ایران در جایگاه 52 مرگ و میر کرونا به نسبت جمعیت

به گزارش مشرق، همایش محدود «جریان حلقه‌های میانی و مدیریت بحران کرونا» به همت دانشکده فرهنگی و اجتماعی دانشگاه جامع امام حسین (ع) با مشارکت مرکز مطالعات راهبردی ژرفا، دانشگاه علوم پزشکی شیراز و جبهه انقلاب اسلامی در فضای مجازی برگزار شد.

دکتر کامران باقری لنکرانی (وزیر اسبق بهداشت)، دکتر مجید بذرافکن (معاون فرهنگی اجتماعی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی)، دکتر مهدی سیاوشی (رئیس دانشکده فرهنگی و اجتماعی دانشگاه جامع امام حسین (ع))، دکتر ابوذر گوهری مقدم، دکتر خسروآبادی، دکتر محمدمهدی غمامی، دکتر سید رئوف موسوی، دکتر عباسعلی سلیمانی، دکتر ابراهیم حاجیانی، دکتر رسول گلکار، دکتر جلال غفاری (مدیر سابق شبکه افق سیما)، دکتر سینا فریدونی، دکتر مژدهی، دکتر علی فلاح نیا و رضاحسینی خلیلی مهمانان و سخنرانان ویژه این مراسم بودند.

دکتر جلال غفاری مدیر پیشین شبکه افق سیما درباره «سیاست‌های انتشار اخبار کرونا به وسیله رسانه‌های جمعی و اجتماعی» در این همایش عنوان کرد: کشور ما در رسانه با معضل جدی رو به رو است تا حدی که رهبری در بیانیه گام دوم از لزوم شکست حصر رسانه ای صحبت می‌کنند و بعدها نیز در جلسه هیأت دولت تأکید می‌کنند که تحریف خطر بیشتری از تحریم دارد. براساس رصد میدانی باید اذعان کرد یکی از چالش های جدی کشور در عرصه رسانه مسئله کرونا است، البته اگر مواجهه درستی داشته باشیم کرونا فرصتی برای عبور از تحریم رسانه ای است.

وی افزود: متأسفانه کمپانی های رسانه ای جهان هر اقدامی که توسط کشور انجام شد را بی ارزش جلوه دادند، برای مثال در قضیه مدیریت کرونا و واکسن که شاهد هجمه جدی آن ها بودیم، باید پذیرفت که واقعیت میدانی و رسانه در کنار یکدیگر قرار نمی‌گیرند که باید اصلاح شود.

غفاری در ادامه گفت: نظام رسانه ای جهان تلاش می‌کند با 2راهبرد مقابل جمهوری اسلامی بایستد، نخست بایکوت راهکارهای ایجابی نظام در جهان مانند راهپیمایی اربعین که جزء بایکوت راهکاری برای آن نداشتند، مسئله دوم ناامید سازی مردم از کشور است که طی سال های اخیر به شدت روی آن سرمایه گذاری کردند، اغلب در کشور ما غلبه میدان بر نمایش رسانه ای سبب شد تا تحریف رسانه ها از بین برود، مانند همه گیر شدن واکسینا سیون که شرایط ادراک مردم را تغییر داد اما در قضیه ای مثل خوزستان که ساکنین شهرهای دیگر به آن دسترسی نداشتند همچنان روایت رسانه ای غلبه داشت، بنابراین باید اذعان کرد که در کنار همه عرصه های نبرد با هژمونی غرب، ایران درگیر یک نبرد تمام عیار رسانه ای با جهان است.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: سؤال این است که اکنون با وجود تمرکز تمام ظرفیت رسانه ای دشمن بر روی مسئله کرونا، آیا ستاد مستقل و رسانه ای برای مواجهه با این هجمه در کشور وجود دارد، متأسفانه پاسخ منفی است و باید این رویه تغییر پیدا کند. راهکارهای ایجابی هم بسیار قابل در دسترس است، یکی از آن ها بیان واقعیات می‌باشد، برای مثال کسی نمی‌تواند از این واقعیت صحبت کند که ایران در جایگاه 52 مرگ و میر به نسبت جمعیت وجود دارد که مورد توجه قرار نمی‌گیرد، و روند نزولی است که حاکی از نوعی موفقیت در جامعه است. بنابراین رسانه جمهوری اسلامی باید تلاش کند که این احساس را ایجاد کند، احساسی که نیازمند برجسته شدن واقعیات میدانی است، مصداق هایی که وجود دارند اما رسانه های ما به درستی نمی‌پردازند، در حالی که کرونا به دلیل وابستگی به دانش، روایت پذیری این عرصه را برای ما سمل الوصول می‌کند.

