ادای دین سینماگران به جامعه پزشکی
تهران - ایرنا - در سال‌های جنگ و دفاع مقدس علاوه بر رزمندگان همواره زنان و مردانی در پشت جبهه خدمت کردند که نامشان شاید گمنام باقی مانده باشد، اما از جان گذشتگی آنها هرگز از یادها نخواهد رفت.
در این سال‌ها زنان و مردانی جان خود را کف دستشان گرفتند تا جوانان این مرز و بوم سلامت به جبهه‌های حق علیه باطل برگردند. پزشکان و پرستاران همواره در اولین صف خدمت بوده‌اند و جوانمردی و رشادت‌های بسیاری در این عرصه به خرج داده‌اند، چه آن زمان که جنگ و دفاع از میهن بود و چه حالا که درگیر جنگ با ویروس کرونا مهمان ناخوانده جهانی هستیم، همواره این مدافعان سلامت هستند که مشغول خدمت رسانی هستند و بی منت این کار را انجام می‌دهند.
طی این سال‌ها سینماگران نیز از این رشادت‌ها غافل نبودند و دست به خلق آثاری با محوریت از گذشتگی‌ها زدند که به روی پرده نقره‌ای رفت و تا همیشه تصویر پزشکان و پرستارانی که در بیمارستان‌ها زیر آتش و خمپاره پر تلاش و خستگی ناپذیر ایثار کردند را به ثبت رساند.
1. نخستین تجربه در این زمینه را شاید بتوان فیلم هویت ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا در سال 1365 دانست هرچند از خودگذشتگی کادر درمانی محوریت فیلم نبود اما بخشی از ایثارگری آنها در این فیلم به نمایش درآمد. ناصر پویان‌فر به همراه گروهی از دوستانش با موتور سیکلت به شمال کشور می‌روند، بر اثر سهل انگاری با پسر بچه‌ای برخورد می‌کند. درد و عذاب وجدان سبب می‌شود که او از جمع دوستانش جدا شود و به تهران باز گردد. در راه با یک تریلی تصادف می‌کند و به شدت آسیب می‌بیند. آمبولانسی که او را به بیمارستان منتقل می‌کند به دلیل نقص فنی در راه می‌ماند و ناصر با آمبولانس مجروحان جنگی به بیمارستان منتقل می‌شود. او که هویت خود را به خاطر نمی‌آورد واکنش‌های مختلفی از خود نشان می‌دهد. پرستاران، دکتر و بیماران با او رفتاری عادی دارند و به او کمک می‌کنند تا هویت خود را بازیابد. جلیل فرجاد، رضا اسدی، علی غلامی، ابوالقاسم مبارکی، احمد ناطقی و محسن عظیمی نیا بازیگران این فیلم سینمایی هستند.
2. اما یک اسل بعد پرستار شب ساخته محمدعلی نجفی در سال 66 13 ساخته می‌شود. در این فیلم زندگی ماری (مهناز افضلی) محور اصلی داستان است. در ابتدا پرستاران سوژه داستان نیستند، اما حضور یک پرستار مسیر داستان را مشخص می‌کند. وظیفه پرستاری از رزمنده‌ای زخمی به یک زن جوان مسیحی به نام ماری سپرده می‌شود. پرستار احساس می‌کند که چهره مجروح برایش آشنا است. در طول مدتی که وظیفه پرستاری از مجروح را برعهده دارد، درصدد است تا به راز این آشنایی پی ببرد. ماری با خواندن نامه برای رزمنده، نزدیکی بیشتری به او احساس می‌کند. جوان رزمنده فوت می‌کند و بعد از فوت او، ماری متوجه می‌شود که جوان حامل پیغام یکی از آشنایان او بوده که در جبهه شهید شده است. مهناز افضلی، علی بی غم، قاسم سیف، شهلا ریاحی، مینا صارمی در این فیلم به ایفای نقش پرداخته‌اند.
