بازار خودرو همچنان در شوک جنگ 12 روزه
به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران، بازار خودرو ایران سال‌هاست با بی‌ثباتی و نوسانات گاه‌وبی‌گاه ناشی از تصمیمات مختلف و متفاوت مواجه است؛ اما این وضعیت از ابتدای امسال و به‌دنبال تحولات اخیر و جنگ ایران و رژیم صهیونیستی، با بحران عمیق‌تر سیاسی و اقتصادی روبه‌رو شده؛ شرایطی که به همراه بدهی‌های کلان خودروسازان، بحران نقدینگی زنجیره‌تامین، کمبود ارز و کاهش شدید قدرت خرید مردم، جریان عرضه خودرو را فلج و بازار را به‌وضعیت قرمز رسانده است.
بازار خودرو کشور در سال جاری به‌خصوص از ابتدای تابستان وضعیت رکود و انجماد معاملاتی را تجربه می‌کند؛ جریانی که نشان می‌دهد شرایط اخیر کشور و جنگ 12 روزه تاثیر مستقیمی بر تصمیم‌گیری‌های اقتصادی مردم گذاشته که سبب سردی بی‌سابقه‌ای در بازار خودرو شده است. این وضعیت در بازار خودرو ایران با ترکیبی از مشکلات ساختاری، بحران‌های مالی و سیاست‌های ناکارآمد، بازار فعلی را به نقطه‌ای از بحران رسانده که نه مصرف‌کننده توان و انگیزه‌ای برای خرید خودرو دارد و نه خودروسازان برای ادامه تولید از توانایی و امکانات لازم بهره‌مند هستند.
در نگاه نخست، این سکون در معاملات و نبود خریدار از توقف کامل فعالیت بازار خبر می‌دهد؛ رکودی که صرفا ناشی از التهاب روانی متاثر از تهدیدات جنگ نیست؛ بلکه ریشه در مجموعه‌ای از ناهماهنگی‌ها و اتخاذ سیاست‌های نادرست و ناکارآمد دارد که طی ماه‌های گذشته منجر به‌توقف کامل فعالیت‌ها در بازار شده است. وضعیتی که تا به امروز نه فروکش نسبی تنش‌ها و کاهش محدود بهای ارز و نه ابلاغ آئین‌نامه واردات خودرو برای سال 1404 و اعلام رسمی افزایش قیمت محصولات خودروسازان، نتوانسته بازار را از لاک بی‌اعتمادی بیرون بکشند.
به بیان دقیق‌تر وضعیت کنونی بازار خودرو ایران، نتیجه سال‌ها سیاست‌گزاری ناکارآمد، انحصار در صنعت‌خودرو و عدم توجه به نیازهای واقعی مصرف‌کنندگان است. تداوم شرایطی که می‌تواند به توقف کامل برخی خطوط تولید، ورشکستگی قطعه‌سازان و افزایش بیکاری در این صنعت منجر شود.
گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد بدهی خودروسازان بزرگ داخلی به زنجیره‌تامین و زیان انباشته هنگفت آن‌ها به هزاران میلیاردتومان رسیده است و این وضعیت می‌تواند تولید و عرضه خودروسازان را به‌شدت دچار چالش کند. از سویی شکست سیاست واردات به‌رغم وعده‌های مکرر برای تنظیم بازار خودرو از طریق واردات، موجب شده است این خودروها با قیمت‌هایی نجومی و اغلب بیش از دو تا سه برابر قیمت جهانی در بازار داخل عرضه شوند. در کنار این مسائل، کمبود ارز و تشدید تحریم‌ها، مشکلات را دوچندان کرده و مانع از تامین قطعات برای خودروهای مونتاژی و همچنین واردات خودروهای کامل شده است.
