آیا رمز ارزها مال یا دارایی محسوب می شوند؟

از رویکرد حقوقی، مال چیزی است که ارزش داد و ستد دارد و در برابر آن پول یا مال دیگر داده می‌شود و از نظر اقتصادی ارزش مبادله را داشته باشد (امامی، سیدحسن، حقوق مدنی، ج1، ص26، تهران، انتشارات کتاب‌فروشی اسلامیه، چاپ نوزدهم، بهار 1377) معیار تمییز این ارزش نوعی است و در اختیار عرف است یعنی هر چیزی که در بازار معادل مبلغی پول است از رویکرد حقوقی مال محسوب می شود.

از رویکرد فقهی، مال عبارت است از «ما یبذل بازائه مال» یعنی آن است که به ازاءش مال بذل می‌شود. همین طور گفته شده است مال، یعنی، «ما یرغب الیه العقلاء»؛ یعنی، آن چه عقلا به آن رغبت می‌کنند، مال قلمداد می شود. امام خمینی (رضوان الله تعالی علیه) استدلال نموده اند، کسانی که مالیت را در بیع معتبر می‌دانند، این مالیت عند جمیع العرف ملاک نیست، مالیت عند طائفه خاص ملاک نیست، حتی اگر در نزد یک شخص مالیت داشته باشد آن هم کفایت می‌کند.

محقق ایروانی نیز در تعریف مال، دو ملاک را مطرح می کند: «حاجه الناس الیه»، یعنی، مال چیزی است که مردم در امور دنیوی یا امور اخروی احتیاج داشتند، مثلاً خود قبر با قطع نظر از مُردن و امور اخروی چه ارزشی دارد که آدم قبلاً اینجا را بخرد، آن هم زیر زمین؟ دلِ زمین را بخواهد برای خودش بخرد، برای اینکه در امور آخرت و برای مردنش نیاز دارد. ایشان این توسعه را داده و می‌گوید آنچه مردم به آن احتیاج دارند در امور دنیا یا در امور آخرتشان.

شرط دوم عبارت است از «عدم امکان الوصول الیه بلا اعمال عمل»؛ یعنی، مال آن است که انسان، بدون اینکه عملی را انجام بدهد به او نرسد. (آیت الله محمدجواد فاضل لنکرانی، دروس خارج فقه، کتاب البیع براساس تحریرالوسیله، شرایط عوضین، جلسه ی پنجم، 31/6/1394)

بنابر تعریف حقوقی و فقهی مذکور در فوق، در مال بودن رمزارزها تردیدی نیست؛ زیرا

- رمزارزها، ازنظر اقتصادی ارزش مبادله دارند؛

- عرف داخلی و عرف بین المللی آن چنان رغبت و تمایلی به رمزارزها از خود نشان داده است که امروز ارزش بازار جهانی آن بالغ بر 3500 میلیارد دلار است.

- مردم، برای خرید رمزارزها، مالی پرداخت می کنند که ممکن است شامل ریال، ارز و یا رمزارز دیگری باشد؛

- از رمزارزها برای پاسخ به نیازهای دنیوی، ازجمله سرمایه گذاری، توسعه ی فن آوری و یا پرداخت های خارجی استفاده می شوند؛ و در نهایت

- تملک رمزارزها، نیاز به فعالیت انسانی دارد که در استخراج و یا تبادل تجاری متجلی می شود.

رمزارزها، در معنای «حقیقی» ارز نیستند؛ صدق عنوان «ارز» بر رمزارزها از حیث «مجاز» می‌باشد.

- چنان که وقوف کامل دارند، استعمال لغت در معنای حقیقی، از آموزه های بنیادین اصول است. ارز، در معنای «حقیقت»، عبارت است از پول رایج یک کشور که حاکمیت و بانک مرکزی آن کشور اعتبار آن را تضمین میکنند. چندان که وفق ماده 5 قانون پولی و بانکی، بانک مرکزی موظف است، معادل صد در صد اسکناسهای منتشره، نسبت به تأمین پشتوانه اقدام نماید.

- در مقابل، هیچ یک از رمزارزهای مورد استفاده در جهان، پول رایج هیچ کشوری محسوب نمیشوند؛ و در عین حال هیچ دولتی و به تبع آن بانک مرکزی هیچ کشوری، ارزش آن ها را تضمین ننموده است.

- بناءً علی هذا، توسعه ی عنوان «ارز» بر «رمزارز» ها، از حیث مجاز صورت گرفتهاست و از نظر تبادر عرفی «ارز» در معنای حقیقی، آن چندان که در نظام بانکی مصطلح می‌باشد، استعمال نشده است.

تولید محتوای بخش «وب گردی» توسط این مجموعه صورت نگرفته و انتشار این مطلب به معنی تایید محتوای آن نیست.