3. عشق و مرگ ساخته محمدرضا اعلامی در سال 1369 ساخته شد و تهمینه میلانی به همراه محمدرضا اعلامی کار نگارش آن را برعهده داشتند. دکتر متینی در سال‌های پیش از انقلاب، ابتدا جزو دانشجویان مبارز بوده اما با طرح و توطئه پدرزنش که از سران ساواک بوده، به همرزمانش خیانت کرده و از این رهگذر به زندگی مرفهی دست یافته‌است. پس از انقلاب، همسرش به همراه خانواده خود به خارج از کشور رفته و متینی برای جبران گذشته، تمامی دارایی اش را در اختیار بیمارستان گذاشته و خود نیز تمام وقت در بیمارستانی دیگر به خدمت مشغول است. یکی از دانشجویان او که در ضمن پرستار نیز هست، شیفته شخصیت ایثارگرانه‌اش می‌شود و این در حالی است که نامزد پرستار، افشین، این رابطه را خیانت می‌پندارد. پس از برخوردهای متعدد بین افشین و متینی، یکی از روزها بیمارستان توسط عراقی‌ها بمباران می‌شود و افسانه بشدت زخمی می‌شود. دکتر متینی سعی می‌کند او را نجات دهد، اما موفق نمی‌شود. افشین که متوجه رابطه انسانی او با افسانه شده، به اشتباه خود پی می‌برد، این در حالی است که افسانه به شکل معجزه آسایی دوباره زنده می‌شود. جمشید هاشم پور، چنگیز وثوقی، ثریا گل محمدی، عباس جهانبخش، فهیمه راستکار، امیرحسین خان شهری، ماهایا پطروسیان، مریم هوشیدری، غلامرضا طباطبایی از جمله بازیگرانی هستند که در این فیلم به ایفای نقش پرداخته‌اند.
4. انفجار در اتاق عمل به کارگردانی رحیم رحیمی‌پور در سال 1370 تولید شد. قرارگاهی در جنوب، مورد حمله هوایی دشمن قرار می‌گیرد، از جمله مجروحان عبدالعلی صفری (یک بسیجی داوطلب از بهشهر) است. وقتی که قرار است مورد عمل جراحی قرار گیرد، متوجه بزرگی بیش از حد ترکش درون پای صفری و نهایتا کشف این امر که ترکش مورد اشاره یک بمب خوشه ای است، می‌شوند. ادامه داستان ماجرای التهاب، تردید، ترس، هیجان و شهامت گروهی است که بایستی همزمان عمل جراحی بمب خوشهای را نیز خنثی کنند... فرامرز قریبیان در این فیلم نقش یک پزشک متعهد را که البته در روند کاری خود با تردیدها و چالش‌هایی مواجه می‌شودبه خوبی ایفا کرده است. در کنار او عنایت بخشی، هوشنگ توکلی، رضا قربانی و نیما بانکی به هنرنمایی پرداخته‌اند.
5.سال 1373 احمدرضا درویش به سراغ ساخت کیمیا رفت. در روزهای ابتدایی جنگ و در یکی از شهرهای خوزستان که درآستانه سقوط است رضا همسر باردارش را که به عمل جراحی نیاز دارد به بیمارستان می‌رساند، اما خود به اسارت قوای دشمن در می‌آید. همسر رضا حین عمل جراحی می‌میرد و پزشک جراح او به نام شکوه (بیتا فرهی) فرزند رضا را نجات می‌دهد. پس از 9 سال، رضا از اسارت آزاد شده و پی می‌برد که همه اعضای خانواده‌اش را از دست داده است. حال او در جستجوی تنها بازمانده خانواده یعنی دخترش است. کیمیا، فرزند رضا بی‌خبر از گذشته خود درمشهد با "شکوه" و برادرش (رضا کیانیان) زندگی می‌کند. مشکل اینجاست که شکوه به طور کامل به کیمیا وابسته است... بیتا فرهی در این فیلم نقش پرستار فداکاری را ایفا می‌کند که پس از به خطر انداختن جانش برای نجات یک نوزاد و پرورش او در دامان خود حالا باید دست به فداکاری مهم‌تری بزند و از او دل بکند. خسرو شکیبایی، بیتا فرهی، رضا کیانیان و زهرا اویسی بازیگران این فیلم هستند.