در میان این مشکلات، قدرت خرید مردم نیز به‌دلیل تورم بالا، کاهش ارزش پول ملی و مشکلات اقتصادی به‌شدت افت کرده است؛ به‌طوری که خودروهای داخلی که زمانی گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه برای اقشار متوسط بودند، هم‌اکنون در بازار آزاد قیمتی بیش از یک‌میلیارد تومان دارند و این افزایش بها، تقاضا را به‌شدت کاهش داده و بازار خودرو را به‌رکودی عمیق فرو برده است.
در واقع امروز کاهش قدرت خرید مردم نه‌تنها بازار خودروهای نو، بلکه بازار خودروهای دست‌دوم و حتی خدمات پس از فروش را نیز تحت‌تاثیر قرار داده است؛ رکودی که به زنجیره‌تامین و صنایع وابسته آسیب رسانده و به‌تدریج اثرات منفی گسترده‌ای بر اقتصاد کشور خواهد گذاشت.
با این حال فعالان و کارشناسان بازار معتقدند به‌رغم مشکلات موجود و رکود و کاهش شدید تقاضا، وضعیت کنونی بازار خودرو می‌تواند بستری برای دسترسی بخش وسیع‌تری از جامعه به‌خودرو باشد. درواقع این وقفه، به‌نوعی فرصت تجدید ساختار بازار را فراهم می‌آورد؛ زیرا زمانی که قیمت‌ها براساس ارزش واقعی خودرو و نه بر مبنای هیجان بازار تنظیم شود و حباب قیمتی ناشی از فعالیت دلالان فروکش کند، خریداران بالقوه می‌توانند بدون فشار روانی و هیجانی، انتخابِ دقیق‌تری داشته باشند.
اما نکته مهم‌تر و پایانی برای دستیابی به‌یک بازار متعادل و پررونق، انجام اصلاحات ساختاری و جلوگیری از سیاست‌های ناکارآمد از جمله حذف قیمت‌گذاری دستوری، آزادسازی واردات با تعرفه‌های منطقی و حمایت و همراهی با بخش‌خصوصی واقعی است.
کاهش قیمت‌ها در بازار آزاد
خودروهای داخلی در آخرین روز هفته گذشته افت بهای 2 تا 13 میلیون‌تومانی را تجربه کردند. جایی که ری‌را (1404) با 13 میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و 602 میلیون‌تومان، کاپرا دو کابین (1404) با 12 میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و 655 میلیون‌تومان، شاهین (بدون سانروف) (1404) با 9 میلیون‌تومان کاهش 878 میلیون‌تومان، دنا پلاس (5 دنده) (1404) با 8 میلیون‌تومان کاهش 940 میلیون‌تومان و دنا اتومات آپشنال (1404) با 7 میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و 198 میلیون‌تومان قیمت‌گذاری شد.
همچنین در میان خودروهای مونتاژی شاهد افت بهای 10 تا 40 میلیون‌تومانی بودیم. جایی که هایما S8 (1404) با 40 میلیون‌تومان کاهش 2 میلیارد و 260 میلیون‌تومان، ریسپکت پرایم تیپ 2 (1404) با 30 میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و 630 میلیون‌تومان، کی‌ام‌سی T9 (1404) با 30 میلیون‌تومان کاهش 2 میلیارد و 910 میلیون‌تومان و ام‌وی‌ام X33 کراس اتومات (1404) با 20 میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و 320 میلیون‌تومان خرید و فروش شدند.
همچنین در گروه خودروهای وارداتی شاهد افت بهای 50 و 100 میلیون‌تومانی بودیم. جایی که ارزش هوندا HR-V eHEV (2025) با 100 میلیون‌تومان کاهش به 5 میلیارد و 200 میلیون‌تومان، تویوتا لوین هیبرید (2024) با 100 میلیون‌تومان کاهش به 3 میلیارد و 100 میلیون‌تومان، تویوتا bz4X 615 پرو (2024) با 50 میلیون‌تومان کاهش به 5 میلیاردتومان و نیسان قشقایی تک‌دیفرانسیل (2024) با 50 میلیون‌تومان کاهش به 3 میلیارد و 700 میلیون‌تومان رسید.