 1397 آلودگی کارخانه کاوه سودا را پیگیری میکنم و سال گذشته در مجمع نمایندگان آلایندگی آن را مطرح کردم چراکه سازمان حفاظت محیط زیست اسناد و مدارکی را ارائه میدهد که دال بر آلایندگی کاوه سودا، معدن اندریان، پتروشیمی و پالایشگاه تبریز است و اظهارات رئیس سابق سازمان حفاظت محیط زیست را ضبط کردم که سبب شد تصمیم بگیرند، اختلافاتی میان سازمان حفاظت محیط زیست و من وجود دارد.
بدهی 800 میلیارد تومانی شهرداری تبریز از محل عوارض آلایندگی صنایع
او افزود: متأسفانه اختلافات با سازمان محیط زیست، اسباب کسب و کار تعدادی را فراهم کرد و پای مجموعههای دانشگاهی را هم به میان کشاند اما اعتبار علمی دانشگاه نباید قربانی چنین بازیهایی شود؛ کاسبی حسابی به راه افتاده است.
او خاطرنشان کرد: بهعنوان مدعی شخصی در موضوع کاوه سودا ورود کرده و هزینه کارشناس را پرداخت کردم، گویا موضوع شخصی است و پر سال 1402 نوبت رسیدگی صادر شده است اما در مورد مسائل محیط زیستی مدعی مشخصی را نداریم.
بیگی در رابطه با عوارض منابع آلاینده یادآور شد: نیروگاه حرارتی تبریز سطح اول آلایندگی را دارد و از سال 1392 پرداخت عوارض آن متوقف شده است، در حالی که شهرداری تبریز از محل عوارضات آلایندگی 800 میلیارد تومان بدهکار است.
او تاکید کرد: شهرداری با تنگناهای مالی مواجه است، وقتی چنین منعی غفلتی شده، باید با دعوا و به سختی منابع مورد نیاز خود را تأمین کنن؛ چرا شهرداری وقت اقداماتی در این زمینه نداشته و اکنون به یاد وصول آنها افتاده است؟
او گفت: سازمان حفاظت محیط زیست در اولویت دولتها و مجلس نیست، دولت به دنبال خودروسازی است و نباید خدشهای به آن وارد شود، به مردم سمند میفروشیم اما پول مرسدس بنز را میگیریم.
این نماینده مردم تبریز متذکر شد: دولت لایحهای را مطرح کرد که در آن اسقاط خودرو را منتفی کرده است اما در قانون هوای پاک، تکلیفی برای خودروساز تعیین شده بود تا به ازای هر خودروی شماره گذاری شده، اسقاط شود اما هزینه آن بالا بود و آن را تبدیل به ریال کردیم.
دانشگاه باید مرجعیت علمی خود را حفظ کند
نماینده دیگر مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی نیز گفت: مسائل زیست محیطی به دلیل اینکه در بلند مدت آثار خود را نشان میدهند، عموماً با عدم فهم به موقع مسئولین مواجه میشوند و کمتر متوجه میشویم که چه اتفاقی میافتد و فهم درست و دقیق در زمان مناسبی رخ نمیدهد اما در کنوانسیون بینالمللی این موضوع را جدی میگیرد و در کشور ما نیز سازمان حفاظت محیط زیست باید پیش از وقوع حوادث، جلوی اتفاقات را بگیرد.
روحاله متفکر آزاد ادامه داد: دانشگاه باید مرجعیت علمی خود را حفظ کند و اینکه طرف قرارداد خدمات علمی آن کیست، مهم است، باید با سازمان حفاظت محیط زیست یا نهادی که ذینفع نیست، باشد؛ حتی اگر محفل عالمانه تشکیل دهد، مورد سوال قرار میگیرد و باید تصحیح قوانین مربوطه انجام شود.
او افزود: آلودگی هوا در کلان شهرها بهویژه در فصل زمستان و پاییز به هم پیوند خورده و باعث اتفاقات ناگواری میشود و زیست کلانشهری را مؤثر و متأثر میکند؛ همهی آلودگیها از مازوت سوزی نیست اما در شهری چون تبریز که خروجی آلایندهها به سمت شهر است، این وضع جدی است اما همه مربوط به مازوت نیست؛ بخشی برای نیروگاه و بخشی زیستی است.
