آیا فرانسه واقعا از برجام کنار گذاشته شده‌؟/ امکان برهم زدن هرگونه توافق جدید از سوی فرانسوی‌ها

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از نامه نیوز، علی ربیعی سخنگوی دولت و سید عباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه نیز تاکید کرده اند طرح فرانسوی ها در خصوص حل و فصل معادلات برجامی موجود موثر نبوده و دیگر محلی از اعراب ندارد. به صورت همزمان، شاهد پررنگ تر شدن نقش ژاپنی ها در مذاکره با ایران هستیم. اکثریت قریب به اتفاق تحلیلگران مسائل بین الملل معتقدند که توکیو در این معادله یک "متغیر وابسته" به ایالات متحده آمریکاست و سعی دارد در کسوت یک "واسطه گر" در مدیریت تنشها بر سر برجام ایفای نقش کند. با این حال سوال اصلی اینجاست که واکنش پاریس در قبال شکل گیری موثرتر و پررنگ تر مناسبات تهران - توکیو چیست؟

آنچه مسلم است اینکه علی رغم شکست طرح فرانسه (که بخشی از آن معلول مناسبات سرد حاکم میان واشنگتن و پاریس در ذیل پیمان ناتو است)، پاریس به همراه برلین و لندن، به عنوان سه بازیگر اروپایی تعیین کننده در قبال سرنوشت برجام باقی خواهند ماند. به عبارت بهتر، عضویت فرانسه و انگلیس در شورای امنیت سازمان ملل متحد و نقش آنها در قبال توافق هسته ای با ایران همچنان غیر قابل انکار است. حتی در چنین شرایطی امکان دارد فرانسوی ها هر گونه بازی ایالات متحده در قبال توافق هسته ای را بر هم بزنند. سابقه این رفتار را قبلا در جریان انعقاد توافق موقت ژنو در سال 1392 مشاهده کردیم.

لوران فابیوس وزیر خارجه اسبق فرانسه یک بار در سال 1392 توافقنامه موقت ژنو را بر هم زد. اقدام هزینه های سیاسی زیادی برای کاخ الیزه ایجاد کرد. با این حال بسیاری از تحلیلگران حوزه روابط بین الملل معتقد بودند که فرانسه برای اثبات "جایگاه بین المللی" خود و مواجهه با یکجانبه گرایی واشنگتن برای انعقاد هر گونه توافقی با ایران، دست به چنین اقدامی زد. هم اکنون، در آخرین روزهای سال 2019 میلادی، مقامات فرانسوی در قبال مواجهه با رفتار جدید ایالات متحده به شدت سردرگم به نظر می رسند.

وزیر امور خارجه فرانسه طی یکماه اخیر مواضع قابل تاملی را در قبال توافق هسته ای با ایران مخابره کرده است: او یک بار از "استناد به مکانیسم ماشه" سخن می گوید و بار دیگر از "امیدواری به حفظ برجام"!. اخیرا نیز "ژان ایو لودریان" در نشست خبری مشترک با "جوزف بورل" مسئول سیاست خارجی جدید اتحادیه اروپا در خصوص آخرین وضعیت برجام گفته است:

" اروپا به مقامات ایرانی هشدار داده است که در صورتی که ایران در ماه ژانویه گام تازه‌ای در جهت کاهش تعهد به برجام بردارد، «اصل این توافق» در معرض خطر قرار می‌گیرد. پاریس معتقد است که تصمیم ایران برای کاهش تعهد به برجام، «پاسخی غلط» به «تصمیم بد» آمریکا برای خروج یکجانبه از توافق هسته‌ای بوده است، که می‌تواند به تضعیف ثبات در منطقه منجر شود."

در حال حاضر، فرانسوی ها در صددند تا تکلیف نهایی مناسبات واشنگتن و پاریس در قبال ایران و برجام مشخص شود. بدون شک در این خصوص طی هفته های آتی مذاکراتی میان ژان ایو لودریان وزیر خارجه فرانسه و مایک پمپئو وزیر امور خارجه ایالات متحده صورت خواهد گرفت. در صورتی که طرفین در این خصوص به نتیجه مشخصی نرسند، حتی امکان دارد فرانسوی ها به مانند سال 1392، هر گونه بازی پشت پرده یا آشکار ایالات متحده در قبال برجام (خصوصا بازی اخیری که مقامات ژاپنی در اجرای آن نقش دارند) را بر هم بزنند.

در حال حاضر، فرانسوی ها سعی دارند صرفا شرایط موجود را هدایت و مدیریت کنند. ژان ایو لودریان تاکید کرده است که هنوز شانس حفظ برجام وجود دارد، به شرط اینکه ایران گام جدیدی در خصوص کاهش تعهدات هسته ای خود برندارد! به عبارت بهتر، وزیر خارجه فرانسه تنها راه بقای برجام را "پذیرش شرایط موجود" از سوی ایران و در بالاترین مرحله، اکتفا به ساختار قطره چکانی و مبهم اینستکس می داند! در این معادله، اساسا "مهار آمریکا" یا " جبران مافات خروج واشنگتن از برجام" کمترین جایگاهی در محاسبات، گفتار و رفتار مقامات اروپایی ندارد. همان گونه که مسجل است، امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه از اواسط سال 2017 میلادی به مقامات آمریکایی تعهد داده بود که ایران را بابت تغییر برجام و تبدیل آن به یک توافق جدید تحت فشار قرار دهد. طرح موضوعاتی مانند لزوم مذاکره با ایران بر سر توان موشکی و فعالیتهای منطقه ای و اعمال محدودیتهای فرازمانی در خصوص فعالیتهای هسته ای کشورمان، آن هم از سوی مکرون و لودریان، به خوبی نشان دهنده همین مسئله بود. با این حال فرانسوی ها در برهه فعلی نسبت به "بازی آینده خود" در قبال برجام و ایران بیش از پیش سردرگم به نظر می رسند! این سردرگمی، فعلا خود را در قالب سکوت مقامات فرانسوی نشان داده است.