استمرار رشد مثبت شاخص تولید صنعتی کشور در پاییز امسال

بررسی متغیرها و شاخص‌هایی مانند نرخ تورم جهان و ایران، نرخ ارز، شاخص تولید صنعتی، تراکنش‌ها و... چشم‌انداز درست‌تری از اقتصاد ایران ترسیم می‌کند.

«مروری بر متغیرها و شاخص‌های اقتصادی منتخب آبان 1401» عنوان گزارشی است که توسط معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران تهیه و منتشر شده است؛ در این پژوهش، به بررسی مهمترین شاخص‌های اقتصادی از جمله نرخ تورم در ایران و جهان، شاخص «مدیران خرید» و... پرداخته شده است.

در ادامه، گزیده‌ای از این گزارش را می‌خوانیم:

تورم ایران و جهان

در بخش نخست این گزارش، درصد تغییر «شاخص بهای مصرف کننده CPI» در ماه سپتامبر 2022(شهریور 1401) نسبت به ماه مشابه سال قبل محاسبه شده است. بر این اساس، بالاترین تورم در ماه سپتامبر مربوط به ترکیه و پس از آن، آرژانتین است؛ ایران سومین کشور با نرخ تورم بالاست و پس از آن کشورهای پاکستان، لهستان، روسیه، شیلی، ازبکستان، گرجستان جانمایی شده‌اند. در کشورهای منطقه، نرخ تورم کشورهای عمان، عربستان سعودی، عراق و قطر تک رقمی و کمتر از ایران برآورد شده است.

بالاترین تورم در ماه سپتامبر مربوط به ترکیه و پس از آن، آرژانتین است؛ ایران سومین کشور با نرخ تورم بالاست و پس از آن کشورهای پاکستان، لهستان، روسیه، شیلی، ازبکستان، گرجستان جانمایی شده‌اند

گزارش مرکز آمار از تورم شهریورماه امسال نشان داد کاهش تورم نقطه به نقطه سرعت گرفته به طوری که تسریع در کاهش تورم نقطه به نقطه و ورود تورم ماهانه به کمتر از میانگین دو ساله اخیر، نشانه آشکاری از مسیر نزولی تورم در ماه‌های آتی است.

بر اساس این گزارش، نرخ تورم ماهانه شهریور 2.2 درصد بوده است. همچنین نرخ تورم نقطه به نقطه در پایان شهریور امسال به 49.7 درصد کاهش یافته؛ در مقابل تورم 12ماهه منتهی به پایان شهریور امسال نیز به 42.1 درصد افزایش یافته است.

همچنین در شهریورماه نسبت به ماه پیش از آن، تورم ماهانه 0.2 واحد درصد افزایش، تورم نقطه به نقطه 2.5 واحد درصد کاهش و تورم سالانه 0.6 واحد درصد افزایش داشته است.

شاخص مدیران خرید صنعت ساخت

شاخص مدیران خرید (PMI) مقیاسی است که مراکز آماری، از طریق دریافت پاسخ بنگاه‌های نمونه در صنایع مختلف به پرسش‌های مشخص استخراج می‌کند. شاخص «شامخ» که اوایل هرماه منتشر می‌شود، رونق، رکود یا ثبات کسب‌وکارهای مورد بررسی و چشم‌انداز انتظاری آنها در آینده را نشان می‌دهد. در جریان استخراج این شاخص، اگر عدد شامخ بیش از 50 واحد باشد، نشان می‌دهد اقتصاد در حال توسعه است اما اگر هر رقمی زیر 50 واحد، از قرار داشتن اقتصاد در شرف انقباض و رکود حکایت دارد.

افت شاخص مدیران خرید صنعتی جهان برای دومین ماه متوالی استمرار پیدا کرد و به کمترین رقم در دو سال و نیم اخیر به دلیل افزایش سرعت کاهش تولیدات کالاهای حد واسط، کاهش تقاضای جدید و افت صادرات رسیده است.

به این ترتیب، اقتصادهای بیشتری به گروه کشورهای با شاخص زیر 50 در این ماه ملحق شده‌اند؛ البته اقتصادهای هند، استرالیا، اندونزی، تایلند و قزاقستان وضعیت مناسب‌تری پیدا کرده‌اند و در مقابل، شاخص تولید صنعتی در کشورهای تایوان، جمهوری چک و لهستان وضعیت نامناسب‌تری دارند.

شاخص مدیران خرید در ایران، گویای افت 1.6 واحدی است که نشان‌گر تضعیف سفارش‌های جدید مشتریان و موجودی مواد اولیه ضمن استمرار افت میزان صادرات و فروش کالاهای صنعتی است. بهترین وضعیت شاخص در این ماه متعلق به صنایع فلزی، وسایل نقلیه و قطعات و فرآورده های نفتی و بدترین وضعیت متعلق به فعالیت های تولیدی پوشاک و چرم، صنایع کانی غیرفلزی و صنایع شیمیایی است.