تأسیس نیروگاه جدید جزو مطالبات ما است
او خاطرنشان کرد: نیروگاه تبریز مدرن نیست و با راندمان پایین سوخت و اتلاف منابع آبی مواجه است و میزان تولید برق در زمان پیک زمانی که هر دو لاین کار کنندژ 700 مگاوات است، در دهه گذشته سرمایهگذاری چشمگیری در این حوزه نداشتیم و با وجود اینکه گاز تولیدی را افزایش میدهیم اما مصرف گاز هم هر ساله افزایش مییابد که 60 میلیون متر مکعب در روز امسال نسبت به سال گذشته مصرف ما افزایش یافته است.
متفکر آزاد با بیان اینکه با روسیه برای توسعهی گاز قراردادی را انعقاد کردیم اما نمیتوانیم بگوییم به دلیل اینکه گاز نداریم، مردم از آلودگی خفه شوند؛ گفت: سال گذشته از 16 شهریور ماه سوخت نیروگاه به مازوت تغییر کرد و اعتراض کردیم که چرا نیروگاه تبریز مازوت میسوزاند اما بقیه نه و اعتراض ما از بابت مازوت سوزی و بیعدالتی بود البته قبول داریم خطوط انتقال گاز به مناطق جنوبی ضعیفتر است اما باید این عدالت رعایت شود.
او خاطرنشان کرد: وزارت نفت به این سوال جواب داد و سوخت نیروگاه به گاز برگشت و عدالت رعایت شد، امسال نیز طبق پیگیریهای سال گذشته، مازوت سوزی با سه ماه تأخیر در 9 آذر ماه آغاز شد و اخیراً پیگیری کردیم و همهی نیروگاههایی که میتوانستند، مازوت سوزاندند و نیروگاه تهران هم که مورد سوال بود، پایه مازوت نبوده و پایه گازوئیل است اما با گرمتر شدن هوا فعلاً برای یک روز به نیروگاه تبریز گاز دادهاند.
او در خصوص تأسیس نیروگاه جدید در تبریز اضافه کرد: تأسیس نیروگاه جدید جز مطالبات ما است و در آن شکی نیست، مذاکراتی شروع شده است بنیاد مستضعفان بر عهده نگرفتند؛ خرید برق وزارت نیرو به سود آنها نبود چراکه بنگاه اقتصادی است، بنابراین به سراغ افراد دیگری رفتیم.
این نماینده مردم تبریز متذکر شد: تأسیس نیروگاه لاجرم است و حتماً حرکت به این سمت شروع شده است و گزینههای این کار را پیش میبریم.
رتبه اول تبریز در میان کلانشهرهای با هوای پاک کشور
مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی نیز در ادامه این جلسه با بیان اینکه آلودگی هوای تبریز اکثراً از منابع متحرک است، گفت: سهم منابع بر اثر انتشار PM2.5 به ترتیب اتوبوسهای شهرداری 27 درصد، کامیونها 17 درصد، خودرو شخصی 15 درصد، مینیبوس 11 درصد، نیروگاه (بدون مازوت سوزی) 10 درصد و موتورسیکلت 8 درصد است.
شهنام اشتری ادامه داد: سهم منابع در انتشار PM10 به ترتیب اتوبوسهای شهرداری 26 درصد، کامیونها 20 درصد، خودرو شخصی 16 درصد، مینیبوس 11 درصد و موتورسیکلت 7 درصد است.
او افزود: سهم منابع در انتشار TSP به ترتیب سیمان 30 درصد، اتوبوسهای شهرداری 16 درصد، خودرو شخصی 14 درصد، کامیونها 10 درصد، مینیبوس 7 درصد، نیروگاه (بدون مازوت سوزی) 6 درصد، منابع خانگی، تجاری 3 درصد و موتورسیکلت 3 درصد است.
او خاطرنشان کرد: سهم منابع در انتشار SO2 به ترتیب پالایشگاه 87 درصد، سیمان 6 درصد، راهآهن 4 درصد، پتروشیمی یک درصد، نیروگاه (بدون مازوت سوزی) یک درصد و کامیون یک درصد است.
اشتری اضافه کرد: سهم منابع در انتشار NOx به ترتیب سیمان 6 درصد، اتوبوسهای شهرداری 3 درصد، خودرو شخصی 42 درصد، پالایشگاه 8 درصد، وانت 4 درصد، وانت 4 درصد، تاکسی 10 درصد، نیروگاه (بدون مازوت سوزی) 14 درصد و پتروشیمی 5 درصد است.
او گفت: سهم منابع در انتشار VOC به ترتیب خودرو شخصی 73 درصد، تاکسی 9 درصد، جایگاهها 4 درصد، پتروشیمی 2 درصد، پالایشگاه 2 درصد، وانت 5 درصد و موتورسیکلت 6 درصد است.
