آیا می‌توان از آمریکا تضمینی برای عدم خروج مجدد از توافق گرفت؟
یک تحلیلگر مسائل بین‌الملل در پاسخ به اینکه بهترین راه برای گرفتن تضمین از آمریکا برای عدم خروج مجدد از برجام چیست، گفت: هر چهارچوبی هم که برای تضمین گرفتن از دولت فعلی آمریکا در نظر بگیریم، دولت بعدی آمریکا باز از طریق چهارچوب‌های قانونی دیگری می‌تواند از توافق خارج شود.
دکتر احمد فاطمی‌نژاد در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه نسبت به دور اخیر مذاکرات وین دو دیدگاه وجود دارد، اظهار کرد: دیدگاه اول، دیدگاهی خوش‌بینانه است و معتقدان به آن قائل به این هستند که در دور اخیر مذاکرات بسیاری از مسائل سخت و چالشی حل و فصل شده و گام‌های رو به جلو برداشته شده است و عملا می‌توان به شکل‌گیری یک توافق یا بازگشت همه طرفین به برجام امیدوار بود.
وی افزود: دیدگاه دوم اما تا این حد خوش‌بینانه به مسئله نگاه نمی‌کند و بیان می‌کند که بحث بر سر جنبه فنی مذاکرات و بخش‌های مربوط به تعیین چهارچوب تمام شده است و اکنون به سرانجام رسیدن مذاکرات نیازمند تصمیم‌گیری‌های سیاسی است و به همین دلیل هیات‌های مذاکره‌کننده به پایتخت‌های خود بازگشته‌اند تا در مورد این تصمیماتی که باید اتخاذ شود، مشورت بگیرند. لذا در حال حاضر شاهد هستیم که از یک سو طرفین غربی مذاکرات بیان می‌کنند ایران باید تصمیات سختی بگیرد و از سوی دیگر ایران می‌گوید آمریکا و اروپا باید بتوانند چنین تصمیماتی را اتخاذ کنند. اگر از این دیدگاه به مسئله نگاه کنیم، شاید خیلی نتوان تحلیل خوش‌بینانه‌ای داشت و ممکن است کار به اما و اگر کشیده شود.
عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: به نظر من به طور کلی نتایج مذاکرات دور اخیر تحت تاثیر وقایع پیرامون و متغیرهایی است که در بیرون از مذاکرات و در محیط بین‌الملل و کشورهای مذاکره‌کننده قرار دارند. شرایط اقتصادی، وضعیت سیاسی، رقابت‌های داخلی کشورهای دخیل در مذاکرات، همه از عواملی تاثیرگذار بر سرنوشت مذاکرات است.
فاطمی‌نژاد در خصوص ضرب‌الاجل‌هایی که از سوی طرفین غربی برای مذاکرات مطرح می‌شود، با بیان اینکه این ضرب‌الاجل‌ها بیشتر به عنوان اهرم فشار طرح می‌شوند، اضافه کرد: از همان زمانی که هنوز دولت سیزدهم مذاکرات را شروع نکرده بود، از سوی طرفین غربی ضرب‌الاجل‌هایی تعیین می‌شد که من فکر می‌کنم این‌ها بیشتر اهرم فشار است و چندان نمی‌توان آن‌ها را به عنوان یک زمان‌بندی قطعی در نظر گرفت. کما اینکه ایران نیز در اوایل شروع مذاکرات برخی مسائل را مطرح می‌کرد و در طی روند مذاکرات از آن‌ها صرف نظر کرد.
وی در خصوص مهم‌ترین موانعی که بر سر راه شکل‌گیری توافق پایدار و دائمی وجود دارد، بیان کرد: یکی از مسائلی که رسیدن به توافق را طولانی کرده است، همین بحث ضمانت اجرا برای عدم خروج مجدد آمریکا از برجام است. ایران بر اساس تجربه قبلی خود، خواهان این است که آمریکا ضمانت دهد در دولت‌های بعدی این کشور، مجددا از توافق خارج نخواهد شد. به علاوه مسائلی مانند میزان غنی‌سازی ایران و تحولات خاورمیانه نیز از عواملی است که فرایند رسیدن به توافق را طولانی کرده است.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در پاسخ به اینکه بهترین راه برای گرفتن تضمین از آمریکا برای عدم خروج مجدد از برجام چیست، گفت: هر چهارچوبی هم که برای تضمین گرفتن از دولت فعلی آمریکا در نظر بگیریم، دولت بعدی آمریکا باز از طریق چهارچوب‌های قانونی دیگری می‌تواند از توافق خارج شود. در آمریکا این گونه نیست که یک فرد یا نهاد حکومتی ثابتی وجود داشته باشد که مانع خروج دولت‌ها از توافقات شود.
فاطمی‌نژاد ادامه داد: هرچند اگر توافقی در کنگره تصویب شود، احتمال دوام بیشتری دارد، اما در حال حاضر اگر توافقی هم شکل بگیرد، تصویب آن در کنگره توسط دموکرات‌ها چندان ممکن نیست؛ چراکه نه دموکرات‌ها از اکثریت چندان قاطعی در کنگره برخوردار هستند، نه اینکه حتی در داخل خود حزب دموکرات، اجماع نظر در مورد ضمانت دادن به ایران وجود دارد. لذا ممکن است گرفتن ضمانت از آمریکایی‌ها چندان میسر نباشد. اما باز هم نباید مسیر رسیدن به توافق را مسدود ببینیم.
وی همچنین با اشاره به بحث توافق موقت، با بیان اینکه این نوع از توافق الزاما بد نیست، عنوان کرد: در منازعاتی که طرفین با چالش‌های اساسی مواجه اند، بحث‌هایی نظیر توافق موقت یا توافق گام به گام مطرح می‌شود. اما در شرایط فعلی ایران به دلیل حس بی‌اعتمادی‌ای که نسبت به طرفین مقابل دارد، راضی به انعقاد چنین توافقی نمی‌شود؛ چراکه معلوم نیست در مراحل بعد از توافق موقت، چه تغییراتی در محیط بین‌الملل و در اراده مذاکره‌کنندگان شکل خواهد گرفت و این‌ها همه باعث می‌شود که از نظر ایران کارامدی توافق موقت زیر سوال برود.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با اشاره به اینکه ایران پذیرفته است در صورت آمادگی طرف مقابل برای لغو تحریم‌ها، با آمریکا مذاکره مستقیم داشته باشد، گفت: طبیعتا مذاکره مستقیم مفیدتر است؛ چراکه در این صورت ما می‌توانیم با طرف اصلی منازعه که همان آمریکا است، مستقیما وارد گفت‌وگو شویم. برجام به دلیل عدم پایبندی آمریکا به تعهداتش شکست خورد و ایالات متحده با خروجش از برجام، مانع از عمل کردن سایر طرفین به تعهدات برجامی‌شان شد. بنابراین طبیعتا گفت‌وگوی مستقیم با آمریکا به عنوان مقصر اصلی شکست برجام، می‌تواند در احیای این توافق موثر باشد.
عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی اضافه کرد: همچنین در خصوص برجام نیز در موارد مختلف ما از مذاکره‌کنندگان ارشد ایران شنیدیم که وقتی مذاکره مستقیم با آمریکا صورت گرفت، ایران توانست به بسیاری از حقوق خودش دست یابد و حق غنی‌سازی ایران در برجام پذیرفته شد. لذا با توجه به مجموع این مسائل، ایران پذیرفته است در صورت آمادگی طرف مقابل برای لغو تحریم‌ها، با آمریکا مذاکره مستقیم داشته باشد. قطعا مذاکره مستقیم، می‌تواند در لغو تحریم‌ها موثر باشد.
انتهای پیام