اعلام قانون جدید بازنشستگی + نحوه محاسبه مستمری

عدم اشتغال بیمه‌شده به کار به سبب رسیدن به سن بازنشستگی مقرر در قانون تامین اجتماعی را بازنشستگی می‌گویند؛ بازنشستگی شرایط گوناگونی دارد و برحسب سن و سابقه محاسبه می‌شود.

حسب بند «15» ماده «2» قانون تامین اجتماعی، بازنشستگی عبارت است از عدم اشتغال بیمه‌شده به کار به سبب رسیدن به سن بازنشستگی مقرر در این قانون که شرایط بازنشستگی در قانون تأمین اجتماعی به شرح زیر است:

1- ماده 76 قانون:

مشمولان این قانون در صورت دارا بودن شرایط زیر حق استفاده از مستمری بازنشستگی را خواهند داشت:

- حداقل سابقه پرداخت حق بیمه مقرر را قبل از تاریخ تقاضای بازنشستگی دارا باشند.

- سن مرد به 60 سال تمام و سن زن به 55 سال تمام رسیده باشد.

بیمه‌شدگانی می‌توانند از مستمری بازنشستگی طبق ماده 76 قانون استفاده کنند که تا تاریخ تقاضای بازنشستگی حداقل 20 سال تمام حق بیمه به مأخذ کامل را به سازمان پرداخت کرده باشند. (حداقل سابقه لازم در این ماده 10 سال بوده که حسب بند 3 جزء ب قانون اصلاح تبصره 2 ماده 76 قانون تأمین اجتماعی مصوب 14/7/80 مجمع تشخیص مصلحت نظام از 14 مهر 1381 هر سال، یکسال اضافه شد تا به 20 سال تمام رسید.)

مشمولان بازنشستگی با مشاغل سخت و زیان‌آور: طبق قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی به ماده 76 قانون تأمین اجتماعی مصوب سال 80 مجمع تشخیص مصلحت نظام، حداقل سابقه پرداخت حق بیمه به صورت پلکانی و به ازای هر سال از تاریخ تصویب یک سال اضافه شد به‌نحوی که در یک فرایند 10 ساله، حداقل مزبور به 20 سال ارتقا یافت.

لذا هر زمان که بیمه شده حداقل شرایط مقرر در ماده 76 قانون (10 سال سابقه و 60 سال برای مردان و 55 سال سن برای زنان) را احراز کند، سابقه مقرر در جزء 3 بند" ب" ماده واحده مذکور در آن زمان، جایگزین 10 سال سابقه مذکور در ماده 76 قانون شده و از آن تاریخ به بعد در هر زمانی که بیمه شده سابقه لازم مزبور را کسب کند می‌تواند درخواست بازنشستگی کرده و بازنشسته شود.

2- تبصره یک ماده 76 قانون:

براساس این تبصره بیمه‌شدگانی که 30 سال تمام کار کرده و در هر مورد حق بیمه مدت مزبور را به سازمان پرداخته کرده‌اند، در صورتی که سن مردان 50 سال و سن زنان 45 سال تمام باشد می‌توانند تقاضای بازنشستگی کنند.

3- اصلاحیه تبصره 2 ماده 76 قانون:

الف - دارا بودن 20 سال سابقه متوالی اشتغال در کارهای سخت و زیان آور: به موجب قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 76 قانون اصلاح مواد 72 و 77 و تبصره ماده 76 قانون تأمین اجتماعی مصوب 1354 و الحاق دو تبصره به ماده 76 مصوب 1371 مصوب 14/7/80 مجمع تشخیص مصلحت نظام و همچنین بند "1" ماده 13 آیین نامه اجرایی مشاغل سخت و زیان آور مصوب سال 85 هیات وزیران، بیمه شدگانی که حداقل 20 سال سابقه پرداخت حق بیمه متوالی در کارهای سخت و زیان‌آور را دارا باشند بدون شرط سنی می توانند درخواست بازنشستگی کنند.

ب - دارا بودن 25 سال سابقه متناوب اشتغال در کارهای سخت و زیان آور: بر اساس قانون و آیین نامه اجرایی صدرالاشاره (موضوع بند الف) بیمه شدگانی که حداقل 25 سال سابقه پرداخت حق بیمه متناوب در کارهای سخت و زیان آور را دارا باشند، بدون شرط سنی می توانند درخواست بازنشستگی کنند.

ضمناً براساس استفساریه جزء (1) بند (ب) تبصره (2) ماده (76) قانون تامین اجتماعی: سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان آور به هر میزان، قبل یا بعد از اشتغال در مشاغل عادی به ازای هر سال سابقه 1.5 سال محاسبه خواهد شد.

4- تبصره 3 ماده 76 قانون:

بیمه شدگانی که دارای 35 سال تمام سابقه پرداخت حق بیمه باشند می توانند بدون در نظر گرفتن شرط سنی مقرر در قانون تقاضای بازنشستگی کنند.

5- تبصره 4 ماده 76 قانون (بازنشستگی زنان کارگر موضوع بخشنامه 23 مستمری‌ها):

به موجب تبصره 4 ماده 76 قانون تأمین اجتماعی، زنان کارگر با داشتن حداقل 20 سال سابقه پرداخت حق بیمه و 42 سال تمام سن می‌توانند از مزایای بازنشستگی بهره‌مند شوند، به شرط آن که در زمان تقاضای بازنشستگی یا ترک کار مشمول قانون کار قرار داشته باشند.

توضیح: برقراری مستمری بازنشستگی طبق ماده 76 قانون و تبصره های مربوط به آن در اختیار بیمه شده بوده و موکول به درخواست کتبی وی خواهد بود، کارفرما نمی تواند در صورت احراز شرایط مذکور تقاضای بازنشستگی بیمه شده خود را کنند.

6- ماده 78 قانون:

طبق ماده 78 قانون تأمین اجتماعی کارفرما منحصراً می‌تواند بازنشستگی بیمه‌شدگانی را که حداقل پنج سال پس از رسیدن به سن بازنشستگی مقرر در این قانون به کار خود ادامه داده اند از سازمان تقاضا کند. (مردان در 65 سالگی تمام و زنان در 60 سالگی تمام)

7- ماده 13 قانون تنظیم بخشی از مقررات تسهیل نوسازی صنایع:

کارفرمایان واحدهای صنعتی می‌توانند پس از اطلاع از شمولیت کارگاه خود، نسبت به معرفی بیمه‌شدگانی که «سن مرد به 60 سال تمام و سن زن به 55 سال تمام رسیده و حداقل سابقه مقرر در ماده 76 و تغییرات بعدی آن را داشته باشد.» اقدام کنند.

8 - ماده 10 قانون تنظیم بخشی از مقررات تسهیل نوسازی صنایع:

کارفرمایان واحدهای صنعتی دارای پروانه بهره برداری از وزارت صنایع و معادن با سایر مراجع قانونی با ارائه مدارک زیر به سازمان تامین اجتماعی می توانند درخواست بازنشستگی هریک از کارکنان با سابقه پرداخت حق بیمه بیش از 25 سال را کنند:

1 - قرارداد استخدام (مطابق ضوابط قانون کار) یک نفر کارگر جدید (جایگزین) که نام او در فهرست بیمه کارگاه درج شده باشد.

2 - پرداخت 50 در صد مابه‌التفاوت کسورات شخصی که تقاضای بازنشستگی او ارائه شده است.

9- بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران، جنگ تحمیلی، آزادگان:

جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی، معلولان و حوادث ناشی ازکار، بیماران ناشی از شرایط خاص کار، معلولان عادی و آزادگان با داشتن حداقل 20 سال سابقه خدمت قابل قبول از لحاظ بازنشستگی یا بیمه پردازی و داشتن حداقل 50 سال سن برای مردان و 45 سال سن برای زنان از مزایای بازنشستگی قانون مذکور بهره‌مند شوند.

شایان ذکر است که جانبازان و آزادگان مشمول در صورتی که مدت سابقه مبنای بازنشستگی و یا بیمه پردازی آنها با احتساب مجموع سابقه خدمت و یا بیمه پردازی (حداقل 20 سال) و سنوات ارفاقی (حداکثر 10 سال)، 30 سال تمام باشد از احراز شرط سنی بازنشستگی معاف خواهند بود.

10 - بازنشستگی بیمه‌شدگان براساس قانون بودجه سال های 1386 لغایت 1391

در اجرای مفاد بندهای (ل) و (و) تبصره (14) قانون بودجه سال 1386، بند (47) قانون بودجه سال1388، بند (17) قانون بودجه سال 1389، بند (91) قانون بودجه سال 1390 و همچنین بند (66) قانون بودجه سال 1391، بیمه‌شدگانی که شرایط لازم طبق مقررات عام قانون تأمین اجتماعی را احراز نمی‌کنند، می‌توانند با دارا بودن شرایط زیر درخواست بازنشستگی کنند:

الف - آن دسته از بیمه‌شدگان متقاضی که دارای حداقل 60 سال تمام سن برای مردان و 55 سال تمام برای زنان بوده و دارای حداقل 10 سال تمام سابقه پرداخت حق بیمه باشند.

ب - بیمه شدگانی که دارای حداقل 10 سال سابقه پرداخت حق بیمه بوده و در اجرای مقررات جاری، طبق آرای کمیسیون‌های پزشکی موضوع ماده 91 قانون مزبور ازکارافتاده کلی شناخته شده لیکن حائز شرایط دریافت مستمری نشده و سن متقاضیان مرد کمتر از 60 سال و زن کمتر از 55 سال باشد.

نکته:

1- در خصوص مشمولین بند 91 قانون بودجه سال 90 و همچنین بند 66 قانون بودجه سال 91 کل کشور، چنانچه میزان سابقه پرداخت حق بیمه کمتر از 10 سال باشد، متقاضیان برقراری مستمری می‌توانند با پرداخت مبلغ حق بیمه سهم بیمه شده و کارفرما مربوط به مابه التفاوت سابقه پرداخت حق بیمه تا 10 سال از مزایای بازنشستگی موضوع این قانون بهره‌مند شوند.

2- میزان مستمری با رعایت مفاد ماده 77 قانون و تبصره ذیل آن متناسب با سنوات پرداخت حق بیمه (حداقل 10 سال) محاسبه و تعیین می‌شوند.

11 - بازنشستگی کارگران ساختمانی:

در اجرای قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران ساختمانی مصوب 9/8/86 و ماده 5 اصلاحی قانون یاد شده مصوب 14/12/87 مجلس شورای اسلامی و آئین‌نامه اجرایی 42053/43040 مورخ 26/2/1389، مشمولان قانون فوق در صورت دارا بودن یکی از شرایط زیر می‌توانند درخواست بازنشستگی نمایند:

الف) داشتن حداقل سابقه مقرر در قانون تأمین اجتماعی قبل از تاریخ تقاضای بازنشستگی و 60 سال تمام سن

ب) داشتن 35 سال کامل سابقه پرداخت حق بیمه بدون درنظرگرفتن شرط سنی مقرر در قانون

دستمزد ملاک محاسبه مستمری بازنشستگی

متوسط دستمزد برای محاسبه مستمری بازنشستگی عبارت است از جمع مزد یا حقوق و مزایای مشمول کسر حق بیمه ظرف آخرین دو سال پرداخت حق بیمه تقسیم بر بیست و چهار و اگر در خلال آن بیمه شده مدتی به هر علت کارکرد نداشته باشد کسر مدت از ماه های قبل از 24 ماه تأمین می شود به عبارت دیگر:

متوسط دستمزد ماهانه = مزد یا حقوق و مزایای مشمول کسر حق بیمه ظرف آخرین دو سال پرداخت حق بیمه تقسیم بر 24

نحوه محاسبه مستمری بازنشستگی بر اساس ماده 77 قانون تامین اجتماعی:

مستمری بازنشستگی عبارت است از یک سی ام متوسط دستمزد بیمه شده (به شرح فوق) ضربدر سنوات پرداخت حق بیمه بشرط این که از (30/35) سی و پنج / سی ام متوسط دستمزد تجاوز نکند.