او ادامه داد: سهم منابع در انتشار CO به ترتیب خودرو شخصی 73 درصد، تاکسی 14 درصد، وانت 6 درصد و موتورسیکلت 3 درصد است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی همچنین یادآور شد: در سال جاری 67 روز هوای پاک، 186 روز قابل قبول، 18 روز ناسالم برای گروههای سنی حساس، یک روز برای کلیهی گروهها و یک روز هم هوای با غلظت آلایندگی خطرناک را تبریز داشتیم که رتبه اول کشوری از نظر هوای پاک در میان کلانشهرها را به خود اختصاص دادهایم و در مقایسه با سال گذشته تعداد روزهای ناسالم ما کاهش یافته است.
به سراغ راهحلها باشیم نه کم کاریها!
او در پاسخ به این سوال که چرا از سال 92 تا 98 عوارض آلایندگی دریافت نشده است، پاسخ داد: بخشنامهها تغییر کرده است اما هر واحد که آلاینده باشد اخطاریه به آن صادر میشود اما باید به سراغ راهحلها برویم، این موارد در دولت قبلی بوده و در دورهی من نبوده است.
او ادامه داد: در مورد واحدهای صنعتی با هیچکس تعارفی نداریم، مشکل چرمشهر همچنان وجود دارد و طرح دعوی کردیم و باید مطالبه کرد.
اشتری خاطرنشان کرد: معدن اندریان هم باید تغییر رویه دهد و اکنون گزارش کیفی از آنها خواستهایم تا اصلاحات لازم انجام شود.
او اظهار کرد: پالایشگاه و پتروشیمی اقداماتی را برای حذف آلایندگی انجام دادهاند اما آخرین وضعیت پتروشیمی در مجموع نسبت به پالایشگاه بهتر است.
او در خصوص کارخانه کاوه سودا نیز تاکید کرد: سودا نتیجهی یک تصمیم غلط بوده است و یکی از مشکلات محیط زیستی این است که در آمایش سرزمینی، در استقرار واحدها اعمال نفوذ شده و در نهایت باید استاندارد شوند.
به داد شرکت تولید برق تبریز برسید
مدیرعامل شرکت مدیریت تولید برق آذربایجان شرقی هم طی سخنانی اظهار کرد: پایه نیروگاه تبریز از سال 1364 مازوت بوده و مازوت سوزانده است و از بهترین نیروگاههای کشور است که تا سال 1382 مازوت سوزی ادامه داشت و از 1382 بحث آلودگی پیش آمد و گاز سوز کردن نیروگاه مطرح شد و شرکت گاز متعهد شد هشت ماه از سال به نیروگاه گاز دهد و هر ساله تقریباً این تعهد را عمل کرده و بیشتر از آن هم گاز داده است و هر زمان گاز نبود، مازوت استفاده میشد.
محسن موسوی ادامه داد: از 16 شهریور ماه بسته پیشنهادی مازوت سوزی آغاز شد و هفت نیروگاه کشور شروع به مازوت سوزی کردند اما فقط در سال گذشته 200 میلیارد تومان بابت هزینههای تعمیر آن پرداخت شد و نیروگاههای کشور به هیچ عنوان وجهی بابت سوخت پرداخت نمیکنند و به ازای هر کیلووات ساعت تبدیل سوخت به برق وجهه دریافت میکنند.
او افزود: زمانی که مصرف سوخت ما مازوت است، تجهیزات بیشتر در معرض آسیب قرار میگیرند، نیروگاه تبریز در سال 1389 با تصمیم دولت به بخش خصوصی واگذار شد و مالکیت آن اکنون به بخش خصوصی شامل صندوق بازنشستگی و تأمین اجتماعی واگذار شده است و این بدترین اتفاق بود چراکه برآیند هزینههایی کلانی را باید پرداخت میکردیم تا دو اورهال جامع را که دولت وقت از آن سرپیچی کرده بود برعهده مالک جدید بگذاریم.
او خاطرنشان کرد: نیروگاه تبریز تنها سازمانی است که سودی برای مالک ندارد و ما افتخار میکنیم واحد یک و دو تحت تعمیرات اساسی قرار گرفته و اکنون میزان تولید آن طبق سال 1365 است و همچنان 34 راندمان را دارد اما منکر آن نیستیم که مازوت سوزی سبب آلودگی هوا میشود ولی باید در نظر بگیریم، تردد خودروها نسبت به سال 1365 افزایش یافته آلودگیها بیشتر شده است.