6. سال 1374 رسول ملاقلی پور فیلم نجات یافتگان را کارگردانی کرد، فیلمی که این بار به شکل مستقیم به پزشکان و پرستاران می‌پردازد. بیماران یک بیمارستان صحرایی در جبهه پس از بمباران عراقی‌ها به همراه مددکاران و پزشکان با چند آمبولانس به سمت مریوان حرکت می‌کنند، اما در راه راننده یک آمبولانس به همراه تنی چند از مجروحان شهید می‌شوند و تنها یک مددکار به نام مریم (عاطفه رضوی) و یک مجروح جنگی به نام رضا زنده می‌مانند. مریم رضا را که قطع نخاع شده به برانکارد می‌بندد و به راه می‌افتد. در راه یک سرباز عراقی به دست رضا کشته می‌شود و پدر سرباز کشته شده که ابتدا مقصد رساندن آب به مریم و رضا را داشته به آنها حمله می‌کند؛ ولی پس از مدتی، عبدالرحمن، پدر سرباز عراقی به کمک مریم می‌آید تا به او در حمل برانکارد کمک کند. در ادامه مسیر، آنها به میدان مین می‌رسند و رضا و عبدالرحمن مشغول خنثی کردن مین‌ها می‌شوند ولی عبدالرحمن با انفجار یک مین کشته می‌شود و مریم با وجود حال وخیم رضا با تلاش بسیار راه خود را از میان مین‌ها جستجو می‌کند. عاطفه رضوی، علی یعقوب‌زاده، جمشید اسماعیل خانی، پیمان سنندجی زاده، بهروز رضوی بازیگران این فیلم سینمایی هستند.
7. اما دو سال پس از کیمیا یعنی سال 1375 درویش فیلم سرزمین خورشید را ساخت که بازهم خسرو شکیبایی بازیگر نقش اصلی آن این بار در قامت یک پزشک به نام کسری بود. با شروع جنگ، بیمارستانی در خرمشهر به محاصره دشمن درمی‌آید و از هوا و زمین مورد هجوم قرار می‌گیرد. محمد جهان آرا، فرمانده جوان سپاه خرمشهر، پیشنهاد می‌کند مجروحان و پزشکان با یک آمبولانس و لندرور، به دنبال جیپ به غنیمنت گرفته شده که در آن رزمندگان راه را باز می‌کنند، از بیمارستان خارج شوند. در شهر، نیروهای عراقی که در حال تسخیر شهر هستند، مقابل آنها ظاهر می‌شوند و رزمندگان برای نجات دادن سرنشینان آمبولانس و اندرور، با عراقی‌ها درگیر می‌شوند و به شهادت می‌رسند و سرنشینان لندرور نیز به اسارت گرفته می‌شوند و به شهادت می‌رسند و سرنشینان لندرور نیز به اسارت گرفته می‌شوند. سرنشینان آمبولانس که نجات یافته‌اند، در اطراف شهر سرگردان می‌شوند و راه را گم می‌کنند. در میان آنها، راننده آمبولانس، دکتر کسرا، یک ناخدا، یک زن که شوهرش رئیس گمرک خرمشهر بوده و شهید شده، مردی که مدام به فکر تسلیم شدن و نجات پول‌هایش است و یک امدادگر به نام هانیه که دو نوزاد را با خود آورده، حضور دارند. افسر عراقی که در اطراف بیمارستان به اسارت درآمده هم با آنهاست و.... گلچهره سجادیه، سعید پورصمیمی، محمود پاک نیت، محسن زهتاب، فخرالدین صدیق شریف و اصغر نقی زاده دیگر بازیگران این فیلم بودند.
