اعدام شیخ حسینه؛ از استقبال بنگلادشی‌ها تا انتقام‌جویی سیاسی هند | اعتراضات دانشجویی زمینه‌ساز سقوط شد!
اقتصادنیوز: سریرادا داتا، استاد مطالعات جنوب آسیا، گفت هند در پرونده حسینه گیر افتاده اما نسبت به نفرت عمومی مردم بنگلادش از او هم بی‌تفاوت نیست.
به گزارش اقتصادنیوز، معترضان بنگلادشی از حکم اعدام برای شیخ حسینه، نخست‌وزیر سابق و متهم به جنایت علیه بشریت، استقبال کرده‌اند. اما او فعلاً دور از چوبه دار، در هند زندگی می‌کند.
الجزیره در گزارشی نوشت: در حالی که شیخ حسینه، نخست‌وزیر پیشین و فراری بنگلادش، به اعدام محکوم شده است، شِیما اختر، دانشجوی 24 ساله دانشگاه داکا، درست وسط تمرین فوتبال بود که دوستش تمرین را متوقف کرد و این خبر را به او داد. برای اختر، این لحظه حس احقاق حق را داشت.
گذشته، حکم و واکنش‌ها
چندین نفر از دوستان اختر در جریان سرکوب اعتراضات سال گذشته توسط نیروهای امنیتی حسینه، پیش از آنکه حسینه استعفا دهد و از کشور بگریزد، کشته شده بودند. دادگاه جنایات بین‌المللی در داکا، پس از ماه‌ها محاکمه، حسینه 78 ساله را به دلیل صدور دستور سرکوب خونین اعتراضات، به اعدام محکوم کرد.
اختر به الجزیره گفته: حسینه فاشیست فکر می‌کرد شکست‌ناپذیر است، فکر می‌کرد می‌تواند برای همیشه حکومت کند. حکم اعدام او قدمی به سوی عدالت برای شهداست. اما او اضافه کرد: این کافی نیست. می‌خواهیم او را همین‌جا در داکا اعدام کنند! با این حال، تحقق این خواسته آسان نیست.
حسینه در هند
حسینه که در اوت 2024 و هنگام یورش معترضان به خانه‌اش، از کشور گریخت، اکنون در دهلی‌نو در تبعید زندگی می‌کند.
حضور او در هند، علی‌رغم درخواست‌های مکرر بنگلادش برای بازگرداندنش، طی 15 ماه گذشته به یکی از اصلی‌ترین تنش‌ها میان دو کشور تبدیل شده است. اکنون که او رسما به جنایت علیه بشریت محکوم و به مرگ محکوم شده، انتظار می‌رود تنش‌ها شدیدتر شود. با وجود تمایل هند برای همکاری با دولت پساحسینه در داکا، بسیاری از تحلیلگران می‌گویند تقریبا غیرممکن است که دهلی‌نو او را برای اجرای حکم اعدام تحویل دهد.
پیناک رانجان چاکراورتی، سفیر پیشین هند در داکا، می‌گوید: چطور هند می‌تواند او را به سمت مرگ هل بدهد؟
پیشینه حسینه
حسینه طولانی‌ترین دوره نخست‌وزیری در تاریخ بنگلادش را داشته است. او دختر شیخ مجیب‌الرحمان است که در سال 1971 رهبری جنگ استقلال از پاکستان را بر عهده داشت.
او نخستین بار در 1996 نخست‌وزیر شد، سپس در 2001 شکست خورد و در 2009 دوباره پیروز شد و از آن زمان تا زمان فرار در 2024 به مدت 15 سال در قدرت ماند. انتخابات دوره او معمولا توسط مخالفان تحریم یا با محدودیت‌های شدید برگزار می‌شد. طی این سال‌ها هزاران نفر ناپدید شدند، بسیاری به صورت فراقانونی کشته شدند، شکنجه به امری رایج تبدیل شد و مخالفان بدون محاکمه زندانی شدند.