مستمری بازنشستگی = (سنوات پرداخت حق بیمه (حداکثر 35 سال) × متوسط دستمزد) تقسیم بر 30

حسب ماده 111 قانون تأمین اجتماعی، میزان مستمری بازنشستگی در هر حال نباید از حداقل مزد کارگر عادی کمتر باشد و در صورتی که میزان مستمری کمتر از حداقل مذکور باشد میزان مستمری بازنشستگی قابل پرداخت تا سطح حداقل مزد کارگر عادی افزایش می یابد.

نحوه اجرای ماده 31 قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران: در اجرای ماده 31 قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران که مقرر کرده است: «در صورتی که نرخ رشد حقوق و دستمزد اعلام شده بیمه شدگان در دو سال آخر خدمت آنها بیش از نرخ رشد طبیعی حقوق و دستمزد اعلام شده بیمه شدگان باشد و با سالهای قبل سازگار نباشد، مشروط بر آن که این افزایش دستمزد به دلیل ارتقاء شغلی نباشد سازمان بیمه ای مکلف است برقراری حقوق بازنشستگی بیمه شده را بر مبنای میانگین حقوق و دستمزد پنج سال آخر خدمت محاسبه و پرداخت نماید.»، دستور اداری شماره 3500/1000/905483 مورخ 9/8/90 صادر و از تاریخ صدور دستور اداری مذکوردر صورتیکه رشد دستمزد طبیعی و متعارف باشد برقراری مستمری براساس مفاد تبصره ذیل ماده 77 قانون (آخرین 2 سال) و در مورد افرادی که این رشد غیر طبیعی باشد میانگین دستمزد مشمول کسر حق بیمه آخرین 5 سال، مبنای تعیین میزان مستمری خواهد بود.

اصلاح نحوه محاسبه مستمری بیمه شدگان شاغل در دو کارگاه یا بیشتر به صورت همزمان

براساس ماده 34 قانون تامین اجتماعی: در صورتی که بیمه شده برای دو یا چند کارفرما کار کند، هر یک از کارفرمایان مکلف اند به نسبت مزد یا حقوقی که می پردازند حق بیمه سهم بیمه شده را از مزد یا حقوق او کسر و به انضمام سهم خود به سازمان پرداخت کنند.

به همین منظور به جهت جلوگیری از تضییع حقوق افرادی که درپرداخت حق بیمه مشارکت بیشتری داشته اند، با استناد به مواد 72، 75، و 77 قانون تامین اجتماعی و تبصره های ذیل آنها نحوه محاسبه مستمری بیمه شدگانی که در زمان احراز شرایط و در طول مدت محاسبه متوسط مزد یا حقوق در دو یا بیش از دوکارگاه به طور همزمان بیمه پرداز هستند به شرح ذیل تعیین می گردد:

- ابتدا دستمزد هر یک از کارگاه‌های مشمول کسر حق بیمه در طول ایام مربوط به محاسبه متوسط دستمزد به صورت ماه به ماه با هم و با رعایت سقف پرداخت حق بیمه تجمیع گردد.

- میانگین دستمزد مشمول کسر حق بیمه هر کارگاه جداگانه و با رعایت بند یک محاسبه شود.

- میانگین های بدست آمده در خصوص هر کارگاه در میزان سابقه اشتغال در همان کارگاه ضرب شده و بر عدد 30 تقسیم شده و مجموع اعداد بدست آمده به عنوان مستمری استحقاقی بیمه شده خواهد بود.