8. حالا پرداختن به رشادت و ایثارگری کادر درمان در سینمای ایران از جایگاه والایی برخوردار است و این بار کمال تبریزی درسال 1377 شیدا را کارگردانی می‌کند. فیلمی اثرگذار که هنوز در اذهان مخاطبان ردپایش باقی مانده است. فرهاد هرندی (پارسا پیروزفر) تنها پسر یک خانواده مرفه است که به صورت داوطلبانه در سال‌های پایانی جنگ تحمیلی به جبهه می رود. او که از ناحیه دست، چشم و سینه مجروح شده در یک بیمارستان ویژه مجروحان جنگی بستری شده است. پرستاری به نام شیدا فاطمی (لیلا حاتمی) به سفارش مجروح دیگری (محمدرضا شریفی‌نیا) برای تسکین درد شدید فرهاد، برایش قرآن می‌خواند. قرائت شیدا ساده و بدون رعایت اصول ترتیل است با این حال درد فرهاد را تسکین می‌دهد. فرهاد که چشم‌هایش به دلیل جراحت بسته‌اند، به مرور به شیدا دل می‌بازد و برای باز شدن پانسمان چشم‌هایش و دیدن او لحظه‌شماری می‌کند و... لیلا حاتمی، پارسا پیروزفر، بهزاد فراهانی، نادیا دلدار گلچین، محمدرضا شریفی نیا، کمندامیرسلیمانی، زهرا سعیدی، جمشید اسماعیل خانی، گوهرخیراندیش، آرش تاج، اکرم محمدی بازیگران این فیلم سینمایی هستند.
9. پرویز شیخ طادی در سال 1390 فیلم روزهای زندگی را کارگردانی کرد. داستان این فیلم در سال 1367 می‌گذرد. در زمانی که لیلا و امیرعلی، زن و شوهری که زندگی خود را وقف بیمارستان صحرایی در جبهه جنوب کرده‌اند. امیرعلی و همسرش به دلیل سال‌ها کار در آنجا به حال و هوای جبهه وابستگی شدیدی پیدا کرده‌اند، اما اعلام خبر آتش‌بس و بعد حمله نیروهای عراقی به بیمارستان، این زوج را در آزمایشی دشوار قرار می‌دهد. حمید فرخ‌نژاد، هنگامه قاضیانی، کوروش سلیمانی، آرینه سوکیاسیان، کریم اکبری مبارکه، حسن سالار در این فیلم به ایفای نقش پرداخته‌اند.
10. تنگه ابوقریب توسط بهرام توکلی در سال 1396 ساخته شد. این فیلم که بر اساس واقعیت است، روایتی است از دفاع گردان عمار یاسر لشکر 27 محمد رسول‌الله در برابر لشکرکشی رژیم بعث برای عبور از تنگه استراتژیک ابوقریب دهلران و حمله به فکه و شرهانی. در روزهای پایانی جنگ. عراقی‌ها باید از سد یک پایگاه که شکل تنگه است عبور کنند که با مقاومت شدید نیروهای ایرانی روبه‌رو می‌شوند. اما در این فیلم پزشکی دیده می‌شود که تا پای جان از خودگذشتگی و رشادت از خود نشان می‌دهد. جواد عزتی در نقش دانشجوی رشته پزشکی، بخش‌های زیادی از سختی‌هایی که یک پزشک در دوران جنگ تجربه می‌کند را نشان می‌دهد و از همه مهم‌تر تاثیر پزشک در پیشروی داستان تنگه ابوقریب به شکل جدی پیش برنده قصه است. جواد عزتی، حمیدرضا آذرنگ، امیرجدیدی، علی سلیمانی، مهدی پاکدل، مهدی قربانی در این فیلم به هنرنمایی پرداخته‌اند.
11. شاید بتوان فیلم درخت گردو ساخته محمدحسین مهدویان در سال 1398 را آخرین فیلم سینمایی دانست که به رشادت و از خود گذشتگی این قشر از جامعه پرداخته، دانست. داستان فیلم با الهام از ماجرایی واقعی، در خلال بمباران شیمیایی سردشت شکل گرفته و روایتی است از زندگی یک پزشک که به همراه همسرش در شرایط بحرانی با فداکاری و از خود گذشتگی به کمک و امدادرسانی مجروحان شیمیایی می‌پردازند. پیمان معادی، مینا ساداتی، مینو شریفی، مهران مدیری بازیگران این فیلم هستند.
*س_برچسب‌ها_س*