از کاهش شدید تولید تا توسعه‌ای که لنگ می‌زند / فرآوری و صادرات؛ حلقه مفقوده محصولات استراتژیک زرشک، عناب و زعفران

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از خاورستان، خراسان جنوبی مهد تولید سه محصول استراتژیک و راهبردی عناب، زرشک و زعفران است که از این حیث نگین یاقوتی بر انگشتری ایران است. سه محصول خاص و دارای ارزش افزوده ای که انحصار تولید آن مربطو به این شرقی ترین استان است. گرچه این یاقوت های سرخ پر ارزش به معنی واقعی کلمه می تواند یکی از محورهای اصلی توسعه این استان و خروج آن از بمبست محرومیت باشد، اما چندان توجهی به آن نشده و بجای فرآوری و ایجاد صنایع تبدیلی و همچنین در دست گرفتن بازارهای بزرگ صادراتی، فقط به تولید این محصولات آن هم نه بر اساس استانداردهای بین المللی و همچنین صادرات فله ای آن، اکتفا شده است.

از طرف دیگر علاوه بر عدم توجه کافی مسئولان و برنامه ریزی برای بهره وری بیشتر از این گنج های کمیاب خراسان جنوبی، خشکسالی های پی در پی بخصوص سال زراعی گذشته، مزید بر علت و گریبانگیر کشاورزان این خطه شده است.

گلایه از کاهش تولید زرشک و عناب در کنار عدم تغییر قیمت

یکی از کشاورزان بیرجندی که دو محصول زرشک و عناب را تولید می کند، در گفتگو با خبرنگار خاورستان، اظهارکرد: به دلیل خشکسالی های ادامه دار، تولید این دو محصول استراتژیک و خاص استان خراسان جنوبی، با محدودیت مواجه شده است. اما با توجه به کاهش بی سابقه بارندگی ها در سال زراعی گذشته، افت تولید زرشک و عناب، نسبت به سالهای دیگر بسیار بیشتر بوده است.

وی افزود: علاوه بر کم آبی، وزش بادهای شدید و آفت زدگی این باغات، در میزان و همچنین کیفیت محصول نقش موثری داشته است.

وی گفت: متاسفانه شرایط کرونایی و کاهش صادرات هم باعث شده تا علی رغم افزایش افسارگسیخته محصولات متعدد و هزینه های تولید، زرشک و عناب از این دور عقب بمانند و قیمت آنها نسبت به سال گذشته، هیچ تفاوتی نداشته است.

کاهش شدید تولید زعفران علیپور یکی از زعفرانکاران قاینی نیز در گفتگو با خبرنگار خاورستان، اظهارکرد: بنده حدود نیم هکتار پیاز زعفران دارم که در سال گذشته حدود 250 کیلو گل برداشت کردم. قیمت زعفران هم در سال گذشته حدود 30 تا 31 هزار تومان بود.

وی افزود: اما امسال به دلیل خشکسالی و نبود بارندگی و همچنین گرمای زیاد هوا، پیاز زعفران آسیب دید و پوسیده یا پوک شد که این موضوع باعث کاهش شدید تولید زعفران شد. بطوری که بنده امسال حدود 38 کیلو گل برداشت کردم که میزان آن 80-85 درصد کاهش داشت.

این زعفرانکار با اشاره به کاهش 60 درصدی تولید در مزارع دیگر هم گفت: با توجه به قیمت پایین زعفران، امسال زعفرانکاران هیچ انگیزه ای نداشتند. چون علی رغم افزایش قیمت چند برابری نهاده ها و اقلام کشاورزی، اما حدود 10 سال بود که قیمت زعفران حدود 30 هزار تومان باقی مانده بود.

علیپور بیان کرد: اما خوشبختانه امسال قیمت زعفران مقداری افزایش یافت که البته با توجه به هزینه های بالای کود و سم، باز هم این افزایش کافی نیست و قیمت آن باید حداقل 200 هزار تومان باشد. وی افزود: مردم خراسان جنوبی؛ مردم کم توقع و قانعی هستند، در حالی که شرایط در این استان طوری است که دولت باید به مردم پول بدهد تا در روستاها بمانند و کشاورزی کنند.