با وجود این، دولت او رشد اقتصادی سریع بنگلادش را به‌عنوان توجیه حکومتش مطرح می‌کرد.
آغاز سقوط
در جولای 2024، اعتراضات دانشجویی که ابتدا درباره سهمیه‌های شغلی بود، پس از سرکوب خشن پلیس، به مطالبه سراسری برای برکناری حسینه تبدیل شد. طبق تخمین سازمان ملل، در درگیری‌ها حدود 1400 نفر کشته شدند.
حسینه که سال‌ها متحد نزدیک هند بود، در 5 اوت 2024 به دهلی‌نو گریخت. پس از آن، محمد یونس، برنده جایزه نوبل صلح، قدرت را در قالب دولت موقت در دست گرفت و تلاش کرد روابط با پاکستان را تقویت کند، اقدامی که روابط داکا با دهلی‌نو را بدتر کرد.
درخواست رسمی داکا از هند
وزارت امور خارجه بنگلادش اعلام کرد طبق توافق استرداد میان دو کشور، هند موظف است حسینه را بازگرداند و ادامه پناه‌دادن به او «بسیار غیردوستانه و خلاف عدالت» است.
اما تحلیلگران می‌گویند در این توافق یک استثنا وجود دارد: اگر جرم ماهیت سیاسی داشته باشد، استرداد انجام نمی‌شود.
سانجای بهاردواج، استاد دانشگاه جواهر لعل نهرو، می‌گوید: هند این پرونده را انتقام‌جویی سیاسی می‌بیند.
از نگاه دهلی‌نو، حکومت کنونی بنگلادش «ضد هند» است. یونس بارها هند را نقد کرده، و رهبران جنبش اعتراضی همواره دهلی‌نو را به حمایت از حسینه متهم کرده‌اند.
در چنین فضایی، بهاردواج می‌گوید: تحویل‌دادن حسینه یعنی مشروعیت‌بخشیدن به کسانی که علیه هند هستند. هند اعلام کرد حکم دادگاه را مورد توجه قرار داده و همچنان با تمامی طرف‌ها تعامل سازنده خواهد داشت.
اما اکنون روابط میان دهلی‌نو و داکا بسیار سرد شده است. دوران شراکت گسترده اقتصادی و امنیتی دوران حسینه اکنون جای خود را به «بی‌اعتمادی» داده است.
آینده روابط
چاکراورتی گفت بعید است روابط به‌زودی بهتر شود: تا زمانی که دولت فعلی در داکا باشد، روابط پرتنش خواهد ماند چون دائم از هند خواهند خواست حسینه را پس بدهد.
اما او افزود که انتخابات بنگلادش در فوریه می‌تواند فرصتی تازه ایجاد کند. هرچند حزب عوامی لیگ اجازه شرکت ندارد و بیشتر احزاب دیگر نیز مخالف هند هستند، اما یک دولت منتخب می‌تواند کار با هند را آسان‌تر کند.
تحلیلگران: هند باید با بازیگران جدید کار کند
سریرادا داتا، استاد مطالعات جنوب آسیا، گفت هند در پرونده حسینه گیر افتاده اما نسبت به نفرت عمومی مردم بنگلادش از او هم بی‌تفاوت نیست.
او گفت هند در حالت ایده آل دوست داشت عوامی لیگ دوباره روزی به قدرت برگردد، اما احتمال آن بسیار کم است. بنابراین هند باید روابط خود را با سایر نیروهای سیاسی داکا گسترش دهد.
او گفت: هند هرگز رابطه خوبی با دیگر گروه‌های سیاسی نداشته، اما حالا باید این وضعیت تغییر کند. این تحلیل‌گر در پایان افزود: روابط اکنون در وضعیت شکننده‌ای است، اما باید بتوانیم از این موضوع حسینه عبور کنیم. حتی اگر هند و بنگلادش دیگر متحد نباشند، لازم است حداقل رفتاری متمدنانه با یکدیگر داشته باشند.
همچنین بخوانید ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید
