ایران، روسیه و چین در حال ارزیابی گزینه خود در افغانستان هستند

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو؛ مجله نیوزویک آمریکا (NewsWeek) در مطلبی تحت عنوان «با خروج آمریکا از پایگاه هوایی بگرام؛ ایران، روسیه و چین گزینه‌های خود در افغانستان را ارزیابی می‌کنند» نوشت: ایران، روسیه و چین در حال ارزیابی گزینه‌های خود برای آینده مبهم افغانستان هستند، زیرا نیروهای ایالات متحده به عنوان بخشی از فرآیند خروج نظامی، از بزرگترین پایگاه نیروی هوایی خود در این کشور جنگ زده عقب نشینی کردند. رسانه‌های اصلی آمریکا در روز جمعه خروج آخرین نظامیان آمریکا از پایگاه هوایی بگرام را گزارش کردند. این پایگاه پس از مدت کوتاهی از حمله به افغانستان در سال 2001، قطب اصلی عملیات نیروهای آمریکا و ناتو در این کشور به مدت دو دهه شد.

تخلیه بزرگترین پایگاه نیروی هوایی آمریکا در بگرام، بخشی از روندی است که پنتاگون آن را «خروج امن و منظم» آمریکا و ائتلاف نظامی هم پیمان آن از افغانستان نامیده است. اما کشورهای منطقه ابراز نگرانی کرده‌اند که تداوم خشونت‌، افغانستان را ویران می‌کند. ازجمله این کشورها روسیه است.

ماریا زاخاروا - سخنگوی وزارت امور خارجه فدراسیون روسیه گفت: «اخیرا در پس پرده تکمیل عقب نشینی نیروهای خارجی از افغانستان، شاهد افزایش تحرکات طالبان در تعدادی از مناطق این کشور به ویژه در استان‌های شمالی و شمال شرق و نیز در مجاورت مرزهای آسیای مرکزی هستیم. طی ده روز گذشته، بیش از 30 شهرستان تحت کنترل طالبان در آمده است. نیرو‌های امنیت ملی افغانستان در حال مبارزه برای مهار این هجوم هستند. همزمان مراکز اداری استان‌ها و شهرهای بزرگ نظیر کابل آسیبی ندیده‌اند.» زاخاروا دلیل عدم هجوم به این نقاط را فقدان منابع لازم برای انجام عملیات از سوی طالبان دانست.

مسکو تجربه دشواری از جنگ در افغانستان دارد. در دهه 1980 میلادی، اتحاد جماهیر شوروی در حمایت از حکومت کمونیستی این کشور به افغانستان لشکر کشید تا با مجاهدین مقابله کند. نیرو‌های مجاهدین از سوی ایالات متحده و سایر قدرت‌های منطقه‌ای نظیر پاکستان پشتیبانی می‌شدند. مسکو مجبور به عقب نشینی شد؛ زیرا افغانستان به ورطه یک جنگ داخلی افتاد که در نهایت منجر به خیزش طالبان و القاعده شد.

[بهانه] مشارکت القاعده در حمله 11 سپتامبر 2001 باعث مداخله نظامی ائتلافی به رهبری آمریکا در افغانستان شد تا به نقش طالبان در این کشور خاتمه دهند، اما شورشی را برانگیخت که واشنگتن و متحدانش از دو دهه پیش تاکنون برای شکست آن می‌جنگند.

سال گذشته، واشنگتن و طالبان توافقنامه صلح تاریخی منعقد کردند تا خروج نظامی آمریکا تسهیل شود. روسیه حتی قبل از دونالد ترامپ گفتگوها با طالبان را آغاز کرد. مسکو به امید ادامه نقش خود در افغانستان با این گروه رابطه برقرار کرد و میزبان آن در مسکو شد. اکنون روسیه جهت اطمینان از ثبات در افغانستان روی این رابطه حساب باز کرده است.

ماریا زاخاروا - سخنگوی وزارت امور خارجه فدراسیون روسیه گفت: «طبق اظهارات نمایندگان جنبش طالبان و نیز برآورد خود ما این است که طالبان قصد ندارد روابط با همسایگان را بدتر کند. افزایش تنش‌های نظامی در استان‌های همجوار منطقه آسیای مرکزی ممکن است منجر به بحران انسانی و افزایش شمار پناهجویان در منطقه شود که همین موضوع باعث نگرانی ماست.» کشورهای عضو شوروی سابق نظیر قرقیزستان، قزاقستان، تاجیکستان و ازبکستان نیز ابراز نگرانی کرده‌اند.