شاخص تولید صنعتی، یکی دیگر از متغیرهای با اهمیت اقتصادی کشور است که مشخص‌کننده تغییرات تولید در بیش از 280 شرکت صنعتی پذیرفته‌شده در بورس با سهم بیش از 50 درصدی از کل تولید صنعت ساخت کشور است.

بر اساس این پژوهش، شاخص کل تولید صنعتی شرکت‌های بورسی برای پنجمین ماه متوالی رشد داشته و در مهرماه امسال نسبت به ماه مشابه پارسال 7.7 درصد افزایش یافته است.

مهمترین عامل موثر در رشد شاخص تولید مهر 1401، رشد بالای شاخص تولید صنایع تولید خودرو و قطعات و فلزات اساسی برآورد شده است

مهمترین عامل موثر در رشد شاخص تولید مهر 1401، رشد بالای شاخص تولید صنایع تولید خودرو و قطعات و فلزات اساسی برآورد شده است؛ فقط دو فعالیت صنعتی مشمول افت شاخص تولید در مهرماه امسال نسبت به ماه مشابه پارسال شامل تولید صنایع غذایی منفی 2.5 درصد، صنایع شیمیایی منفی 1.7 درصد است و گروه‌های دارای بیشترین رشد مثبت شاخص تولید شامل خودرو و قطعات 21.9 درصد، محصولات فلزی 23.9 درصد و منسوجات 21.4 درصد برآورد شده است.

در ماه مورد بررسی در کل صنایع بورسی، موجودی انبار در سطح صنایع کاهش یافته که با توجه به رشد مثبت شاخص کل تولید، نشان‌دهنده بالاتربودن رشد فروش از رشد تولید و همچنین افزایش تقاضای موثر نسبت به تولیدات فعلی صنعتی است.

تغییر در موجودی انبار در مهر 1401 در صنایع شیمیایی، فلزات اساسی، کانی‌های غیرفلزی و صنایع غذایی، مثبت، و در مقابل در گروه‌های صنایع خودرو و قطعات و صنایع دارویی، منفی است.

تراکنش‌ها و خرید اینترنتی

در مهرماه 1401، حدود 96 هزار میلیارد تومان خرید اینترنتی انجام شد که سهمی معادل 13.6 درصد از کل تراکنش‌ها را به خود اختصاص داده است. در این دوره زمانی، خرید اینترنتی نسبت به ماه قبل، 4 درصد افت پیدا کرده و و البته نسبت به مهرماه سال قبل 38 رشد داشته اشت. البته میزان خرید اینترنتی در هفت ماه نخست سال 634 هزار میلیارد تومان بود که نسبت به مدت مشابه سال قبل 16 درصد رشد داشته است. در این میان، سهم استان تهران از کل خرید اینترنتی در کشور در هفت ماه نخست سال جاری 89 درصد بوده است.

خرید اینترنتی نسبت به ماه پیش، 4 درصد افت کرده و و البته نسبت به مهرماه پارسال 38 رشد داشته؛ البته میزان خرید اینترنتی در 7 ماه نخست سال، 634 هزار میلیارد تومان بود که نسبت به مدت مشابه پارسال 16 درصد رشد داشته است

افزایش هفت دلاری قیمت جهانی نفت

پس از سه ماه متوالی افت متوسط بهای نفت خام جهان، بار دیگر در اکتبر، این رقم در ماه سپتامبر 2022 نزدیک به 2.1 دلار در هر بشکه افزایش یافت و به 90.3 دلار در هر بشکه رسید.

در مقایسه با اکتبر پارسال، میانگین بهای نفت در ماه مورد بررسی، حدود 8 دلار در هر بشکه بالاتر است.

طبق گزارش اکتبر 2022 صندوق بین‌المللی پول، برآورد می‌شود متوسط بهای جهانی نفت خام در پایان سال جاری با افزایش حدود 29 دلار در هر بشکه نسبت به پارسال، به حدود 98 دلار در هر بشکه برسد و پیش‌بینی شده متوسط بهای نفت خام برای سال 2023 نیز کاهش یافته و حدود 85 دلار در هر بشکه باشد.

چشم‌انداز بازار نفت خام ارائه شده توسط صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد که روند کاهشی بهای نفت خام جهان در سال‌های بعد با سرعتی ملایم استمرار یافته و در سال 2027 به حدود 71 دلار در هر بشکه خواهد رسید.

نرخ دلار

بر اساس این گزارش، از ابتدای امسال تا 23 آبان 1401، نرخ دلار آزاد 31.2 درصد افزایش یافته؛ همچنین نرخ دلار سنا 17.7 درصد و نرخ دلار نیما 16.8 درصد افزایش داشته است. به این ترتیب، شکاف بین نرخ دلار آزاد، سنا و نیما عمیق‌تر شده؛ به ترتیبی که شکاف بین نرخ دلار سنا و نیما حدود 5 درصد، شکاف بین نرخ دلار آزاد و سنا 23 درصد و شکاف بین دلار آزاد و نیما حدود 30 درصد برآورد شده است.