وی ادامه داد: انتخاب سوژه مسئله مهم دیگر است، خود بیماری کرونا سوژه مناسبی به نظر می‌آید اما نوع روایت رسانه ای مطرح است که ضعف نظام رسانه ای کشور در این بخش است که زمان کافی برای آن نمی‌گذاریم، شهید آوینی در روایت فتح به بطن جامعه ایرانی می‌رفت اما در کرونا این اتفاق نمی‌افتد، سوژه نیز به کرات وجود دارد، مانند تولید واکسن در ایران به عنوان یکی از 6 کشور تولید کننده، تکریم دانشمندان ایرانی توسط رهبری و... که باید به آن توجه کرد.

غفاری در خاتمه گفت: نکته بعدی که باید به آن توجه کرد که واقعیات کشور برای مردم تعریف شود همانطور که رهبری متذکر شدند که واقعیات جامعه را در اختیار مردم بگذارید و از مشکلات و دستاوردها با آن ها صحبت کنید، نباید بهشت خیالی برای مردم بسازیم، رسانه باید همزمان در بیان واقعیت و ساخت اجتماعی واقعیت براساس اهداف خود حضور پیدا کنند، رسانه باید از دریچه دید مخاطب روایت سازی انجام دهد و برای روایت رسانه ای خلاقیت و هنر را مورد توجه قرار دهد به زعم بنده نگاه حاج قاسم باید در روایت رسانه ای جمهوری اسلامی حاکم شود که بیشترین فرصت را در تهدیدها و استفاده از آن می‌دانند به طور کل نظام رسانه ای کشور باید امید آفرینی کند همانطور که رهبر انقلاب تأکید خاصی بر امید آفرینی در جامعه دارند.

در ادامه دکتر ابراهیم حاجیانی به موضوع «تاب آوری اجتماعی مردم ایران در قبال تدابیر مقابله‌ای دولت در پاندمی کرونا» پرداخت، وی در ابتدای سخنان خود عنوان کرد: پادمی کرونا همچنان ادامه دارد بنابراین برای نتیجه‌گیری نهایی درباره تاب‌آوری مردم و کشور کمی زود است. مفهوم تاب آوری از دهه 1970 در ادبیات ریسک جهان مطرح شد که تعریف کلی آن ظرفیت جامعه یا افراد برای مواجهه با یک خطر و رفع آن است. عوامل متعددی بر افزایش تاب آوری اثر دارد، مانند وجود شرایط اقتصادی، زیرساخت ها، بیمه ها، شرایط زیست محیطی و... که باید به آن اشاره کرد. مبحث تاب آوری در علوم مختلف همچون روان شناسی و فرهنگ وجود دارد.

وی افزود: عوامل متعددی برای مواجهه مردم ایران با کرونا و تاب آوری آن ها باید بررسی شود. متأسفانه در آن مقطع بعد از سال 98 کرونا شروع شد که دور جدید تحریم ها، فتنه های 96، 98، ترور شهید سلیمانی، سقوط هواپیمای اوکراینی اتفاق افتاده بود که سرمایه اجتماعی کشور تا حد زیادی کاهش پیدا کرده بود، حتی امروز نیز بعد از روی کار آمدن دولت سیزدهم حدود 47 یا 48% از مردم امیدوار به اصلاح شرایط هستند و دولت باید برای افزایش این شرایط تلاش کند به نوعی جامعه متصرد فرصت برای انفجار و مملوء از حس عصبانیت بود.