قدرت دیگری نیز هست که در طول مرزهای غربی افغانستان نشسته و به دقت در حال رصد اوضاع است: ایران.

جمهوری اسلامی برای مقابله با شورشیان سنی در خاورمیانه (نویسنده آمریکایی داعش را با برادران اهل سنت در یک جبهه قرار داده است و این گزاره مورد تایید ایران نیست) سرمایه‌گذاری زیادی روی شبکه شبه‌نظامیان شیعه خود انجام داده است. ایران از خبر خروج نیروهای آمریکا از افغانستان استقبال کرد، اما هرگونه افزایش ناآرامی در آن کشور برای تهران ناخوشایند خواهد بود.

سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: «طالبان همه افغانستان نیست ولی بخش از آن و بخشی از مسیر خروج از بحران است. گفت‌وگوهای بین‌الافغانی تنها راه حل پایدار است. ما آماده تسهیل گفت‌وگوها هستیم.» خطیب‌زاده ضمن بیان این مطلب که "تهران درحال رصد تحرکات گروه‌هایی نظیر داعش است" در ادامه گفت: «خشونت‌ها رو به افزایش است و برخی از اقلیت‌ها تحت فشار هستند. راه‌حل سیاسی آینده افغانستان را تضمین می‌کند.»

نیوزویک در ادامه نشت که پس از ایران، این بار نوبت چین بود تا به عنوان مهمترین رقیب جهانی آمریکا، عواقب سیاست این کشور در افغانستان را مورد بحث قرار دهد. ژانگ جون سفیر چین در سازمان ملل پیرامون اوضاع وخیم افغانستان سخنرانی کرد. وی در کنفرانس ضد تروریسم این مجمع گفت: «با وجود پیشرفت چشمگیر در همکاری بین المللی علیه تروریسم، کماکان جهان با تهدیدات ملموس آن مواجه است. داعش در عراق و سوریه فعال شده است و خروج نیروهای نظامی خارجی از افغانستان نیز منجر به وخامت شدید وضعیت امنیتی این کشورمی‌شود و همراه با این اوضاع، تروریست‌هایی نظیر القاعده، داعش و ترکستان شرقی نیز درحال قدرتگیری و ویرانگری هستند.»

چین و شریک راهبردی‌اش پاکستان نگرانی‌هایی پیرامون افغانستان دارند. پاکستان دارای روابطی عمیق در افغانستان است و پیشنهاد کرده که از نفوذ خود بر گروه‌هایی نظیر طالبان برای پیشبرد صلح میان حکومت و رقبای قدرتمندش کمک کند. در همین حال، پاکستان و هند نیز یکدیگر را به حمایت مالی از اقدامات تروریستی در افغانستان متهم می‌کنند.

ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده همزمان با پایان حضور نظامی آمریکا در افغانستان اعلام کرد که واشنگتن از طرق دیگر به کابل کمک خواهد کرد. پرایس در این باره گفت: «بدیهی است که این رابطه با روند عقب نشینی نظامی که طی هفته‌های آتی به اتمام می‌رسد، متفاوت خواهد بود.»

مجله نیوزویک آمریکا در پایان نوشت: طالبان به نوبه خود تعهد داده که نقشی مثبت در حکومت آینده افغانستان ایفا کند و از این خبر تخلیه پایگاه نیروی هوایی بگرام از سوی نظامیان آمریکا استقبال کرد. ذبیح الله مجاهد سخنگوی طالبان در توئیتی اعلام کرد: «ما تخلیه بگرام (بزرگترین پایگاه هوایی ائتلاف واشنگتن در افغانستان) از سوی نیروهای آمریکا را گامی مثبت درنظر می‌گیریم و به دنبال عقب نشینی نیروهای خارجی از همه مناطق کشور هستیم. این امر به نفع خودشان و افغانستانی‌ها است. افغانستانی‌ها می توانند با عقب نشینی کامل نیروهای خارجی به صلح و امنیت نزدیک شوند.»

ترجمه: ایلیا فروزش