ابهام درباره سرنوشت برجام / مصالحه در وین، منازعه در آمریکا!

با تسهیل روند تعاملات میان ایران و آمریکا با میانجیگری دیپلمات‌های اروپایی، و به دنبال ارائه پاسخ ایران به متن پیشنهادی اتحادیه اروپا اکنون چشم انداز توافق احیای برجام، دست‌یافتنی‌تر از همیشه به نظر می‌رسد.

با این حال کارشناسان و مقامات می‌گویند تا زمان اعلام توافق هیچ قطعیتی وجود ندارد و آنطور که دیپلمات‌ها می‌گویند «مادامی‌که درباره همه‌چیز توافق نشود، درباره هیچ چیز توافق نشده است.

عدم انعطاف در قبال پاسخ زیرکانه ایران دشوار است 

علاوه بر این، همچنان واکنش آمریکا به درخواست‌های مطرح شده در پاسخ نهایی تهران، نامشخص است و در صورتیکه دولت ایالات متحده حاضر به انعطاف نباشد، ممکن است برجام در اوج امیدواری نسبت به احیای آن، فروبپاشد. با این حال طراحی هوشمندانه و زیرکانه نحوه پاسخ ایران به پیشنهاد اتحادیه اروپا که آن را «پیش‌نویس نهایی توافق» توصیف کرده بود، عدم انعطاف را برای واشنگتن دشوار کرده است.

ساحل شاه، تحلیلگر سیاسی و عضو ارشد شبکه رهبری اروپا درباره پاسخ ایران به پیش‌نویس یادشده گفت: منابع متعددی که پاسخ ایران را خوانده‌اند به من گفته اند که نسبت به پیشنهادات ایران به متن خوشبین هستند. آن‌ها اشاره کرده‌اند که این پیشنهادات "جزئی" و "قابل اجرا" هستند و فقط به "ترفندهایی" در متن نیاز دارند، در درجه اول در زمینه تضمین‌های اقتصادی.»

این مشاور سیاستگذاری شبکه رهبری اروپا معتقد است: «پاسخ ایران از نظر طراحی هوشمندانه است: به‌طور غیرمعمول به موقع، به لحاظ استراتژیک در چارچوب (یعنی درباره تضمین‌های اقتصادی که ایالات متحده در واقع می‌تواند با شفافیت و راحتی بیشتری ارائه دهد)، و همراه با پیشنهادهای سازنده در مورد زبانی که می‌تواند شکاف ها را پر کند». ساحل شاه اضافه کرد: «اکنون توپ واقعاً در زمین ایالات متحده است تا تصمیم بگیرد که آیا مایل به انطباق با این تغییرات و بستن مجدد معامله است یا خیر».

مصالحه در وین، مبالغه در تهران، منازعه در واشنگتن

برخی تحلیلگران معتقدند آنچه توافق احیای برجام را نزدیکتر از همیشه کرده، «انعطاف‌پذیری و تساهل دوجانبه» از طرف دو سوی اصلی مناقشه، ایران و آمریکا بوده‌؛ و این «طبیعت یک مصالحه» است.

با این حال به نظر می‌رسد اکنون تهران و واشنگتن هر یک به نوبه خود در حال اقناع نیروهای سیاسی داخلی و آماده‌سازی افکار عمومی کشور خود هستند و به همین دلیل هر یک سعی دارند در روایت خود آنچه گرفته‌اند را مبالغه کنند و آنچه داده‌اند را اندک جلوه دهند؛ و این‌ها نیز احتمالاً «زمینه‌سازی‌های پیش از [اعلام] توافق» و یا «عوارض طبیعی پس از مصالحه مقدماتی» هستند.

و واشنگتن‌دی‌سی احتمالا بار دیگر به عرصه نزاع سیاسی مخالفان و موافقان برجام و به عبارتی تقابل دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان بر سر ایران تبدیل خواهد شد.

در همین زمینه، پلتیکو در مقاله‌ای با عنوان «دشمنان و دوستان ایران برای یک منازعه دیگر در دی سی آماده‌اند» به قلم نهال طوسی، نوشته است: با توجه به اینکه واشنگتن و تهران در آستانه احیای توافق هسته ای ایران هستند، حامیان و منتقدان خود را برای درگیری عرصه عمومی آماده می کنند که یادآور نبرد بر سر توافق اولیه در سال 2015 است.

مانند هفت سال پیش، لابی‌ها، فعالان، مقامات خارجی و قانون‌گذاران از همه چیز، از افشای رسانه‌های انتخابی گرفته تا خرید تبلیغات و کمپین‌های نامه‌نویسی برای بیان نظرات خود استفاده می‌کنند. این آشفتگی احتمالا در روزهای آینده افزایش خواهد یافت، به خصوص اگر مذاکره کنندگان در وین بتوانند پس از ماه ها مذاکره بر سر شرایط توافق کنند.

به نوبه خود، کاخ سفید می گوید برای مبارزه آماده است. برای مثال، روز پنجشنبه، جیمز ریش از آیداهو، جمهوری‌خواه ارشد کمیته روابط خارجی سنا و منتقد توافق، در توییتی نوشت که ایران، جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا را تحت فشار قرار می‌دهد تا شرایطی را بپذیرد که به آن اجازه می‌دهد «به کار تسلیحات هسته‌ای سرعت ببخشد».

شورای امنیت ملی کاخ سفید در اقدامی غیرمعمول در توئیتی، سناتور آیداهو را با صراحت توبیخ کرد: «هیچ چیزی در اینجا درست نیست. ما هرگز چنین شرایطی را نمی پذیریم».