این کارشناس در ادامه گفت: کرونا نیز این شرایط را تشدید کرد متأسفانه از منظر اقتصادی، آرامش اجتماعی و... ایران با بحران رو به رو شد از سویی کشور با دوکانه هایی رو به رو بود که رسانه های خارجی به آن دامن می‌زدند، مانند دوگانه معیشت و سلامت یا مذهب و سلامت که مردم را دچار سردرگمی بیشتر کرد. دولت به دلیل اقتضائات جامعه ایرانی به مدیریت نقطه ای روی آورد، چرا شناخت دقیقی از بیماری وجود ندارد، دولت رفتارهای مختلفی برای کرونا انجام داد از کنترل های هوشمند تا میدانی، البته برخی فعالیت ها مانند واکسیناسیون نیمه هوشمند، حمایت رهبری از ستاد کرونا و ورود نیروهای مسلح سبب شد تا حدی میزان مقاومت مردم افزایش پیدا کند، باید اذعان کرد که مردم ایران در قیاس حجم فشاری که روی آن ها وجود دارد، تاب آوری بسیار زیاد و مناسبی در مواجهه با معضل کرونا داشتند، پیش بینی می‌شد که موجی از نارضایتی در جامعه به صورت کنش های خیابانی در پاییز 99 اتفاق بیافتد که مقاومت مردم در هر دو سطح احتیاط و رعایت قرنطینه و ایمنی قابل قبول بود، لذا جامعه ایرانی علیرغم همه مشکلاتی که در کشور وجود داشت از خود مقاومتی خوبی نشان داد که امیدواریم با افزایش سرمایه اجتماعی نظام این سطح از تاب آوری در مراحل بعدی مدیریت کرونا حفظ شود. اگر در مرحله بعد غافل شویم با مشکل جدی رو به رو خواهیم شد.

وی در خاتمه گفت: البته تاب آوری و میزان آن را نباید در همه کشور یکسان تلقی کنیم تا جایی که در پیک پنجم مردم به دلیل خستگی و دلزدگی از شرایط کرونا سبب شده بود تا برخی از استان ها پروتکل ها را کمتر از 30% دریافت کنند، در این پیک استان های صنعتی و مردم تهران که سطح شهرنشینی بیشتری دارند، پروتکل ها را بیشتر رعایت می‌کردند به زعم بنده رسانه باید در مراحل بعدی پیام های مراجع کشور را براساس زبان هر قومی تنظیم کند و به مناطق کشور ارسال کنند تا مردم پیام را دریافت کنند. براساس آخرین نظرسنجی های ایسپا، بیشتر مردم آمادگی ذهنی دارند که علیرغم اتمام واکسیناسیون اما پروتکل ها را رعایت کنند بنابراین باید عملکرد رسانه ملی را در این موضوع قابل قبول دانست.

دکتر رسول گلکار نیز در این همایش به تشریح موضوع نابرابری های آموزشی در دوره کرونا پرداخت، وی در ابتدای سخنان خود عنوان کرد: رهبر معظم انقلاب سال گذشته درباره عدالت آموزشی نقطه نظرات دقیقی را بیان کرده است، ایشان در نشست با مدیران آموزش و پرورش فرمودند امروز که آموزش مجازی مطرح است، باید بیش از گذشته به عدالت آموزشی توجه قرار بگیرد، ایران پیش از کرونا هم تا حدی با نابرابری آموزشی وجود داشت اما کرونا سبب شد تا این شکاف و ناعدالتی بروز و ظهور عینی پیدا کند.

گلکار افزود: متأسفانه مسئولین فقط در زمان وقوع بحران هایی مانند تخریب ساختمان مدارس به یاد بحران های آموزشی می‌افتند، در حالی که نابرابری آموزشی در حوزه های دیگری هم وجود دارد. کرونا در ابعاد مختلف زندگی انسان اثر سوء گذاشت اما آنچه کمتر به آن پرداخته شد بحران آموزشی کرونا بود، ایران جزو معدود کشورهایی است که آموزش حضوری را تعطیل کرده است از طرفی براساس آخرین آمارها حدود 5/3 میلیون نفر از دانش آموزان ایرانی که حدود 30% از فرزندان این آب و خاک را تشکیل می‌دهند فاقد دسترسی به آموزش مجازی هستند، ضمن این که برخی از گروه دانش آموزانی که بهره مند از آموزش مجازی هم هستند، در تمام طول روز دسترسی به ابزار آموزش هوشمند را ندارند، در وهله دیگر باید به این نکته توجه کرد که ضعف آموزش مجازی فقط در بحث کمبود تکنولوژی نیست فضای مجازی آسیب های متعددی نیز داشته که کسی به آن نپرداخته است همینطور این واقعیت انکار نشدنی است که در دوره پاندمی کرونا دانش آموزانی که فاقد امکانات مالی برای بهره بردن از دبیرهای خصوصی هستند، افت تحصیلی شدیدی داشتند، مدعایی که نتایج ترازهای دانش آموزان در کنکور امسال یکی از دلایل متقن موجودیت آن است.