عدم رسیدگی به مزارع با افزایش قیمت نهاده ها اکبری یکی از زعفرانکاران دیگر خراسان جنوبی نیز در گفتگو با خبرنگار خاورستان، با اشاره به اینکه متاسفانه امسال تولید زعفران به دلیل عدم بارندگی و گرما، شدیدا دچار افت شد، افزود: از طرف دیگر قیمت نهاده ها و کود آنقدر بالا رفته بود که بسیاری از کشاورزان نتوانستند به مزارع خود رسیدگی کنند.

وی با اشاره به اینکه با توجه به گرانی شدید نهاده ها، زعفران راهی جز افزایش قیمت نداشت، گفت: طی سالهای اخیر قیمت همه اقلام خیلی بالا رفته، چطور انتظار داریم که قیمت زعفران همان 30 هزار تومان باقی بماند؟ در حالی که قیمت زعفران به نسبت نهاده ها، آنقدر بالا نرفته و اگر دولت زعفرانی را که قبلا خریداری کرده، وارد بازار نکند، هنوز هم جای افزایش قیمت وجود دارد.

این زعفرانکارعنوان کرد: متاسفانه قیمت خرید تضمینی دولت، 10-20 درصد از قیمت بازار و دلال هم کمتر است. در چنین شرایطی، چرا باید کشاورز محصول خود را به دولت بفروشد؟ اما اگر قیمت خرید تضمینی حدود یک تا پنج درصد زیر قیمت بازار باشد، کشاورز ترجیح می دهد که محصولش را به دولت بدهد و بدون نگرانی از خدمات حمایتی دولت استفاده کند.

صادرات فله ای و گمنامی زعفران خراسان جنوبی

اکبری درخصوص عقب ماندگی در حوزه برندسازی زعفران هم گفت: زعفران ایران در بازارهای جهانی و اروپا خیلی گمنام است، چرا که به جای فرآوری و بسته بندی، به صورت خام از کشور خارج می شود.

وی با اشاره به اینکه خیلی از کشورها و اتحادیه اروپا زعفران ایران را پس می دهند، چرا که داخل آن باقی مانده کود و سموم وجود دارد، بیان کرد: متاسفانه دولت برای تولید ارگانیک ارزشمندترین گیاه دارویی هم هیچ اقدام و حمایتی نکرده است، در حالی که وزارت جهاد کشاورزی به عنوان سیستم متولی، باید این کار را انجام دهد و با خرید محصول ارگانیک به بهای بیشتر، کشاورزان را به این سمت سوق دهد که در این صورت، نقش دلال هم کامل حذف خواهد شد، چرا که او دیگر توان خرید ندارد.

او تاکید کرد: در این خصوص باید کشاورزان در زمینه تولید و عملکرد بیشتر و صنایع و سرمایه گذاران هم برای فرآوری و بسته بندی برنامه ریزی و تلاش کنند تا در هر دو حوزه، کار با موفقیت و به موازات هم پیش برود. اما همه اینها حلقه های گمشده ای دارد که برخی به خود وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی برمی گردد.

لزوم ظرفیت سازی در زمینه محصولات استراتژیک

اکبری با بیان اینکه هم اکنون محصولات متعددی در خراسان جنوبی کشت و تولید می شود، گفت: وقتی محصولات استراتژیکی مثل زعفران، زرشک و عناب در استان داریم، باید تمام حمایت ها به سمت این محصولات بیاید. اما چرا مسئولان به سمت ظرفیت سازی حرکت نمی کنند؟

وی ادامه داد: تولید برخی از محصولات مثل هندوانه یا چغندر که بسیار آب بر هستند، اصلا متناسب با شرایط استان نیست. برخی بذرهایی که توسط جهادکشاورزی توزیع می شود، اصلا ظرفیت تولید آن در استان وجود ندارد، مثلا خراسان جنوبی ظرفیت خودکفایی در تولید کلزا را ندارد. بر این اساس بهتر است به جای فعالیت در زمینه همه محصولات، تنها در زمینه محصولاتی کار شود که ظرفیت آن وجود دارد. مثلا با حمایت تخصصی و تمرکز بر روی محصولات استراتژیک، این محصولات را در بهترین حالت تولید و با فرآوری و بسته های شکیل صادر و برندسازی کرد که اینگونه خیلی موفق تر خواهیم بود تا اینکه در تولید همه چیز دست داشته باشیم.