موسوی همچنین یادآور شد: خط قرمز ما قطع شدن برق تبریز است، آخرین نیروگاه بخار کشور در سال 1380 در بناب نصب شد و بعد آن به دلیل تحریمها نیروگاه بخار دیگری نداشتیم و بقیه سیکل ترکیبی بودند.
او با بیان اینکه به داد شرکت تولید برق تبریز برسید، گفت: 1700 مگاوات روزانه در تبریز برق مصرف میشود در حالی که تولید ما 1200 مگاوات است؛ پیش از این باید برای تغییر نیروگاه به سیکل ترکیبی اقدام میکردیم نه اینکه آرام و ناگهانی به بخش خصوصی تحویل دهیم که اگر علم امروز را داشتند آن را تحویل نمیگرفتند و به جرأت میگوئیم شرایط نیروگاه تبریز بهتر از متوسط نیروگاههای کشور است.
او تاکید کرد: با تغییر سوخت، دود سیاهی رنگی تولید میشود و بخشی از این دود، بخار آب مربوط به برج خنک کننده و بخشی دود مربوط به مازوت سوزی است.
مدیرعامل شرکت مدیریت تولید برق آذربایجان شرقی متذکر شد: به داد توسعهی نیروگاه تبریز که زمین و بهرهبرداری مناسبی دارد، برسید، به داد برج خنک کن آن برسید، هر ساعت حداقل 1000 تن آب را در برج خنک کن مصرف میکنیم که این آب را از مایان برداشت کردهایم و سختی بالایی دارد و تأسیسات ما را با اختلالات جدی مواجه کرده است.
او یادآور شد: فراخوانهای بسیاری یافتن ایدهای برای سیستم کاهش آلایندگی هوای نیروگاه دادیم اما فیلتراسیون هم آب بسیاری میطلبد و به آلودگی آب و خاک متهم میشویم.
او گفت: مذاکرات بسیاری با دانشگاهها به عمل آوردیم اما تاکنون نتیجهای به دست نیاوردهایم ولی هرکسی که بتواند ایدهای بدهد که دود گوگرد را جدا کنیم، استقبال میکنیم.
موسوی خاطرنشان کرد: توسعهی نیروگاه در اختیار شرکت بهرهبردار نبوده و در اختیار دولت است و با تمام توان خود در سال 1395 میخواستیم یک واحد را در ایلخچی نصب کنیم اما متأسفانه به بناب بردند ولی اگر نمایندگان مجلس شورای اسلامی بخواهند میتوانند نیروگاهی به تبریز بیاورند.
مرگ سالانه 2500 نفر در تبریز بر اثر آلودگی هوا
دانشیاری از دانشگاه علوم پزشکی تبریز نیز گفت: مطالعاتی انجام شده است و منابع آلوده تبریز را مشخص کردهاند اما باید منابع آلاینده را اولویتبندی و بر اساس آلودگی آنها، تبریز را مدیریت کنیم.
غلامپور ادامه داد: در سال 2020 آلودگی هوا چهارمین عامل مرگ و میر در جهان بود و نزدیک به 4000 نفر در آذربایجان شرقی و 2500 نفر در تبریز سالانه مرگ منتسب به آلودگی هوا را داشتند.
او خطاب به مسئولین حاضر در جلسه تاکید کرد: عمدتاً آلودگی تبریز از خودروها و ترافیک است اما چرا اقداماتی انجام نمیشود؟ شهرداری باید پاسخ دهد که چه اندازه مسیرگشایی شده و پارکینگهایی ساخته شده است.
سو مدیریت و رفتارهای سلیقه مدیران در حوزهی حمل و نقل شهری بسیار بوده است
رئیس کمیسیون محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تبریز هم افزود: مسئولیتهای ملی و دولتی و تکالیف هرکدام باید مشخص شود تا دستگاههای مربوطه مطالبه را انجام دهند اما عمده مشکلات کلان کشوری است که داشتهها و سرمایههای خود را به بهانه خصوصیسازی به فنا میدهیم و به بهانههای مختلف، بازخورد و ارزیابی از این موضوع نداریم.
احد صادقی اظهار کرد: این بزرگترین آفت است که ادعا داریم میخواهیم الگو سازی کنیم بهویژه در حوزهی اقتصاد که محورهای آن کلان کشوری است و باید پیگیری کنیم، به دلیل اینکه دولت هزینهی سرمایهگذاری در نیروگاه را ندارد، باید بخش خصوصی آن را انجام دهد از طرف دیگر حمایتی از آنها نشده و مشکلاتی ایجاد میشود تا از زیر این موضوع در بروند.
او با بیان اینکه سیاستهای سلیقه محور در دولتهای مختلف بوده است، گفت: طبق اسناد بالادستی، ارزیابی استان بسیار پایین است و رفتارهای سلیقهای را به برنامه محور بودن ترجیح میدهند، در شورای شهر و شهرداری برنامه پنج ساله تدوین شده و شورای بعدی آمده و طرحها را تغییر میدهد؛ ارزیابی برنامهها را چه کسی باید انجام دهد؟
او با تاکید بر اینکه سو مدیریت و رفتارهای سلیقه مدیران در حوزهی حمل و نقل شهری بسیار بوده است و بت مردم رو راست صحبت نکردهایم، افزود: اگر نتوانیم شهروندان را قانع کنیم که به همهی نیروگاهها مطابق سرانه مردمی گاز تعلق میگیرد، سبب عدم شفافیت شده و مردم را دچار سو تفاهم میکند و ناراضی میشوند.
اتوبوسهای شهری تبریز را ده سال گذشته بازسازی کردن و با نام اتوبوس جدید تحویل میدادند
صادقی خاطرنشان کرد: طی ده سال گذشته آلودگی هوا به واسطه اتوبوسهای داخل شهری قابل لمس است، طی سالهای گذشته ناوگان حمل و نقل عمومی را رها کردیم چراکه استانداردی برای سیاست گذاری تعریف نشده بود.
او همچنین یادآور شد: اتوبوسهای شهری تبریز را ده سال گذشته بازسازی کردن و با نام اتوبوس جدید تحویل میدادند که در طول ده سال گذشته نزدیک 100 عدد اتوبوس تهیهی شده است.
او تاکید کرد: سهم حمل و نقل در بودجه شهرداری تبریز و مصوبه دولت باید مطالعه شود، قانون ذاتاً نیروگاهها و پالایشگاهها را آلاینده اعلام کرده و نیاز نیست محیط زیست اعلام کند و پرونده آنها همچنان باز است و قصد دارند تا عوارضات را پرداخت نکنند.
رئیس کمیسیون محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تبریز متذکر شد: در حوزهی حمل و نقل تبریز 2,500 میلیارد ریال بودجه تعیین شده است اما کفاف نمیدهد، باید حمل و نقل ترکیبی را پیش ببریم، درحالیکه طرح جامع مطالعات حمل و نقل در تبریز نداریم.
او افزود: سهم شهر تبریز از منابع دولتی باید مطالبه شود اما این امر مهم است که از چه کسی مطالبه کنیم اما کارشکنیهایی در مسائل تبریز اتفاق میافتد و مسئولین و نمایندگان تبریز نمیتوانند محکم مطالبه کنند.
از نظر مصرف گاز جز چهارمین کشورهای پر مصرف دنیا هستیم
مدیرعامل شرکت گاز آذربایجان شرقی نیز طی سخنانی اظهار کرد: شرکت گاز آذربایجان شرقی تولید گاز را بر عهده ندارد و گاز را از خطوط لوله گرفته و توزیع میکند، اما مصرف ما در سال 1401 نسبت به گذشته 10 درصد افزایش یافته است و امسال باتوجه به اینکه سردی هوا نسبت به سال گذشته کمتر است، مدت بسیاری در نیروگاه گاز مصرف شده است.
نادر کمالی ادامه داد: بیشترین مصرف سوخت در بخش خانگی است و تلاش میکنیم تا این بخش را کنترل کنیم که از نظر ایمنی مردم باید به گاز دسترسی داشته باشند و با مشکل مواجه نشوند؛ ناترازی گاز بر هیچکس پوشیده نیست، در سالهای گذشته زیرساختها به خوبی کار نشده بود؛ بنابراین امسال تولید گاز کشور نسبت به سالهای قبل کم و مصرف افزایش یافته است و برای اینکه مدیریت کنیم، باید محدودیتها اعمال شود و تغییر سوخت نیروگاهها به مازوت دست ما نیست.
او افزود: گاز ماده و نعمتی باارزش است، اگر شرکت گاز به دنبال بنگاه داری بود، تلاش میکرد تا آن را در بخش دیگری با رقم بالا بفروشد.
او خاطرنشان کرد: از نظر مصرف گاز جز چهارمین کشورهای پر مصرف دنیا و بد مصرف هستیم و صنایع ما نسبت به سوختی که میگیرند، راندمان خوبی ندارند و ایجاد صنایع و تولید به علت ارزان بودن سوخت، آسان است.