یک‌شنبه 8 مهر 1403
گوناگون

اتفاقی که 27 سال دیگر در ایران رخ می دهد

وب‌گاه عرشه آنلاین مشاهده در مرجع
اتفاقی که 27 سال دیگر در ایران رخ می دهد

در سال‌های آینده با کاهش بیشتر نرخ رشد جمعیت مواجه خواهیم بود از جمله پیامد‌های منفی چنین شرایطی این است که هر وقت نرخ رشد جمعیت کاهش پیدا کند، درصد سالخوردگی جمعیت افزایش و از سوی دیگر درصد افراد در معرض کار روندی کاهشی به خود می‌گیرد. آمار‌های جمعیتی و وضعیت کنونی هرم جمعیتی کشور، نگرانی‌ها درباره روند کاهشی جمعیت در سال‌های پیش رو را شدت بخشیده است و به تازگی نیز وزیر بهداشت درمان...

آمار‌های جمعیتی و وضعیت کنونی هرم جمعیتی کشور، نگرانی‌ها درباره روند کاهشی جمعیت در سال‌های پیش رو را شدت بخشیده است و به تازگی نیز وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی از بحران جمعیتی سخن گفته و تاکید کرده است که با روند کنونی، ایران در دهه‌های آینده به یکی از پیرترین کشور‌های جهان تبدیل خواهد شد.

، اگرچه در سال‌های اخیر سیاست‌های تشویقی فرزندآوری در قالب قانون جوانی جمعیت در دستور کار قرار گرفته است، اما هنوز با نقطه مطلوب فاصله داریم؛ پیش بینی‌های جمعیتی نیز وضعیت مطلوبی را نشان نمی‌دهد.

محمدجواد محمودی رئیس موسسه تحقیقات جمعیت کشور در این باره اظهار داشت: برآورد‌های مرکز آمار ایران بر مبنای اطلاعات سازمان ثبت احوال نشان می‌دهد، میزان باروری کل ایران (برای جمعیت ایرانی) در سال‌های 1396 و 1397 و 1398، 1399 و 1400 به ترتیب برابر 2.09، 1.95، 1.74، 1.65 و 1.61 فرزند به ازای هر زن بوده است.

وی با بیان اینکه در سال‌های 1401 و 1402 نرخ باروری در حدود 1.6 تثبیت شده است، گفت: تمام استان‌های کشور کاهش میزان باروری کل را در سال‌های اخیر تجربه کرده‌اند به طوری که کاهش میزان باروری در اقصی نقاط ایران به مساله‌ای فراگیر تبدیل شده است.

وی افزود: در همین رابطه نتایج بررسی‌های صورت گرفته بر مبنای اطلاعات سازمان ثبت احوال کشور نشان می‌دهد که 3 استان باروری بیشتر از سطح جانشینی، 12 استان باروری کمتر از سطح جانشینی یعنی 2.1 تا 1.5 فرزند دارند.

محمودی یادآور شد: طبق این آمار 16 استان، باروری پایین (کمتر از 1.5) و بسیار پایین (کمتر از 1.3) را در سال 1402 تجربه کرده‌اند. همچنین 15 استان با افزایش نرخ باروری در سال 1402 نسبت به سال 1401 مواجه شده‌اند.

سناریوهای پیش‌بینی جمعیت برای سال 1430 چیست؟

رئیس موسسه تحقیقات جمعیت کشور تاکید کرد: سه استان نیز با تثبیت نرخ باروری و 13 استان با کاهش نرخ باروری در سال 1402 نسبت به سال 1401 مواجه شده‌اند. بر این اساس استان‌های زنجان، همدان و فارس با نرخ باروری تثبیت شده در سال‌های 1401 و 1402 مواجه شده‌اند.

سناریوهای پیش‌بینی جمعیت برای سال 1430 چیست؟

محمودی با بیان اینکه می‌توان پیش‌بینی کرد تا زمانی‌که نرخ باروری کمتر از حد جایگزینی باشد، در سال‌های آینده با کاهش بیشتر نرخ رشد جمعیت مواجه باشیم، افزود: از جمله پیامد‌های منفی چنین شرایطی این است که هر وقت نرخ رشد جمعیت کاهش پیدا کند، درصد سالخوردگی جمعیت افزایش و از سوی دیگر درصد افراد در معرض کار روندی کاهشی به خود می‌گیرد.

وی با اشاره به چشم‌انداز باروری، جمعیت و نرخ رشد آن در ایران تاکید کرد: با گذشت پنج سال از اجرای سرشماری 1395 و با توجه به تغییرات اجتماعی و فرهنگی جامعه و از جمله همه گیری کووید 19، بازنگری در پیش‌بینی‌های جمعیتی بیش از پیش ضرورت یافته و در دستور کار قرار گرفت.

به گفته وی، در بازنگری جمعیت ایران، با توجه به واقعیت‌های موجود جامعه و شاخص‌های محاسبه شده از سال 1396 تا 1399، سناریو‌های باروری و مرگ و میر در پیش‌بینی انجام شده قبلی تغییر کرد؛ برای پیش‌بینی جمعیت طبق روال گذشته از روش ترکیبی (مولفه‌ای - نسلی) و نرم افزار اسپکتروم4 استفاده شد.

وی افزود: سازمان ملل نیز به کشور‌ها توصیه می‌کند از این روش به عنوان روش "استاندارد طلایی" در برآورد و پیش‌بینی‌های آمار‌های رسمی خود استفاده کنند. امروزه روش ترکیبی بیش از هر روش دیگری برای پیش‌بینی جمعیت به کار می‌رود.

رئیس موسسه تحقیقات جمعیت کشور ادامه داد: در این روش جمعیت پیش بینی شده بر اساس مجموعه عوامل موثر بر تغییر و تحول جمعیت به دست می‌آید که این عوامل عبارتند از باروری، مرگ و میر، مهاجرت و ترکیب سنی و جنسی جمعیت و از آنجایی که در این روش، جمعیت برحسب سن و جنس پیش‌بینی میشود، بنابراین میتواند به نیاز‌های وسیع و متعدد کاربران پیش بینی‌ها و برآورد‌های جمعیتی پاسخ دهد.

سناریو‌های پیش بینی جمعیت کل کشور

رئیس موسسه تحقیقات جمعیت کشور با بیان اینکه برای پیش‌بینی جمعیت کل کشور تا افق 1430، 6 سناریو در نظر گرفته شده‌است؛ اظهار داشت: جبران کاهش باروری پس از دوره کووید 19 (سال 1403) و ادامه کاهش شیب ملایم باروری تا 1.6 فرزند، کاهش شیب ملایم باروری تا 1.6 فرزند، تثبیت باروری 1.7 فرزند، کاهش باروری تا 1.3 فرزند، افزایش باروری تا سطح جانشینی 2.1 فرزند و افزایش باروری تا بالاتر از سطح 2.5 فرزند در نظر گرفته شد.

سناریوهای پیش‌بینی جمعیت برای سال 1430 چیست؟

وی یادآور شد: دلیل انتخاب سناریو‌ها به این ترتیب است که رقم 1.7 تثبیت باروری با توجه به رقم محاسبه شده در سال 1399 است و سناریو‌های باروری 2.1 و 2.5 فرزند با فرض رسیدن به سطح جانشینی و بالاتر از سطح جانشینی با توجه به ایده‌آل‌ها و سیاستگذاری‌های جمعیتی و بسیار خوشبینانه انتخاب شده‌اند و سناریو باروری 1.3 فرزند به عنوان بدبینانه‌ترین سناریو تدوین شده است.

محمودی ادامه داد: جبران کاهش باروری پس از دوره کرونا (سال 1403) و ادامه کاهش شیب ملایم باروری تا 1.6 فرزند به عنوان سناریو محتمل‌تر در نظر گرفته شده است، زیرا با توجه به مسائل فرهنگی و سنتی و تمایل خانوار‌ها همراه با اثرگذاری سیاست‌های جمعیتی و بهبود اپیدمی کرونا پس از واکسیناسیون عمومی و بهبود نسبی کسب و کارها، به نظر می‌رسد از کاهش شدید باروری به سمت خیلی پایین جلوگیری کرده و در مقطع نسبتا کوتاهی مقداری از کاهش باروری بر اثر همه‌گیری کرونا جبران شود.

وی افزود: از طرف دیگر با افزایش سطح تحصیلات زنان، باروری کل کشور در سطحی فراتر از دیپلم و تقریبا نزدیک به سطح کارشناسی (حدود 1.6فرزند) برسد.

رئیس موسسه تحقیقات جمعیت کشور افزود: جمعیت در دو مرحله پیش‌بینی شده است؛ به این ترتیب ابتدا جمعیت کل کشور به صورت مستقل و با 6 سناریو پیش‌بینی شد و سپس جمعیت 31 استان با یک سناریو (سناریو محتمل) پیش‌بینی شدند.

به گفته وی، سناریو جبران کاهش باروری پس از دوره کرونا و ادامه کاهش شیب ملایم باروری تا 1.6 فرزند به عنوان سناریو محتمل جمعیت کل کشور برای سال 1430 در حدود 93 میلیون و 632 هزار نفر لحاظ شد.

وی افزود: در بدبینانه‌ترین سناریو یعنی کاهش میزان باروری کل تا 1.3 فرزند، جمعیت در حدود 90 میلیون و 220 هزار نفر و در خوش‌بینانه‌ترین حالت، یعنی افزایش میزان باروری کل تا 2.5 فرزند، جمعیت در حدود 102 میلیون و 189 هزار نفر پیش‌بینی شده است.

محمودی تاکید کرد: این آمار بر اساس آمار و اطلاعات مرکز آمار است و موسسه تحقیقات جمعیت به طور مستقل دست به پیش بینی جمعیتی برای طول دوران برنامه هفتم تا پایان سال 1407 زده است که در آینده منتشر می‌شود.

--> هم اکنون دیگران می خوانند

بیشتر بخوانید

اتفاقی که 27 سال دیگر در ایران رخ می دهد 2