یکی از مقامات کاخ سفید روز جمعه هنگام تحت فشار قرار گرفتن در نشست مطبوعاتی دولت از وارد شدن به جزئیات خودداری کرد و گفت که صحبت در مورد تاکتیک یا استراتژی زود است زیرا هنوز توافقی برای احیای برجام وجود ندارد.

این مقام افزود: «در صورت دستیابی به توافق، ما کاملاً آماده هستیم تا از آن به طور علنی دفاع کنیم، برای کارشناسان و ذینفعان اطلاع رسانی کنیم و با متحدان و شرکا هماهنگ کنیم، همانطور که در طول این فرآیند انجام داده ایم و با رویکرد خود با همه اولویت های سیاستی سازگار بوده ایم».

دژاووی برجام در کنگره

این بار رفت و برگشت احتمالاً نسبت به سال 2015 که دولت پرزیدنت باراک اوباما به دلیل تلاش برای ایجاد یک "اتاق پژواک" رسانه ای برای فروش این معامله به مردم مورد تمسخر قرار گرفت، از شدت کمتری برخوردار باشد.

اما بار دیگر، مخاطرات ژئوپلیتیکی زیاد است و مبارزه احتمالاً بر کنگره متمرکز خواهد شد، جایی که قانونگذاران فرصتی برای بررسی توافق برای احیای برجام خواهند داشت. و در حالی که کاخ سفید می‌تواند بار دیگر روی وتوی ریاست‌جمهوری به‌عنوان پشتوانه حساب کند، در یک وضعیت بعید در صورتی که قانون‌گذاران آرای کافی برای از بین بردن وتوی رئیس‌جمهور را به دست آورند (دو سوم سنا معادل 67 سناتور)، این بار ماحصل انتخابات میان‌دوره‌ای در انتظار بررسی توافق است.

تقلای اسرائیل و متحدانش در کنگره

برای روشن بودن وضعیت، مذاکرات برای احیای برجام همچنان ممکن است شکست بخورد یا به تعویق بیفتد. ایران به دنبال تغییر در نقشه راه پیشنهادی اروپا برای توافق است و ایالات متحده در حال بررسی گزینه‌ها جهت پاسخ به خواسته‌های ایران است.

گفته می‌شود، پس از بیش از یک سال گفتگو، خوش‌بینی قابل‌توجهی در میان طرف‌های مختلف وجود دارد که توافق می‌تواند به زودی احیا شود. بنابراین خطوط نبرد یک بار دیگر سخت تر می شود - در پانل‌های اتاق فکر، در برنامه‌های تلویزیون و گفتگوهای آرام در مراکز امن دولتی.

اسرائیل، که به شدت مخالف توافق هسته ای است، هفته آینده مشاور امنیت ملی خود را به واشنگتن می فرستد تا نگرانی های خود را مستقیماً با کاخ سفید اعلام کند. در همین حال، مقامات اسرائیلی برای جنگ روانی به رسانه‌ها روی می‌آورند تا اطلاعات و ادعاهای رزرو شده خود را علنی کنند و به بایدن و دستیارانش ضربه بزنند.

در اظهارنظرهای اخیر مقامات اسرائیلی حتی این سوال را مطرح کردند که آیا رئیس جمهور ایالات متحده و تیمش "کاملاً" از آنچه اسرائیلی ها می‌گویند آگاه است یا خیر.

این نوع کنایه‌هایی است که باعث جلب توجه و خشم افراد داخل و نزدیک به دولت می‌شود، کسانی که هرگونه امتیاز جدید را انکار می‌کنند و می‌گویند که رئیس‌جمهور کاملاً در جریان است.

یک مقام کاخ سفید که خواست نامش فاش نشود، روز جمعه گفت: «ما در حال گفت‌وگوهای فشرده و مداوم با اسرائیلی‌ها درباره ایران هستیم. هیچ حامی بزرگتر از جو بایدن نسبت به امنیت اسرائیل وجود ندارد».

رهبران اسرائیل این بار احتمالاً نسبت به هفت سال پیش که نخست‌وزیر وقت بنیامین نتانیاهو در تلاش برای از بین بردن این توافق، در یک جلسه مشترک کنگره سخنرانی کرد، کمتر به جنگ علنی با کاخ سفید روی می‌آورند.

تقابل جی‌استریت و آیپک

اما مقامات اسرائیلی یک متحد قوی در واشنگتن دارند: کمیته روابط عمومی آمریکا. طبق گزارش‌ها، آیپک ده‌ها میلیون دلار در سال 2015 برای از بین بردن توافق اولیه هزینه کرده است.

در مقابل، جی استریت، گروه چپ‌گرای طرفدار اسرائیل، قصد دارد در حمایت برای احیای این توافق صف‌آرایی کند. دیلان ویلیامز، معاون ارشد این گروه، گفت: نمایندگان مخالف هشدار می‌دهند که می‌خواهند ابتدا نقشه راه احیای برجام را بررسی کنند، اما اگر این چیزی است که آنها می‌خواهند، "ما یک کمپین کامل آماده راه اندازی داریم."

او گفت که این کمپین شامل همه چیز از تماس های تلفنی گرفته تا تبلیغات در رسانه های اجتماعی خواهد بود. هدف این کمپین عمدتاً دموکرات‌های محافظه‌کاری است که برخی از آنها از توافق در سال 2015 حمایت نکردند، و قانون‌گذاران جدیدی که ممکن است مواضعشان هنوز مشخص نباشد.

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.