در حوزه فرآوری پیشرفت نداشته ایم

این زعفرانکار با اشاره به اینکه در حوزه فرآوری هم خیلی پیشرفت نداشته ایم، گفت: فرآوری یعنی تولید محصولات متعدد از یک محصول و وارد کردن آن به سفره مردم، اما آیا در خصوص زعفران، توانسته ایم این کار را انجام دهیم؟

اکبری با بیان اینکه خراسان جنوبی برند قوی و شناخته شده ای از زعفران در سطح کشور ندارد، عنوان کرد: شرکت زعفران بهرامن و سحرخیز در خراسان رضوی به عنوان دو برند مشهور، زعفران استان را به صورت فله ای خریداری می کنند، اما سود حاصل از بسته بندی و فرآوری آن به جیب مردم استان نمی آید. اگر کاری انجام می شود باید نان آن در سفره مردم استان باشد.

کاهش تولید محصولات استراتژیک خراسان جنوبی

عبدالرضا رضایی مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار خاورستان، از کاهش تولید محصولات استراتژیک استان به ویژه زعفران خبر داد و گفت: خشکسالی و کمبود بارندگی عامل اصلی کاهش تولیدات است.

او بیان داشت: با کاهش بارندگی، امسال شاهد روند کاهشی تولید محصولات استراتژیک استان بودیم و هر چند در برخی موارد به لحاظ آماری تفاوت چندانی با سال گذشته نداریم اما بر اساس پیش بینی‌ها با توجه به روند افزایشی شدن سطح زیر کشت انتظار محصول بیشتر بوده است که به سبب خشکسالی، سرما و گرما، توفان و... متأسفانه تولید برخی محصولات کاهشی و برخی هم به میزان سال گذشته بوده است.

به گفته وی در شرایط عادی انتظار تولید این محصولات بسیار بالاتر است اما بنا به همان دلایل با کاهش و توقف روند افزایشی تولید مواجه شده‌ایم. مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در ادامه سطح زیر کشت عناب در استان را چهار هزار و 134 هکتار اعلام کرد و افزود: در سال 98 تولید این محصول بیش از هفت هزار تن و در سال 99 به میزان 6 هزار و 727 تن بوده است.

رضایی افزود: امسال اگر چه با پیش بینی برداشت هفت هزار و 130 تن مواجه بودیم و به ظاهر روند تولید محصول افزایشی بوده است، اما در شرایط عادی باید پیش بینی میزان برداشت عناب بیش از این میزان بود و در حال حاضر هم امیدوار هستیم حداقل مطابق پیش بینی‌ها تولید داشته باشیم.

وی گفت: خشکسالی قاتل اصلی کاهش تولید محصولاتی نظیر عناب است، چرا که برای مقابله با کم آبی طرح‌های کاهش برداشت از منابع آبی را طی امسال داشته‌ایم.

معاون امور باغبانی و زراعی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی بیان کرد: افزایش دما و گرمای بی سابقه، عدم بارندگی در زمان مناسب، باد و توفان، آفت‌هایی نظیر سنک و... به عناب خسارت وارد کرد.

رضایی اظهار کرد: اگر شرایط بارندگی کمی بهتر بود حداقل باید 10 تا 15 درصد بالاتر از این میزان پیش بینی شده، شاهد برداشت عناب می‌بودیم چرا که استان پتانسیل و ظرفیت تولید بیشتر از این را دارد. وی با بیان اینکه با کاهش بارندگی‌ها و با برداشت بیش از حد منابع آبی شاهد افت کیفیت آب و شوری آن هستیم، گفت: در نتیجه بازدهی طبق ظرفیت نداریم و همین عوامل هم سبب شده است تا برداشت از منابع آب زیرزمینی، قنات و چاه موتورها و... با محدودیت همراه شود و در نتیجه برای مطابقت با شرایط، کشاورزان هم دست به تولید کمتر به سبب کم آبی می‌زنند.

