بازخوانی عملیات بحث‌برانگیز کربلای 4/ آیا فرماندهان از لو رفتن عملیات اطلاع داشتند؟
عملیات کربلای چهار دی ماه سال 65 و به منظور تهدید بصره اجرا شد، اما عملیات ساعاتی پس از آغاز به دلیل هوشیاری بالای دشمن متوقف و رزمندگان مجبور به عقب‌نشینی شدند. ناکامی در این عملیات حواشی و بحث‌های زیادی به همراه داشته است.
گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم- در سال‌های گذشته و پس از بازگشت پیکرهای شهدای غواص عملیات کربلای4 به کشور، بحث و گفتگو در مورد این عملیات افزایش یافت و ابهامات و مناقشاتی در این خصوص پدید آمد که در سال 97 و پس از توئیت محسن رضایی فرمانده کل سپاه پاسداران در دوران جنگ تحمیلی، این بحث‌ها تشدید شد و تاکنون نیز کمابیش ادامه دارد.
مهمترین سوالات و ابهاماتی که در خصوص عملیات کربلای4 در اذهان عمومی شکل گرفت، عبارتند از اینکه آیا فرماندهان از لو رفتن عملیات اطلاع داشتند و اقدام به اجرای عملیات کردند؟ دوم اینکه چرا عملیات به گونه‌ای تدارک دیده شد تا لو برود؟ و سوم اینکه تعداد شهدای عملیات کربلای4 چند نفر هستند؟
برنامه شب گذشته «مثبت نگاتیو» از شبکه مستند سیما شب گذشته با حضور محمدعلی صمدی پژوهشگر تاریخ و دفاع مقدس به بررسی این عملیات اختصاص داشت که می‌توانید برخی از مهمترین موضوعات مطرح شده در آن را در ادامه بخوانید و ببینید:
** فرماندهان از لورفتن عملیات اطلاع نداشتند
صمدی در بخشی از این برنامه به موضوع لورفتگی عملیات پرداخت و گفت: تنها مساله‌ای که در افکار عمومی در خصوص عملیات کربلای چهار مطرح می‌شود، موضوع لو رفتن است و متاسفانه افکار عمومی شناختی نسبت به این عملیات ندارد.
وی در ادامه بیان داشت: به لحاظ نظامی اصطلاح "لو رفتن" غلط است و باید از "میزان سطح هوشیاری دشمن" استفاده کرد که اگر این میزان از شصت - هفتاد درصد افزایش پیدا کند، به صورت عامیانه می‌شود گفت که عملیات لو رفته است.
این پژوهشگر تاریخ دفاع مقدس عنوان کرد: منطقه عملیاتی کربلای چهار، 45 کیلومتر است که چهار قرارگاه (نجف، قدس، کربلا و نوح) در چهار محور وارد عمل شدند. تنها در یک محور که تلاش اصلی و تاکتیک ویژه بود و غواصان لشکرهای امام رضا، امام حسین و عاشورا وارد عمل شدند، عملیات لو رفت. این در حالی است که یگان‌های تحت امر قرارگاه نجف در شمال منطقه عملیاتی توانستند وارد دژ مستحکم شلمچه بشوند و آن دژ سقوط کند. در جنوب منطقه عملیاتی نیز نیروهای قرارگاه نوح توانستند از جزیره مینو به آن سوی اروند بروند و روی جاده بحار بایستند. ضمن اینکه در تنگه ام الرصاص (تاکتیک ویژه) نیروهای لشکر 14 امام حسین (ع) توانستند از تنگه عبور کنند و وارد جزیره بلجانیه شوند، اما به دلیل میزان آتشی که بر روی تنگه وجود داشت نمی‌شد هزار غواص را از آن تنگه عبور داد.
وی در پاسخ به این سوال مجری مبنی بر اینکه برخی از فرماندهان می‌گویند که ما از دو سه روز پیش خبر داشتیم که عملیات لو رفته است، چگونه فرماندهان ارشد پس از آغاز عملیات متوجه لورفتگی شدند؟ گفت: ممکن است برخی فرماندهان از تاکتیک ویژه مطلع نبوده باشند؛ چرا که قرار هم نبود مطلع باشند. آن چیزی که آن‌ها می‌گویند براساس شواهد است. شواهد نشان می‌داد که دشمن دهانه عرایض و دهانه اروند می‌زند. دلیل آن هم این بود که قایق‌ها و نیروها در آن منطقه مستقر بودند. این نیروها قرار بود پس از عبور غواصان و موج اول به آن سوی اروند بروند. بمباران محل دپوی نیروها، تجهیزات و قایق‌ها در تمامی عملیات‌ها وجود داشته و تنها مختص به عملیات کربلای چهار نیست. حدود هشتاد هزار نیرو در مدت زمان یک هفته باید به منطقه عملیاتی منتقل می‌شدند. این جابجایی و اسکان نیروها بدون شک از چشمان دیدبان‌های ارتش عراق دور نمی ماند. کمک اطلاعاتی هم که آمریکا کرد، مربوط به شناسایی تاکتیک ویژه است.
صمدی خاطرنشان کرد: در تمامی عملیات‌ها فرماندهان پیش از عملیات شواهد و قرائن لورفتگی و لونرفتگی عملیات را بررسی می‌کردند. شب قبل از عملیات والفجر هشت آقای رضایی و آقای رشید این شواهد را بررسی کردند. آقای رشید 7 دلیل مبنی بر لو رفتن عملیات برشمرد و آقای رضایی هشت مورد دال بر لو نرفتن عملیات ذکر کرد. به خاطر آن یک دلیل، عملیات اجرا شد و یک پیروزی بزرگ و صد درصد به دست آمد.
وی عنوان کرد: امکان وقوع غافلگیری صد درصدی وجود ندارد. در عملیات والفجر هشت هم چنین اتفاقی رخ نداد. تیپ عراقی مستقر در آن سوی اروند به فرماندهانش گزارش داد که ایران به دنبال اجرای عملیات در منطقه است، اما فرماندهان گفتند که ایران در آن منطقه به دنبال اجرای عملیات فریب است و در هور عمل خواهد کرد!
صمدی در خصوص چگونگی لو رفتن تاکتیک ویژه عملیات نیز بیان داشت: این تاکتیک با کمک نفوذی‌ها و آواکس‌های آمریکایی لو رفت. مجاهدین خلق مشخص‌ترین نفوذی‌ها هستند. بالاخره در چهل کیلومتر منطقه عملیاتی نمی‌توان همه چیز را پنهان کرد. ما در سال دوم جنگ دو عملیات بزرگ و کامل پیروز اجرا کردیم در حالی که دشمن می‌دانست ما از کجا عمل می‌کنیم.
وی ادامه داد: پس از ماجرای مک‌فارلین آمریکا به دنبال اثبات برادری خود به عراق بود. به همین دلیل اطلاعات جبهه‌های ایران را در اختیار عراق قرار داد.
این پژوهشگر دفاع مقدس با رد این اتهام که فرماندهان از لو رفتگی عملیات اطلاع داشتند و عملیات را آغاز کردند، گفت: آخرین گزارش واحد اطلاعات عملیات قرارگاه مرکزی که فرماندهی آن برعهده محمد باقری (رئیس کنونی ستاد کل نیروهای مسلح) بود و شامل بخش‌های شنود، نفوذی‌ها و... بود، مبنی بر این است که تمامی شواهد به دست آمده نشان می‌دهد که منطقه حساس است (این موضوع در تمامی عملیات‌ها وجود داشته است)، اما دال بر آن سطح از حساسیت (لورفتگی) نیست که عملیات متوقف شود.
** تاکتیک ویژه سپاه در عملیات کربلای چهار چه بود؟
صمدی پژوهشگر تاریخ جنگ در بخش دیگری از این برنامه در خصوص تاکتیک ویژه رزمندگان در اجرای عملیات کربلای چهار گفت: حدود 9 ماه برای اجرای این عملیات برنامه‌ریزی و اقدامات لازم انجام شد.
وی افزود: تاکتیک ویژه یعنی پاشنه آشیلی که از دشمن کشف می‌شود و تلاش اصلی در عملیات بر آن تاکتیک متمرکز می‌شود. غافلگیری هم بر مبنای آن تاکتیک بود.
صمدی گفت: قرار بود یک هزار غواص از تنگه ام‌الرصاص عبور کنند، به جزیره بلجانیه برسند و از آنجا به خط دشمن بزنند و آن خط را بشکنند. خط دشمن که شکسته می‌شد، جزایر در اروند سقوط می‌کرد و سایر رزمندگان می‌توانستند با قایق بر جزایر و آن سوی ساحل اروند که عراقی‌ها مستقر بودند، مسلط شوند. غواصان باید از آن تنگه که حداکثر 350 متر بود، عبور کنند.
وی خاطرنشان کرد: البته تنها به این تنگه تکیه نشد و از مسیر شلمچه نیز عمل شد. شلمچه منطقه خیلی مهم و سختی بود. عمل از شلمچه و جزیره مینو ضمن حفظ جناح، تمرکز نیروهای دشمن را از تنگه کم می‌کرد.
** چرا عملیات کربلای چهار شکست نخورد؟
صمدی معتقد است که ایران در عملیات کربلای چهار شکست نخورد و در توضیح جمله خود گفت: عملیات‌های کربلای چهار و پنج با فاصله زمانی دو هفته اجرا شد. عملیات کربلای پنج در همان زمین، با همان نیروها و فرماندهان و با همان هدف دو هفته بعد از عملیات کربلای چهار انجام شد. به همین دلیل عملیات کربلای پنج، جدا از عملیات کربلای چهار نیست. این نامگذاری نیز از سوی تبلیغات و با اهداف تبلیغاتی صورت گرفت.
وی افزود: تاکتیک ویژه لو رفت و عملیات به دلیل اینکه غواصان نمی‌توانستند از تنگه عبور کنند، متوقف شد؛ اما عملیات شکست نخورد. در نتیجه در عملیات کربلای پنج محور قرارگاه نجف (شلمچه) جایگزین تاکتیک ویژه در عملیات کربلای چهار شد.
** تعداد شهدای عملیات چند نفر بود؟
صمدی در بخش پایانی این برنامه به موضوع تعداد شهدای عملیات پرداخت و گفت: آقای هاشمی رفسنجانی در خاطرات سال 65 که در سال 89 منتشر شده، تلفات این عملیات را حدود یک هزار نفر شهید و به همین میزان و تا حدود دو هزار نفر مفقود برشمرده است. اما بر اساس سند رسمی که از سوی واحد تعاون قرارگاه جنوب منتشر شده، تعداد شهدا که تخلیه شده‌اند، 982 نفر ذکر شده است. پیش‌بینی می‌شود همین تعداد هم مفقود شده باشند که اگر نیمی از آن به شهادت رسیده باشند و نیمی اسیر شده باشند، در مجموع تعداد شهدا حدود یک هزار و 300 نفر است که این تعداد شهدا تنها مربوط به تاکتیک ویژه نیست و شامل تمامی محورها و مناطق عملیاتی می‌شود.
این فایل صوتی که دیشب برای اولین بار بعد از 35 سال، در برنامه «مثبت نگاتیو» پخش شد، مکالمه بیسیم محسن رضایی فرمانده وقت سپاه با شهید حسین خرازی فرمانده لشکر 14 امام حسین در اولین دقایق عملیات کربلای4 است.
لشکر 14 امام حسین یکی از لشکرهای خط شکن کربلای4 بود که غواصانش در مهمترین نقطه عملیات یعنی عبور از اروند و حضور در جزایر شرکت داشتند؛ همانجایی که لو رفتنش، موجب توقف عملیات شد.
در پایان این مکالمه، محسن رضایی (از قول خرازی) به افراد حاضر در قرارگاه می گوید که برخی از نیروها به جزیره بلجانیه رسیده اند. یعنی از تنگه ام الرصاص رد شده اند.
