از وعده استخدام هزار پاکبان ایرانی تا تأخیر در پرداخت حقوق در گپ‌وگفت با نرجس سلیمانی | پیمانکارانِ شهرداری نظارت‌گریزند
اقتصادنیوز: میان وعده‌های رنگارنگ شهرداری و واقعیت خیابان‌های تهران، پاکبانانی ایستاده‌اند که نه حقوقشان را گرفته‌اند، نه امنیت شغلی دارند. نرجس سلیمانی، عضو شورای شهر تهران، می‌گوید بحران خدمات شهری چندوجهی است؛ «پیمانکاران نظارت‌گریزند و حداقل حقوق دیگر کفاف زندگی در پایتخت را نمی‌دهد.»
به گزارش اقتصادنیوز، شهرداری از «حذف اتباع غیرمجاز» و «استخدام هزار نیروی ایرانی» خبر می‌دهد، اما در کوچه و خیابان‌های مناطق شمالی هنوز کارگران افغان در لباس نارنجی دیده می‌شوند؛ بی‌مجوز، با دستمزد کمتر و بدون بیمه.
در همین حال، کارگران ایرانی از تأخیر چندماهه در پرداخت حقوق و نبود نظارت مؤثر بر پیمانکاران سخن می‌گویند؛ شکاف میان آمارهای رسمی و واقعیت میدانی، چهره‌ای تازه از بحران در نظام خدمات شهری تهران ترسیم کرده است.
در چنین شرایطی، نرجس سلیمانی، عضو شورای شهر تهران، در گفت‌وگو با اقتصادنیوز از «چندبعدی بودن بحران خدمات شهری» و «ناتوانی شهرداری در اصلاح راهبردی ساختار پسماند» سخن گفت. او معتقد است مسأله صرفاً وجود کارگران غیرمجاز نیست، بلکه ریشه در نظام ناکارآمد پیمانکاری، ضعف نظارت، بی‌ثباتی پرداخت‌ها و نبود جذابیت شغلی برای کارگران بومی دارد.
مشروح گفتگوی مکتوب خبرنگار اقتصادنیوز با عضو شورای شهر تهران را بخوانید؛
******
خانم سلیمانی! شهرداری تهران اعلام کرده که نیروهای غیرمجاز حذف و حدود هزار پاکبان ایرانی جایگزین شده‌اند. با توجه به بررسی‌های شما در شورای شهر، وضعیت فعلی حوزه پسماند و خدمات شهری چگونه است؟
حقیقت امر این است که در حال حاضر متمرکز بر چند موضوع دیگر و بررسی اسناد هستم، اما آخرین باری که به‌طور مستقیم در حوزه پسماند و کارگران خدمات شهری ورود کردم، مربوط به ایام جنگ دوازده‌روزه تحمیلی بود. در آن زمان، در چند منطقه از تهران با مسائل جدی در این حوزه روبه‌رو شدیم.
عمق مشکلات در حوزه پسماند و خدمات شهری چندبعدی است. با وجود تمام انتقاداتی که از جنبه‌های مختلف نسبت به مدیریت شهری دارم، باید بگویم شرایط در این حوزه بسیار پیچیده است. از یک‌سو، حقوق کارگران و از سوی دیگر، روش‌های موجود در حمل پسماند، هر دو ناکارآمد شده‌اند و کارایی لازم را برای یک خوشه شهری از دست داده‌اند.