اوضاع نابسامان زرشک

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با اشاره به محصول زرشک، عنوان کرد: سطح زیر کشت این محصول بیش از 18 هزار و 600 هکتار در سال 99 بوده است.

رضایی بیان کرد: سال گذشته از این میزان سطح زیر کشت زرشک، 22 هزار تن محصول برداشت شد و امسال تولیدات زرشک به 22 هزار و 31 تن رسید. اگر چه 31 تن بیشتر تولید داشتیم، اما باز هم با توجه به سطح زیر کشت؛ استان پتانسیل تولید بیشتر از این میزان را داشته است.

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی تاکید کرد: اگر شرایط بارندگی نرمال‌تر بود، انتظار می‌رفت حداقل 10 درصد بیشتر از این میزان شاهد تولید زرشک می‌بودیم.

رضایی در پاسخ به اینکه آیا زرشک مانند یک سال و نیم گذشته که گرفتار بحران و افت شدید قیمت شد و با توجه به اینکه صادرات این محصول چندان رونقی هم ندارد آیا باز هم با توجه به تولیدات زرشک کاران دغدغه فروش محصول را دارند گفت: با توجه به اینکه خرید زرشک در سبد خرید دولت قرار گرفته، با ورود مناسب بخش خصوصی بخش بسیاری از محصول خاص خراسان جنوبی به صورت تازه خریداری شد.

وی افزود: بخش باقی مانده هم انبار شد و زرشک پفکی مرغوب سال گذشته با قیمت‌های بالایی و تا 85 هزار تومان خرید و فروش می‌شود. همچنین صادرات هم در حال رونق گرفتن است و بخشی از زرشک استان صادر می‌شود.

رضایی اظهارکرد: از آنجا که خراسان جنوبی در حوزه تولید زرشک؛ تولید کننده عمده و خاص آن است، می‌تواند یکه تازی کند و امید می‌رود با بازگشایی رستوران‌ها و کاهش شدت بیماری کرونا، این محصول از رونق خوبی برخوردار شود.

وی یادآور شد: متاسفانه به سبب شرایط اقتصادی، زرشک از سفره بسیاری خانوارها حذف شده و امید می‌رود با فرآوری و صادرات در کنار فروش تازه محصول شاهد رونق بازار زرشک بیشتر از گذشته باشیم.

تولید زعفران با کاهش 50 درصدی

معاون امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در خصوص محصول زعفران هم گفت: سطح زیر کشت این ادویه گران قیمت و کالای خاص خراسان جنوبی، 17 هزار و 152 هکتار است که در سال گذشته با توجه به اینکه بارندگی تا حدودی به موقع بوده و سرما خسارت کمتری به این محصول زد، شاهد برداشت بیش از 70 تن بودیم، اما امسال این ادویه به سبب خشکی و نبود بارندگی به موقع به نصف کاهش یافت.

رضایی از پیش بینی برداشت 33.5 تن زعفران از مزارع استان خبر داد و افزود: عدم بارندگی به موقع، گرمای تابستان، و... سبب نقصان پیاز زعفران و در نتیجه کاهش باردهی شد. وی گفت: زعفران از سرمازدگی هم بی نصیب نماند و برخی گل‌ها گرفتار سرما شدند.

پنجه خشکسالی بر چهره کشاورزی استان و تیغ برانش بر محصولات استراتژیکی چون زعفران، زرشک، عناب و... رسید. کاهش تولید این محصولات خود گواه بی رحمی قهر طبیعت است و بیشتر از همه این قهر گریبان گران‌ترین ادویه جهان یعنی زعفران را گرفته است که لازم است دولت در زمینه حمایت از کشاورزان برنامه ریزی داشته باشد.

بر اساس این گزارش، خراسان جنوبی در حالی تولید انحصاری عناب، زرشک و زعفران را در اختیار دارد که عدم فرآوری و صادرات مناسب این محصولات، باعث شده تا از جایگاه واقعی خود عقب بمانند و علی رغم ظرفیت عظیم خود، نقش چندانی در توسعه این استان نداشته باشند.

انتهای پیام /