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: مفهومی در برنامه ریزی آموزشی وجود دارد تحت عنوان موضعیت درونی که میزان موفقیت نظام آموزشی از درون را نشان می‌دهد، مانند شاخص نرخ پوشش تحصیلی که میزان دانش آموزان بهره مند از خدمات آموزشی را نشان می‌دهد، نرخ هایی مانند پذیرش در کنکور، ثبت نام، مردودی، ماندگاری و... که مورد ارزیابی قرار می‌دهد، نرخ هایی که اثر مستقیم بر یکدیگر دارند و تأثیر مستقیم بر سواد عمومی جامعه دارد و شکی نیست که کارایی نظام آموزشی ایران از درون آموزش دیده است.

وی تصریح کرد: مؤلفه بعدی کارایی بیرونی است که مؤلفه هایی مانند میزان مهارت دانش آموختگان یا ورود آن ها به بازار کار مورد بررسی قرار می‌گیرد و امروز شاهدیم که دانش آموز خارج شده از نظام آموزشی مجازی در این موارد دچار افت هستند، متأسفانه باید اذعان کرد که دانش آموزان به خصوص در دروس پایه با افت جدی مواجه شده اند، دانش آموزان و دانشجویان ادراک روشنی از آینده خود ندارند و تا حدی دچار یأس هستند، آن ها با امور تحصیلی درگیر نیستند و از فعالیت های آموزشی دور شده اند که آسیب جدی برای تعلیم و تربیت کشور ایجاد کرده است. در جمع آوری داده برای بررسی میزان اثر گذاری کرونا بر آموزش و پرورش نبود داده های مستند است.

این کارشناس تأکید کرد: نظام تعلیم و تربیت کشور سعی کرد که راهکارهای جبرانی برای آموزش در دوره کرونا در پیش بگیرد، مانند پخش محتوای آموزشی از شبکه های سیما، راه اندازی سامانه شاد، کمک به تأمین وسایل آموزشی هوشمند، اولویت دادن به مناطق محروم و عشایری که نیاز به کمک بیشتری دارند. باید اذعان کرد که کشورهای دیگر وضعیت بهتری در کنترل اثرات سودی و نابی آموزش عالی داشتند کشورهایی مانند برزیل، آلمان و فنلاند که راهکارهایی مانند تولید پادکست، ارسال بسته های آموزشی رایگان، کمک به معلمان برای انجام آموزش مجازی، استفاده از راهبران آموزش مجازی، حمایت روحی و روانی از معلم ها با هماهنگی بین نهادهای مربوطه، حضور مسئولین در محل مدرسه و مشاوره به والدین و دانش آموزان، استقرار نظام ارزیابی دقیق، تشویق خانواده ها برای استخدام معلم خصوصی، تقویت برنامه های اردویی و تابستانی را در کشور خود اجرا کردند.

گلکار در خاتمه این نشست گفت: مقایسه وضعیت فعلی ایران و کشورهای دیگر چند نکته اساسی را پیش روی ما قرار می‌دهد که باید برای رفع معضلات موجود از این راهکارها استفاده کنیم، مهم‌ترین موارد احصاء شده در پژوهش‌های انجام شده موارد ذیل بودند؛

تشکیل کار گروه هایی برای به اشتراک گذاری نتایج پژوهش های این حوزه با مدیران

تشکیل ستاد مدیریت بحران کرونا در وزارت آموزش و پرورش

راه اندازی نهضت علمی و تعلیم و تربیت در مساجد و استفاده از ظرفیت آن ها

تهیه و ارائه بسته های آموزشی ویژه در فضای مجازی برای دانش آموزان

*تنظیم: علی پژوهش