آمار بدون روتوش نهضت ملی مسکن / ساخت 4 میلیون مسکن شاید وقتی دیگر!

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو_ علیرضا بابایی: قریب به سه سال از شروع فعالیت دولت سیزدهم می‌گذرد، به دلیل کم‌کاری در تولید مسکن در دهه گذشته یکی از شعار‌های اصلی سید ابراهیم رئیسی در ایام انتخابات ریاست جمهوری ساخت چهار میلیون واحد مسکونی بود. البته این موضوع از سوی مجلس شورای اسلامی نیز به عنوان قانون بر عهده دولت گذاشته شده است. پس از تشکیل دولت این شعار تحت عنوان نهضت ملی مسکن پیگیری و ماموریت اجرایی آن به وزارت راه و شهرسازی سپرده شد. ظرف چند سال اخیر هیچ آمار دقیقی در رابطه با میزان پیشرفت نهضت ملی مسکن ارائه نشده است. مسؤولان وزارت راه و شهرسازی و وزیر این وزارتخانه همواره در پاسخ به این سوال که تاکنون چند واحد ساخته یا تحویل مردم شده، بصورت کلی اعلام می‌کنند تعدادی خانه در حال ساخت است و هر چند هفته یک بار 100 الی 200 هزار واحد به آمار قبلی اضافه می‌کنند.

البته آنها توضیح نمی‌دهند که این واحدها کجاست؟ چه تعدادی خودمالکی است یا چه تعداد قرار است توسط انبوه‌سازان ساخته شود. نکته عجیب‌تر اینکه دولت به طور متوسط هر دو ماه یکبار مراسم افتتاح واحدهای مسکونی و تحویل آنها را به مردم برگزار می‌کند که در اکثر موارد این واحدها مربوط به پروژه مسکن مهر است.

مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی بهمن ماه سال گذشته به طور اجمالی در جمع اصحاب رسانه اعلام کرد 2 میلیون 100 هزار واحد مسکونی در قالب طرح نهضت ملی مسکن در حال ساخت است. (این آمار هم اکنون به بیش از 2 میلیون و 500 هزار واحد رسیده است.) خبرگزاری دانشجو، توانسته است به ریز اطلاعات مرتبط با ساخت مسکن تا پایان دی ماه سال گذشته دسترسی پیدا کند که گویای عملکرد غیر قابل دفاع وزارت راه و شهرسازی در حوزه ساخت مسکن است. بر اساس این گزارش تا پایان دی سال 1402 ساخت دو میلیون و 110 هزار واحد تعیین تکلیف و جانمایی شده است که تصدیق کننده اظهارات مهرداد بذرپاش است. اما دقیق شدن روی آمار نشان می‌دهد که واقعیت با آنچه در افکار عمومی بیان می‌شود، متفاوت است.

طبق آمار موجود، دولت در 398 هزار و 101 مورد صرفا زمین به متقاضیان واگذار کرده؛ البته بخشی از این زمین‌ها هم هنوز واگذار نشده و در شهرهای مختلف جانمایی شده است. 

همچنین 115 هزار و 741 مورد مربوط به مسکن مهر‌های تکمیل شده است. در این موارد نیز نمی‌توان گفت که دولت اقدام به ساخت مسکن کرده بلکه ماموریت پایان نیافته دولت‌های پیشین را به سرانجام رسانده است. البته بررسی‌ها نشان می‌دهد در همین موارد هم آنچنان کار عمرانی انجام نشده و اقداماتی حقوقی در راستای تعیین و تکلیف حقوقی پیگیری شده است.

موضوع قابل تامل دیگر آمار مربوط به واحد‌های نیرو‌های مسلح است؛ حدود 210 هزار واحد از 2 میلیون و 100 هزار واحد اعلامی در حال ساخت از سوی وزارت راه و شهرسازی ناظر به این واحد‌های مسکونی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که دولت هیچ نقشی در ساخت این واحد‌ها نداشته و صرفا نقش تسهیل‌گر را در ساخت آنها بازی می‌کند.

215 هزار واحد نیز از گزارش کار وزارت راه و شهرسازی مربوط به بازسازی بافت‌های فرسوده است. در این واحدها دولت صرفا نقش معرف تسهیلات بانکی را بازی می‌کند و در روند ساخت بار دیگر تاثیر گذار نیست.

همانطور که اشاره شد حدود نیمی از عملکرد دولت سیزدهم در حوزه مسکن صرفا معطوف به تخصیص زمین و تسهیلات مسکن است اما در زمینه واحدهای در حال ساخت نیز اقدام آنچنانی انجام نشده و صرفا کار در حد جانمایی پیش رفته است.

در جدول بالا صرفا دو مورد «واگذاری زمین اجاره 99 ساله» و «واحد‌های حمایتی تعریف شده موثر» که مجموع آن‌ها به 902 هزار و 517 واحد می‌رسد مستقیما مربوط به نهضت ملی مسکن است و از این تعداد تنها 305 هزار واحد در مرحله فوندانسیون قرار دارد که 45 هزار واحد آن به مرحله سفت کاری رسیده است.

آن طور که پیداست با گذشت 3 سال از عمر دولت سیزدهم نمی‌توان انتظاری از تحقق وعده ساخت چهارمیلیون مسکن داشت چراکه آمار گویای عملکرد ضعیف وزارت راه و شهرسازی در این خصوص است. البته شایسته است در اینجا مطرح شود که ساخت مسکن در دولت سیزدهم به مراتب از دولت قبل جلوتر است و نباید زحمات انجام شده در این راستا را نادیده گرفت اما اقدامات انجام شده با نقطه مطلوب و ایده‌آل فاصله معناداری دارد.