پیمانکاران نظارت‌گریز و اصلاحات نیمه‌کاره
با وجود اصلاحات مورد ادعای شهرداری، چرا هنوز مشکلات پرداخت و عملکرد پیمانکاران ادامه دارد؟ آیا ضعف نظارتی در این زمینه وجود دارد؟
نحوه عمل سیستم نظارتی و مدیریت خدمات شهری همچنان با اصلاحات نصفه‌ونیمه اجرا می‌شود و به‌نظر می‌رسد در مرحله آزمون‌و‌خطاست. در همین حال، بعضی از پیمانکاران در این حوزه به اشکال مختلف نظارت‌گریز هستند. در بازدیدهای میدانی مکرر، شخصاً با مواردی برخورد کرده‌ام که در مناطق جنوبی، کیفیت عملکرد و پرداخت حقوق بسیار بهتر و با کمترین تأخیر بوده است، اما در همان زمان، در مناطق شمالی و برخوردار، کارگران متعددی از یک پیمانکار خاص وجود داشتند که تا حدود سه ماه حقوقشان عقب افتاده بود.
امیدوارم که اکنون همه‌ی پرداخت‌ها به‌روز شده باشد، اما واقعیت این است که این ناهماهنگی‌ها نشانه‌ی وجود ضعف ساختاری است.
کارگر غیرمجاز در دسترس، کارگر بومی بی‌انگیزه
چرا با وجود ادعای استخدام نیروهای ایرانی، هنوز اتباع خارجی در سیستم باقی مانده‌اند؟ آیا این ناشی از کمبود نیروی کار داخلی است یا ضعف در مدیریت؟
مسأله‌ی اصلی این است که وجود کارگر غیرمجاز در دسترس و نبود انگیزه برای کارگر بومی، دو پدیده‌ی مرتبط هستند. دلایل متعددی در بطن این مسئله وجود دارد.
شهرداری، با وجود همه کاستی‌ها، در برخی حوزه‌های فراداست، جایگاه قانونی برای اصلاح و تغییر راهبرد ندارد و صرفاً می‌تواند نحوه مواجهه با مشکل را مدیریت کند.
اما ریشه مسئله در جای دیگری است: حداقل دستمزد فعلی، حتی کفاف یک زندگی ابتدایی در تهران را نمی‌دهد. مشاغل مرتبط با جمع‌آوری پسماند عمدتاً به کارگر ساده نیاز دارند، در حالی‌که ساکنان بومی در کلان‌شهرها تلاش می‌کنند روش‌های بهتری برای تأمین معیشت خود پیدا کنند. وقتی شغلی با پرداخت نامنظم و بدون حمایت مالی و اجتماعی همراه است، طبیعی است که فاقد جذابیت باشد.
مسئله فقط حقوق نیست؛ تعادل هزینه و نتیجه از بین رفته
با توجه به وضعیت فعلی پرداخت‌ها و کیفیت خدمات شهری، ارزیابی شما از نتیجه عملکرد فعلی چیست؟
هرکسی که بعد از ساعت یازده شب در تهران گشت‌و‌گذاری داشته باشد، متوجه می‌شود که علی‌رغم تلاش‌های شبانه‌روزی نیروهای پاکبان، مسائلی در جوانب کار وجود دارد که نتیجه نهایی را با هزینه‌های انجام‌شده در یک کفه‌ی ترازو متعادل نشان نمی‌دهد.
یعنی ما در ظاهر خدمات مستمر داریم، اما حاصل کار، تناسبی با حجم هزینه‌ها ندارد. این نشان می‌دهد که مشکل فقط در پرداخت حقوق یا کمبود نیرو نیست، بلکه ریشه در ساختار و شیوه اداره خدمات شهری دارد.
همچنین بخوانید- پاکبان‌هایِ افغان بدون مجوز مشغول کارند | حقوق 25 میلیونی؟ سه ماه است حقوق نگرفته‌ام | وعده‌های شهرداری را باور نکنید
- پشت‌پرده ادامه حضور کارگران افغان در شهرداری تهران | فراجا چه مجوزی داد؟ | پاکبانان ایرانی حقوق نگیرند، می روند اما...
- ردپای مهاجران افغان در شکاف بین کارگر ایرانی و کارفرما | کارگر ایرانی با چه شرطی شغل پاکبانی را قبول می‌کند؟
- واکنش نیروی کار ایرانی به استخدام پاکبان با حقوق 25 میلیون تومان و بیمه
